گزارش تحليلي "تجارت آنلاین" ازعملکرد ضعيف در حوزه حمل ونقل شهري
تجارت آنلاین: طرح اجراي مترو در تهران به ابتداي دهه 50 برمي‌گردد، در سال59 يک سال بعد از پيروزي انقلاب اسلامي‌بخشي از حفاري‌هاي تونل‌هاي مترو از سوي شرکت فرانسوي مورد اجرا قرار گرفت، اما به دليل آغازجنگ تحميلي اجراي عملياتي راه‌اندازي آن متوقف ماند...
محمد خادمي: نخستين شهري که در کشورمان از خدمات مترو بهره مند شد تهران است، اين شهر دو دهه پيش صاحب مترو به عنوان مهم‌ترين وسيله حمل و نقل سفرهاي درون شهري شد، طرح اجراي مترو در تهران به ابتداي دهه 50 برمي‌گردد، در سال59 يک سال بعد از پيروزي انقلاب اسلامي‌بخشي از حفاري‌هاي تونل‌هاي مترو از سوي شرکت فرانسوي مورد اجرا قرار گرفت، اما به دليل آغازجنگ تحميلي اجراي عملياتي راه‌اندازي آن متوقف ماند، تا اينکه در سال 63 مرحوم آيت الله‌هاشمي‌رفسنجاني که آن زمان رئيس مجلس شوراي اسلامي‌بود در نماز جمعه طرح راه‌اندازي مترو تهران را دوباره بر سرزبان‌ها آورد و يک سال بعد يعني فروردين 64 هيئت وزيران طرح اجراي مترو تهران را به تصويب رساند و کار دوباره آغاز شد، تا اينکه نخستين مترو تهران در سال 1377 مورد بهره برداري قرار گرفت و يک سال بعد از آن نيز خط دوم مترو خدمات‌رساني خود را آغاز کرد.به دليل اينکه مترو يک وسيله حمل و نقل دورن شهري است مديريت آن از سوي شهرداري صورت مي‌گيرد، طبق گفته بسياري از کارشناسان شهرداري تهران در طول مديريت 12ساله محمدباقر قاليباف اقدام چشم گيري در اين حوزه انجام نشده است، بلکه کم کاري‌هايي نيز صورت گرفته است چرا که آن زماني که مترو در حال ساخت بود بايد هزينه‌هاي ميلياردي براي آن مي‌شد، درحالي که از زمان آغاز به کار مديريت قاليباف مترو تهران به درآمد زايي رسيده بود و حجم بزرگي از کار به اتمام رسيده بود و سالانه مجموعه مترو از درآمد هزاران ميلياردي و اعتبار ميلياردي دولت و شهرداري تهران برخوردار بوده است، در گزارش پيش رونگاهي انداخته‌ايم به وضعيت مترو پايتخت و چشم انداز آن که در ادامه مي‌خوانيد:
*از چشم انداز مترو عقب هستيم
روزانه در شهر تهران بيش از 18 ميليون سفر صورت مي‌گيرد، که تنها دو ميليون و 500هزار سفر با مترو انجام می‌شود و همچنان خودروهاي شخصي بيشترين حجم تردد را برعهده دارند، طبق آمارهاي منتشر شده 18درصد جابه جايي سفرها در تهران با مترو، 21درصد با اتوبوس، 22درصد تاکسي و 39 درصد با خودروهاي شخصي انجام مي‌شود. قرار است تا 13 سال آينده يعني سال 1409 تعداد سفر با مترو در تهران به روزانه 19 ميليون نفر برسد که در حال حاضر فاصله زيادي با اين چشم انداز وجود دارد، چرا که 45درصد از سفرهاي تهراني‌ها در 13 سال آينده بايد با مترو انجام شود، در حالي که اکنون تنها 18 درصد از سفرها را به خود اختصاص داده است. اين موضوع نشان مي‌دهد که مترو تهران از اهدافش عقب مانده است و مديريت آينده تهران بايد تلاش بيشتري انجام دهد تا به چشم انداز حمل و نقل ريلي تهران برسد. عده اي از کارشناسان معتقدند روزانه در تهران حدود 25 ميليون سفر شهري صورت مي‌گيرد و بايد مترو که در حال حاضر دو ميليون و 500هزار سفر انجام مي‌دهد به 4برابر يعني به 10 ميليون سفر برسد که بسيار با اين آمار فاصله دارد.
