کنترل شدید پایه پولی از دلایل اصلی کنترل تورم

در دولت گذشته پروژه موسوم به هدفمندی یارانهها در دست اجرا بود و به زعم بسیاری دلیل اصلی تورم 40درصدی نام گرفت.
هرچند پروژه مسکن مهر و برداشتن از منابع بانک مرکزی برای به سرانجام رسیدن همین پروژه را میتوان یکی دیگر از دلایل نام داد، اما در مجموع و در محافل کارشناسی صحبت از پایه پولی است و علتالعلل تورم آن دوران را افزایش پایه پولی یا استفاده از منابع بانک مرکزی میدانند. در صورت اعتقاد به تئوری نقدینگی و با توجه به پرداخت یارانهها به شیوه گذشته، سوال اساسی که ابتدا هویدا میشود، چگونگی کنترل تورم در دوره فعلی است که دولت گذشته ناتوان از آن بود. چه میشود که امروز دولت تورم را به کنترل در میآورد و دولت قبل قادر به انجام چنین کاری نیست؟ پاسخ چیزی جز کنترل پایه پولی نیست. در واقع دولت از طریق نفی مقوله استقراض از بانک مرکزی به شدت پایه پولی و نقدینگی را کنترل کرده و این خود سبب کنترل تورم شده است. نکته دیگری که تفاوت حال حاضر با مرحله اول هدفمندی یارانههاست این است که با تورمهای بالایی که از شروع مرحله اول هدفمندی یارانهها داشتیم در واقع ارزش واقعی یارانههاییکه پرداخت میشود، کمتر شده است و به علت تورم حجم آن مقدار پولی که بابت یارانه پرداخت میشود، نسبت به کل اقتصاد کمتر شده است. این سبب میشود که سرعت تورم آرامتر شود. این پولهایی که در حال حاضر به عنوان یارانه به دست مردم میرسد، هم ارزش حقیقی آن پایین آمده و هم ارزش اسمی آن نسبت به حجم نقدینگی کمتر شده است.  تاکید بر این است، این پول از منابعی تامین شود که موجب افزایش پایه پولی نشود و در واقع پایه پولی بخشی از مطالبات بانک مرکزی یا داراییهای بانک مرکزی است که یا نزد دولت یا بانکها یا سایرین است. در نتیجه بخشی از داراییهای بانک مرکزی که مطالبات بانک مرکزی از دولت است، وقتی زیاد میشود، به ازای آن مطالبات پول پرقدرت به جامعه تزریق میشود و دلیل تورم و نقدینگی همین پول پرقدرت است. بنابراین زمانیکه از پایه پولی حرف میزنیم، داراییهای بانک مرکزی را مدنظر قرار داریم که در مقابلش اسکناس و پول پرقدرت روانه بازار میشود. در واقع کنترل شدید پایه پولی و ایجاد یک انضباط در بانک مرکزی از دلایل اصلی کنترل تورم در دولت فعلی است.
* علینقی مشایخی- استاد دانشگاه صنعتی شریف