ایران در زمینه تولید و صادرات مواد خام و اولیه هر روز به دستاوردهای جدیدی دست پیدا می کند. افزایش صادرات بیش از آن که مدیون بالا رفتن حجم تولید باشد، از تشدید رکود داخلی و تعطیلی یا کاهش تولید واحدهای پایین دستی ریشه میگیرد. بخش تولید صنعتی ایران که از تولید کالاهای مصرفی نهایی با کیفیت و رقابتی (اعم از خودرو و یخچال و ...) عاجز است، در زمینه تولید مواد خام و اولیه صنعتی دارای رتبههای بالای جهانی است. دولتمردان میگویند که ایران در این رشتهها دارای قدرت رقابتی است، اما واقعیت حاکی از غلبه مزیتهای رانتی به جای رقابتی در تولید است.
از نظر تولید صنعتی، اقتصاد ایران به میزان زیادی راه اقتصاد کمونیستی اتحاد جماهیر سوسیالیستی شوروی در دهههای پایانی قرن بیستم را طی میکند. با اینکه شوروی ابرقدرت جهانی محسوب میشد و از نظر تولید فولاد و محصولات صنعتی (بیشتر مواد اولیه) اولین یا دومین رتبههای جهانی را داشت، اما صنایع این کشور که از نظر موشکی و هوا فضا قادر به رقابت با آمریکا بودند، توان ساخت یک وسیله خانگی معمولی با کیفیت و استانداردهای آن زمان را نداشتند. این کشور برای تولید خودرو دست به دامان فیات شد که در نهایت خودرویی زمخت و عقبافتاده (مانند خودروهای وطنی کنونی به نام لادا و ..) حاصل صنعت خودروسازی شوروی بود. بخشهای اقتصادی و صنایع رانتی (غیر رقابتی) دولتی با تهیسازی اقتصاد این کشور از نقش فعال مردم و از سوی دیگر تحمیل زیان و خسارت به اقتصاد کشور، یکی از عوامل کلیدی و اصلی اضمحلال شوروی بودند.
در حال حاضر بخش تولید صنعتی ایران همان راه اقتصاد شوروی سابق را میرود با این تفاوت که «فنآوری تولید شوروی داخلی و فنآوری تولید ایران وارداتی (و خیلی اوقات درجه سه چینی) است»، «صنایع شوروی معمولا در مناطق منتخب و نه به صورت پراکنده و بدون توجه به اقتصاد مقیاس ایجاد می شدند» و «صنایع شوروی کاملا دولتی بودند و به هرج و مرج خصولتی های ایران دچار نبودند».
از هماکنون به وضوح آینده صنایع رانتی ایران (فولاد، پتروشیمی و خودرو) روشن است. توزیع این واحدها در استانهای کشور بیش از آن که نشاندهنده سیاست صنعتی صحیحی باشد، نشاندهنده توزیع جغرافیایی رانت در بین ذینفعان است. این صنایع با دارا بودن فنآوریهای درجه دو و سه (در مقایسه با صنایع پبشرو جهانی و حتی کشورهای حوزه خلیجفارس) اصولا تولیدکننده مواد اولیه با ارزش افزوده پایین یا محصولات نهایی بدون ارزش جهانی هستند. این صنایع با اتلاف منابع و فرصتها منشأ خلق هزینه و معضلات بسیاری برای اقتصاد ایران بوده و خواهند بود. معضلاتی که میتواند ابعادی پرمخاطرهتر از فقط حوزه اقتصادی پیدا کند.