*مقايسه دو فعاليت
در طول 18 سال قبل از مديريت «محمد باقر قاليباف»، بدون درآمدزايي وتنها تزريق بودجه به شبکه متروي تهران 45 کيلومتر خط روي زمين و 34 کيلومتر زير زمين و در مجموع 79 کيلومتر مترو ساخته شد، 36 ايستگاه و 287 دستگاه واگن و ميانگين جابه‌جايي روزانه آن بيش از600 هزار سفر در روز بود. به عبارتي،در دوره قبل از مديريت قاليباف سالانه بيش از 4کيلومتر ساخت مترو صورت گرفته است، در حالي که در 12 سال فعاليت قاليباف با وجود درآمد بالاي شهرداري و درآمد زايي مترو تهران يک صد کيلومترخطوط مترو افزايش پيدا کرده است و به طور ميانگين در مديريت قاليباف در هر سال 7 کيلومتر مترو ساخته شده است. در گفتگويي که ايلنا با «محسن‌هاشمي» منتخب دوره پنجم شوراي شهر تهران و مدير اسبق مترو پايتخت انجام داده است، مي‌گويد:« توسعه متروي تهران در چندسال اخير در بخش حفر تونل، به خاطر دستگاه‌هاي حفاري و سازنده تونل پيشرفته‌اي که در دهه قبل خريداري شده بود، پيشرفت خوبي داشت، اما بايد توجه کرد که حفر تونل تنها بخشي از عمليات احداث مترو است و فعاليت‌هاي فراوان ديگري از جمله تامين تجهيزات ثابت و متحرک، نيرو رساني، تامين واگن و کشنده، احداث ايستگاه و هواکش‌ها، احداث پايانه‌ها و اتصال آن به خطوط هم براي راه‌اندازي مترو ضروري است. اگر خطوط مترو بدون اين بخش‌ها احداث و افتتاح شود، عمدتا کارکردي نمايشي و تبليغاتي داشته و نمي‌تواند ظرفيت جابجايي مسافر را ارتقا جدي ببخشد، متاسفانه تابحال عليرغم آنکه از نظر طولي مقادير زيادي افتتاح شده‌است، خطوط تکميل نيست.در حال حاضر ميزان جابجايي مسافر در متروي تهران کمتر از دو ونيم ميليون سفر در روز است و اين رقم 5 سال قبل هم در همين حدود بود، در حالي که در طرح جامع حمل ونقل تهران، ظرفيت مترو بايد به ده ميليون سفر در روز يعني ۴ برابر وضع فعلي برسد تا مشکلات مربوط به ترافيک و آلودگي هوا قابل تحمل گردد.»
