ارسلان قاسمي
رئيس هيأت مديره صندوق توسعه صادرات آبزيان ايران
arsghasemi@gmail.com
اخيرا دوباره گفته شده است که صادرکنندهها بايستي ارز خود را بياورند و وارد سيستم شبکه بانکي بکنند، به نوعي دارد داستان پيمانسپاري که 20 سال قبل در اين کشور داشتيم، و آن زمان نميدانستيم چه هست و سالها زحمت کشيده بوديم که آن را به عنوان يک مانع در راه توليد و صادرات حذف کنيم، دوباره به بهانه اينکه ارز وارد سيستم بانکي شود، ميخواهند آن را فعال کنند. تا بدينجاي کار هيچ مشکلي نيست و درست است و در اين امر هيچ صادرکننده اي شک ندارد، اما اين امر الزامات ميخواهد، اولا اينکه سيستم بانکيمان همچنان سيستم ناکارآمدي است و از طرفي ارز نيز چند نرخي است، خب اين سوال پيش ميآيد که با کدام نرخ ميخواهيم با صادرکننده موضوع را پيش ببريم؟ در حقيقت معنا و مفهوم اين است که صادر کننده بايد کالايش را با ارز آزاد بخرد و دريافتياش را با ارز دولتي بگيرد و سود اين صادرات به جيب بانک خواهد رفت. اينها مهمترين چالشهايي است که الان دارند پيش روي بحث صادرات ميگذارند و اميد ميرود که لااقل عقل سليميباشد و جلوي اين کار را بگيرد. الان درست است که در دوران پسابرجام هستيم و خوشبختانه پس از برجام رابطه کارگزاري با خيلي از بانکهاي خارجي درست شده است، ولي همچنان مشکلات وجود دارد و بخشي از اين مشکل هم ربطي به بانکهاي خارجي ندارد و مربوط به سيستم فشل و فلج داخلي خودمان ميشود. تعداد زيادي از بانکهاي ما در معرض ورشکستگي قرار دارند و معلوم است که بانکهاي خارجي با اينها رابطه کارگزاري نميگذارند. اما اين امر به صادرکننده نبايد ارتباطي داشته باشد، صادرکننده که به قول آقاي روحاني رئيسجمهوري کشورمان پيشران اقتصاد کشور است بايستي در يک فضاي امني کار بکند و اين فضاي امن را نبايد از آن بگيريم. صادرات بخوابد، توليد ميخوابد، و اگر توليد بخوابد، اشتغال ميخوابد و با خواب اشتغال، رکود شديدتر خواهد شد يعني يک سلسله و زنجيرهاي از حوادث ناخوشايند پيش ميآيد و ما به جاي اينکه به فکر تقويت باشيم داريم شرايط را به 20 سال قبل بازميگردانيم. و مشخص است که استدلال و ديدگاه مشخصي در اين زمينه وجود ندارد. اين حرف که سيستم بانکي محور باشد درست، اما سيستم بانکي کارآمد بايد مدنظر باشد و بتواند مشکل صادرکننده و توليد کننده را حل کند، نه يک سيستم بانکياي که به فکر منافع خودش است. در بسياري از کشورهايي که با آنها مراودات داريم، نرخ بهره بانکي يکرقمياست و ما بايد با توليدکنندهاي در بازار جهاني رقابت کنيم که بهره يکرقميميدهد، اما ما بهره دورقميداريم ميدهيم. حال اگر محدوديت ارز را هم به اين امر اضافه کنيم تنها يک پيام بيشتر نخواهد داشت، اينکه کلا صادرات را تعطيل کنيد. بنابراين تنها راهکار براي تحقق اين امر اين است که ارز تکنرخي و سيستم بانکي کارا و موثر شود.
چون صادرکننده پولش را بايد در سيستم بانکي بياورد، در حال حاضر هم اکثر کارهاي صادراتي با سيستم بانکي انجام ميشود، اما موضوع پيمانسپاري نيازمند برآورده شدن اين دو مولفهاي است که عنوان شد. در حقيقت معنا و مفهوم پيمانسپاري اين است که اين فاصله بين ارز دولتي و ارز آزاد را بانک تصاحب خواهد کرد.