*چه ميزان براي مترو هزينه شده است؟
راه‌اندازي مترو تهران با اصرار مرحوم آيت الله‌هاشمي‌رفسنجاني آغاز شد، چرا که در ابتداي دهه60 دولت وقت مخالف اجراي اين طرح بود وکشور با خزانه خالي و جنگ تحميلي مواجه بود، با اين وجود آيت الله‌هاشمي‌که ریاست مجلس را برعهده داشت تمامي‌تلاش خود را انجام داد تا احداث مترو را به سرانجام برساند، محسن‌هاشمي‌فرزند ارشد آيت الله از همان ابتدا مديريت راه‌اندازي مترو را برعهده گرفت، اما بعد از چندسال که از روي کار آمدن قاليباف به عنوان شهردار تهران مي‌گذشت او از اين سمت عزل شد، اما محسن‌هاشمي‌نقش کليدي مترو تهران را ايفا کرده است يا مي‌توان گفت شناسنامه مترو تهران را تهيه و تدوين کرده بود و اين حجم خدمات رساني کار يک شبه نبوده است، به طور نمونه در خط يک مترو که طول آن 47 کيلومتر است براي هر يک کيلومتر 25ميليارد تومان هزينه شده که ساخت آن در مديريت محسن‌هاشمي‌رفسنجاني در مترو تهران و کرباسچي در مقام شهردار تهران صورت گرفت، خط دو مترو به طول 26 کيلومتر که به طور ميانگين براي هر يک کيلومتر66ميليارد تومان هزينه شده است که اختصاص اين اعتبار در مديريت محسن‌هاشمي‌در مترو و الويري شهردار تهران صورت گرفته است.خط 3مترو نيز با طول 37 کيلومتر با اعتبار هر کيلومتر 71 ميليارد تومان در مديريت محسن‌هاشمي‌مدير مترو و محمود احمدي نژاد در مقام شهردار تهران صورت گرفت، خط 4 مترو در مساحت 24 کيلومتر که براي هر يک کيلومترآن 180 ميليارد در مديريت محسن‌هاشمي‌درمترو و محمد باقر قاليباف شهردار تهران اختصاص داده شده است. خط 5مترو که طول آن 43 کيلومتر است در دوره درويش مدير مترو و قاليباف شهردار براي هر يک کيلومتر 280 ميليارد اعتبار در نظرگرفته شده است و براي خط 6و7 که به ترتيب 31و27 کيلومتر است براي هريک کيلومتر در اين دو خط 300ميليارد تومان در مديريت درويش در مترو و قاليباف شهردار تهران خرج شده است.خط يک به طول ۳۹ کيلومتر با30 ايستگاه از ايستگاه تجريش واقع در ابتداي خيابان شريعتي تا ايستگاه کهريزک واقع در ضلع جنوب شرقي بهشت زهرا قرار دارد، اين خط در سال 1380 مورد بهره برداري قرار گرفت.خط دو به طول ۲۴ کيلومتر با ۲۲ ايستگاه از ايستگاه فرهنگسرا واقع در خيابان جشنواره جنب فرهنگسرا اشراق تا ايستگاه تهران (صادقيه) واقع در ضلع جنوب غربي فلکه دوم صادقيه قرار دارد، اين خط نيز در سال 1378 مورد بهره برداري رسيد.خط سه به طول ۳۷ کيلومتر با ۲۲ ايستگاه از ايستگاه قائم تا ايستگاه آزادگان است که در سال 1391 مورد بهره برداري قرار گرفت، خط چهار به طول ۲۴ کيلومتر (شامل ۲۱ کيلومتر در شاخه اصلي و ۳ کيلومتر در انشعاب فرودگاه مهرآباد) با ۲۲ ايستگاه (شامل ۱۹ ايستگاه در شاخه اصلي و ۳ ايستگاه در انشعاب فرودگاه مهرآباد) از ايستگاه شهيد کلاهدوز واقع در انتهاي خيابان پيروزي بزرگراه اسبدواني تا ايستگاه اکباتان (ارم سبز) واقع در بلوار فردوس انتهاي خيابان شقايق جنوبي قرار دارد. اين خط نيز در سال 1387 مورد افتتاح قرار گرفت، خط پنج (خط برون شهري) به طول ۴۳ کيلومتر با ۱۱ ايستگاه از ايستگاه تهران (صادقيه) واقع در ضلع جنوب غربي فلکه دوم صادقيه تا ايستگاه گلشهر واقع در گلشهر کرج قرار دارد. اين خط موازي آزادراه تهران-کرج عبور مي‌کند، اين خط در سال 1377 مورد بهره برداري قرار گرفت و به عنوان نخستين خط مترو تهران به حساب مي‌آيد.خط هفت به طول ۲۲ کيلومتر با ۷ ايستگاه از ايستگاه بسيج واقع در تقاطع بزرگراه افسريه و بزرگراه تا ايستگاه ميدان صنعت واقع در شهرک غرب (قدس) قرار دارد، که در سال 1396 مورد بهره برداري قرار گرفته است.
*درآمد ميلياردي مترو
شهرداري تهران از ساليان گذشته يک هزار و 900ميليارد تومان در شرکت واگن سازي تهران سرمايه گذاري کرده است که در حال حاضر اين شرکت تنها 40 درصد توليدش به شکل بومي‌صورت مي‌گيرد .شرکت واگن سازي تهران ظرفيت توليد 7هزار واگن براي نياز کشور را دارد، همچنين 2هزار شرکت توليدکننده قطعات واگن در کشور وجود دارد. عمر واگن‌هاي مترو تهران بايد 30 سال باشد که متاسفانه عمر واگن‌هاي فعلي مترو 16 سال است .مترو تهران به عنوان پنجمين مترو دنيا از لحاظ وسعت خدمات رساني است، اما شرکت بهره برداري مترو تهران بيشترين نيروي انساني در بين متروهاي 5کشور برتر جهان را به خود اختصاص داده است.طبق گفته مسئولان شرکت بهره برداري مترو تهران 2ميليون و 500 هزار نفر در روز سوار مترو مي‌شوند، در صورتي که براي هر سفر 400تومان بليط تهيه شود روزانه يک ميليارد درآمد مترو تنها از فروش بليط تامين مي‌شود و درآمدهاي ديگر مترو از اجاره مغازه در سالن ايستگاه‌ها و بيلبوردها به دست مي‌آيد. با يک حساب سرانگشتي درآمد خالص مترو حاصل از فروش بليط 70 ميليارد تومان است، از مجموع اين مبلغ، هزينه‌هاي مترو شامل آب و برق و حقوق و دستمزد کسر شده است. براساس قانون، يک سوم هزينه‌هاي جاري مترو بايد توسط شهرداري، يک سوم از فروش بليط و يک سوم از طربق دولت تامين شود. اگر سفرهاي روزانه مترو را دو و نيم ميليون سفر فرض کنيم، به همين اندازه هم بليط مترو فروخته خواهد شد و اگر هر بليط را 400 تومان فرض کنيم فروش حاصل از آن يک ميليارد تومان خواهد بود. يک ميليارد تومان درآمد روزانه حاصل از فروش بليط مترو است که با اضافه کردن سهم دولت و شهرداري، اين رقم سه ميليارد تومان روزانه خواهد شد. سه ميليارد را اگر در 30 روز ضرب کنيم 90 ميليارد تومان درآمد ماهانه مترو از فروش بليط خواهد بود. مترو تهران شش هزار نفر پرسنل دارد اگر حقوق متوسط آنان را با کسر بيمه ، ماليات و حقوق و مزاياي پرسنل يک ميليون و دويست هزار تومان در نظر بگيريم که قطعا بيشتر از رقم اعلامي‌است، مبلغ هفت ميليارد و 200 هزار تومان بابت حقوق پرسنل از 90 ميليارد تومان کسر خواهد شد.گفته شده پول برق مترو يک و نيم ميليارد تومان است و اگر هزينه‌هاي آب و تلفن و ... مترو را هم يک و نيم ميليارد تومان در نظر بگيريم در مجموع سه ميليارد تومان هزينه‌هاي متفرقه مي‌شود که اين رقم هم از 90 ميليارد تومان کسر مي‌شود و در مجموع درآمد خالص باقيمانده شرکت بهره برداري مترو 70 ميليارد تومان خواهد بود. اما در چندسالي که محمد باقر قاليباف بر کرسي شهرداري تهران تکيه زده مدام از نبود اعتبار دولت براي مترو گله کرده است درحالي که مترو تهران در زمان روي کار آمدن او به درآمدزايي رسيده بود و در 5سال اخير درآمد ميلياردي آن بسيار بيشتر از مخارج آن است.
*هفت ميليارد ساعت وقت تهراني‌ها در ترافيک
سفرهاي دورن شهري با اهداف گوناگون از سوي شهروندان تهران صورت مي‌گيرد، به طوري که 37درصد اين سفرها مختص افراد شاغل، 16درصد دانش آموزان و دانشجويان براي مراجعه به مراکز آموزشي، 15 درصد مربوط به خريد شهروندان تهراني، 14 درصد براي تفريح و 18 درصد ديگر براي ساير موارد سفر در تهران صورت مي‌گيرد. روزانه تهراني‌ها نزديک به 20 ميليون ساعت
وقت شان را در ترافيک مي‌گذرانند که در يک سال حدود 7ميليارد ساعت مي‌شود و اگر شهرداري تهران توجه بيشتر به ساخت مترو مي‌کرد شاهد کاهش ترافيک و بالا رفتن سفرهاي دورن شهري با مترو مي‌شديم.البته مسئولان شهري قول داده‌اند با راه‌اندازي خطوط ديگر مترو تهران ظرفيت جابه جايي مسافران 2برابر خواهد شد، اما بازهم فعاليت توسعه مترو طبق برنامه پيش نرفته است و بايد مترو سهم 10 ميليوني سفر را داشته باشد.
*از چشم انداز مترو عقب هستيم
روزانه در شهر تهران بيش از 18 ميليون سفر صورت مي‌گيرد، که تنها دو ميليون و 500هزار سفر با مترو انجام می‌شود و همچنان خودروهاي شخصي بيشترين حجم تردد را برعهده دارند، طبق آمارهاي منتشر شده 18درصد جابه جايي سفرها در تهران با مترو، 21درصد با اتوبوس، 22درصد تاکسي و 39 درصد با خودروهاي شخصي انجام مي‌شود. قرار است تا 13 سال آينده يعني سال 1409 تعداد سفر با مترو در تهران به روزانه 19 ميليون نفر برسد که در حال حاضر فاصله زيادي با اين چشم انداز وجود دارد، چرا که 45درصد از سفرهاي تهراني‌ها در 13 سال آينده بايد با مترو انجام شود، در حالي که اکنون تنها 18 درصد از سفرها را به خود اختصاص داده است. اين موضوع نشان مي‌دهد که مترو تهران از اهدافش عقب مانده است و مديريت آينده تهران بايد تلاش بيشتري انجام دهد تا به چشم انداز حمل و نقل ريلي تهران برسد. عده اي از کارشناسان معتقدند روزانه در تهران حدود 25 ميليون سفر شهري صورت مي‌گيرد و بايد مترو که در حال حاضر دو ميليون و 500هزار سفر انجام مي‌دهد به 4برابر يعني به 10 ميليون سفر برسد که بسيار با اين آمار فاصله دارد.
*مقايسه دو فعاليت
در طول 18 سال قبل از مديريت «محمد باقر قاليباف»، بدون درآمدزايي وتنها تزريق بودجه به شبکه متروي تهران 45 کيلومتر خط روي زمين و 34 کيلومتر زير زمين و در مجموع 79 کيلومتر مترو ساخته شد، 36 ايستگاه و 287 دستگاه واگن و ميانگين جابه‌جايي روزانه آن بيش از600 هزار سفر در روز بود. به عبارتي،در دوره قبل از مديريت قاليباف سالانه بيش از 4کيلومتر ساخت مترو صورت گرفته است، در حالي که در 12 سال فعاليت قاليباف با وجود درآمد بالاي شهرداري و درآمد زايي مترو تهران يک صد کيلومترخطوط مترو افزايش پيدا کرده است و به طور ميانگين در مديريت قاليباف در هر سال 7 کيلومتر مترو ساخته شده است. در گفتگويي که ايلنا با «محسن‌هاشمي» منتخب دوره پنجم شوراي شهر تهران و مدير اسبق مترو پايتخت انجام داده است، مي‌گويد:« توسعه متروي تهران در چندسال اخير در بخش حفر تونل، به خاطر دستگاه‌هاي حفاري و سازنده تونل پيشرفته‌اي که در دهه قبل خريداري شده بود، پيشرفت خوبي داشت، اما بايد توجه کرد که حفر تونل تنها بخشي از عمليات احداث مترو است و فعاليت‌هاي فراوان ديگري از جمله تامين تجهيزات ثابت و متحرک، نيرو رساني، تامين واگن و کشنده، احداث ايستگاه و هواکش‌ها، احداث پايانه‌ها و اتصال آن به خطوط هم براي راه‌اندازي مترو ضروري است. اگر خطوط مترو بدون اين بخش‌ها احداث و افتتاح شود، عمدتا کارکردي نمايشي و تبليغاتي داشته و نمي‌تواند ظرفيت جابجايي مسافر را ارتقا جدي ببخشد، متاسفانه تابحال عليرغم آنکه از نظر طولي مقادير زيادي افتتاح شده‌است، خطوط تکميل نيست.در حال حاضر ميزان جابجايي مسافر در متروي تهران کمتر از دو ونيم ميليون سفر در روز است و اين رقم 5 سال قبل هم در همين حدود بود، در حالي که در طرح جامع حمل ونقل تهران، ظرفيت مترو بايد به ده ميليون سفر در روز يعني ۴ برابر وضع فعلي برسد تا مشکلات مربوط به ترافيک و آلودگي هوا قابل تحمل گردد.»
*چه ميزان براي مترو هزينه شده است؟
راه‌اندازي مترو تهران با اصرار مرحوم آيت الله‌هاشمي‌رفسنجاني آغاز شد، چرا که در ابتداي دهه60 دولت وقت مخالف اجراي اين طرح بود وکشور با خزانه خالي و جنگ تحميلي مواجه بود، با اين وجود آيت الله‌هاشمي‌که ریاست مجلس را برعهده داشت تمامي‌تلاش خود را انجام داد تا احداث مترو را به سرانجام برساند، محسن‌هاشمي‌فرزند ارشد آيت الله از همان ابتدا مديريت راه‌اندازي مترو را برعهده گرفت، اما بعد از چندسال که از روي کار آمدن قاليباف به عنوان شهردار تهران مي‌گذشت او از اين سمت عزل شد، اما محسن‌هاشمي‌نقش کليدي مترو تهران را ايفا کرده است يا مي‌توان گفت شناسنامه مترو تهران را تهيه و تدوين کرده بود و اين حجم خدمات رساني کار يک شبه نبوده است، به طور نمونه در خط يک مترو که طول آن 47 کيلومتر است براي هر يک کيلومتر 25ميليارد تومان هزينه شده که ساخت آن در مديريت محسن‌هاشمي‌رفسنجاني در مترو تهران و کرباسچي در مقام شهردار تهران صورت گرفت، خط دو مترو به طول 26 کيلومتر که به طور ميانگين براي هر يک کيلومتر66ميليارد تومان هزينه شده است که اختصاص اين اعتبار در مديريت محسن‌هاشمي‌در مترو و الويري شهردار تهران صورت گرفته است.خط 3مترو نيز با طول 37 کيلومتر با اعتبار هر کيلومتر 71 ميليارد تومان در مديريت محسن‌هاشمي‌مدير مترو و محمود احمدي نژاد در مقام شهردار تهران صورت گرفت، خط 4 مترو در مساحت 24 کيلومتر که براي هر يک کيلومترآن 180 ميليارد در مديريت محسن‌هاشمي‌درمترو و محمد باقر قاليباف شهردار تهران اختصاص داده شده است. خط 5مترو که طول آن 43 کيلومتر است در دوره درويش مدير مترو و قاليباف شهردار براي هر يک کيلومتر 280 ميليارد اعتبار در نظرگرفته شده است و براي خط 6و7 که به ترتيب 31و27 کيلومتر است براي هريک کيلومتر در اين دو خط 300ميليارد تومان در مديريت درويش در مترو و قاليباف شهردار تهران خرج شده است.خط يک به طول ۳۹ کيلومتر با30 ايستگاه از ايستگاه تجريش واقع در ابتداي خيابان شريعتي تا ايستگاه کهريزک واقع در ضلع جنوب شرقي بهشت زهرا قرار دارد، اين خط در سال 1380 مورد بهره برداري قرار گرفت.خط دو به طول ۲۴ کيلومتر با ۲۲ ايستگاه از ايستگاه فرهنگسرا واقع در خيابان جشنواره جنب فرهنگسرا اشراق تا ايستگاه تهران (صادقيه) واقع در ضلع جنوب غربي فلکه دوم صادقيه قرار دارد، اين خط نيز در سال 1378 مورد بهره برداري رسيد.خط سه به طول ۳۷ کيلومتر با ۲۲ ايستگاه از ايستگاه قائم تا ايستگاه آزادگان است که در سال 1391 مورد بهره برداري قرار گرفت، خط چهار به طول ۲۴ کيلومتر (شامل ۲۱ کيلومتر در شاخه اصلي و ۳ کيلومتر در انشعاب فرودگاه مهرآباد) با ۲۲ ايستگاه (شامل ۱۹ ايستگاه در شاخه اصلي و ۳ ايستگاه در انشعاب فرودگاه مهرآباد) از ايستگاه شهيد کلاهدوز واقع در انتهاي خيابان پيروزي بزرگراه اسبدواني تا ايستگاه اکباتان (ارم سبز) واقع در بلوار فردوس انتهاي خيابان شقايق جنوبي قرار دارد. اين خط نيز در سال 1387 مورد افتتاح قرار گرفت، خط پنج (خط برون شهري) به طول ۴۳ کيلومتر با ۱۱ ايستگاه از ايستگاه تهران (صادقيه) واقع در ضلع جنوب غربي فلکه دوم صادقيه تا ايستگاه گلشهر واقع در گلشهر کرج قرار دارد. اين خط موازي آزادراه تهران-کرج عبور مي‌کند، اين خط در سال 1377 مورد بهره برداري قرار گرفت و به عنوان نخستين خط مترو تهران به حساب مي‌آيد.خط هفت به طول ۲۲ کيلومتر با ۷ ايستگاه از ايستگاه بسيج واقع در تقاطع بزرگراه افسريه و بزرگراه تا ايستگاه ميدان صنعت واقع در شهرک غرب (قدس) قرار دارد، که در سال 1396 مورد بهره برداري قرار گرفته است.
*درآمد ميلياردي مترو
شهرداري تهران از ساليان گذشته يک هزار و 900ميليارد تومان در شرکت واگن سازي تهران سرمايه گذاري کرده است که در حال حاضر اين شرکت تنها 40 درصد توليدش به شکل بومي‌صورت مي‌گيرد .شرکت واگن سازي تهران ظرفيت توليد 7هزار واگن براي نياز کشور را دارد، همچنين 2هزار شرکت توليدکننده قطعات واگن در کشور وجود دارد. عمر واگن‌هاي مترو تهران بايد 30 سال باشد که متاسفانه عمر واگن‌هاي فعلي مترو 16 سال است .مترو تهران به عنوان پنجمين مترو دنيا از لحاظ وسعت خدمات رساني است، اما شرکت بهره برداري مترو تهران بيشترين نيروي انساني در بين متروهاي 5کشور برتر جهان را به خود اختصاص داده است.طبق گفته مسئولان شرکت بهره برداري مترو تهران 2ميليون و 500 هزار نفر در روز سوار مترو مي‌شوند، در صورتي که براي هر سفر 400تومان بليط تهيه شود روزانه يک ميليارد درآمد مترو تنها از فروش بليط تامين مي‌شود و درآمدهاي ديگر مترو از اجاره مغازه در سالن ايستگاه‌ها و بيلبوردها به دست مي‌آيد. با يک حساب سرانگشتي درآمد خالص مترو حاصل از فروش بليط 70 ميليارد تومان است، از مجموع اين مبلغ، هزينه‌هاي مترو شامل آب و برق و حقوق و دستمزد کسر شده است. براساس قانون، يک سوم هزينه‌هاي جاري مترو بايد توسط شهرداري، يک سوم از فروش بليط و يک سوم از طربق دولت تامين شود. اگر سفرهاي روزانه مترو را دو و نيم ميليون سفر فرض کنيم، به همين اندازه هم بليط مترو فروخته خواهد شد و اگر هر بليط را 400 تومان فرض کنيم فروش حاصل از آن يک ميليارد تومان خواهد بود. يک ميليارد تومان درآمد روزانه حاصل از فروش بليط مترو است که با اضافه کردن سهم دولت و شهرداري، اين رقم سه ميليارد تومان روزانه خواهد شد. سه ميليارد را اگر در 30 روز ضرب کنيم 90 ميليارد تومان درآمد ماهانه مترو از فروش بليط خواهد بود. مترو تهران شش هزار نفر پرسنل دارد اگر حقوق متوسط آنان را با کسر بيمه ، ماليات و حقوق و مزاياي پرسنل يک ميليون و دويست هزار تومان در نظر بگيريم که قطعا بيشتر از رقم اعلامي‌است، مبلغ هفت ميليارد و 200 هزار تومان بابت حقوق پرسنل از 90 ميليارد تومان کسر خواهد شد.گفته شده پول برق مترو يک و نيم ميليارد تومان است و اگر هزينه‌هاي آب و تلفن و ... مترو را هم يک و نيم ميليارد تومان در نظر بگيريم در مجموع سه ميليارد تومان هزينه‌هاي متفرقه مي‌شود که اين رقم هم از 90 ميليارد تومان کسر مي‌شود و در مجموع درآمد خالص باقيمانده شرکت بهره برداري مترو 70 ميليارد تومان خواهد بود. اما در چندسالي که محمد باقر قاليباف بر کرسي شهرداري تهران تکيه زده مدام از نبود اعتبار دولت براي مترو گله کرده است درحالي که مترو تهران در زمان روي کار آمدن او به درآمدزايي رسيده بود و در 5سال اخير درآمد ميلياردي آن بسيار بيشتر از مخارج آن است.
*هفت ميليارد ساعت وقت تهراني‌ها در ترافيک
سفرهاي دورن شهري با اهداف گوناگون از سوي شهروندان تهران صورت مي‌گيرد، به طوري که 37درصد اين سفرها مختص افراد شاغل، 16درصد دانش آموزان و دانشجويان براي مراجعه به مراکز آموزشي، 15 درصد مربوط به خريد شهروندان تهراني، 14 درصد براي تفريح و 18 درصد ديگر براي ساير موارد سفر در تهران صورت مي‌گيرد. روزانه تهراني‌ها نزديک به 20 ميليون ساعت
وقت شان را در ترافيک مي‌گذرانند که در يک سال حدود 7ميليارد ساعت مي‌شود و اگر شهرداري تهران توجه بيشتر به ساخت مترو مي‌کرد شاهد کاهش ترافيک و بالا رفتن سفرهاي دورن شهري با مترو مي‌شديم.البته مسئولان شهري قول داده‌اند با راه‌اندازي خطوط ديگر مترو تهران ظرفيت جابه جايي مسافران 2برابر خواهد شد، اما بازهم فعاليت توسعه مترو طبق برنامه پيش نرفته است و بايد مترو سهم 10 ميليوني سفر را داشته باشد.
آخرین اخبار