هانیه جعفری-در برنامه چهارم توسعه تامين امنيت غذايي،توزيع مناسب درآمد....
تجارت آنلاین؛ در برنامه چهارم توسعه تامين امنيت غذايي، توزيع مناسب درآمد، بهره مندي ازمحيط زيست، ارتقاء نسبي سطح در آمد سرانه و رسيدن به اشتغال كامل از موارد مهم توسعه كشور محسوب می‌شود. مواردی که می‌شد با توسعه کشاورزی که این روزها از یاد رفته است به آنها دست یافت؛اما این مهم تا امروز اتفاق نیافتاده است.
کشاورزی امروزه با پیشرفت تکنولوژی و افزایش جمعیت جهان از اهمیت ویژه ای برخوردار است. توجه به بخش كشاورزي در جهان امروز به عنوان يكي از موثرين و كارآمدترين رويكردها جهت مقابله با فقر جوامع بشري خصوصا جهان سوم است.
درحال حاضر نزديك به 800 ميليون نفر از جمعيت جهان گرسنه اند يا با سوء تغذيه شديد مواجه هستند و به این ترتیب است که رشد جمعيت در قرن بيستم و استفاده غيرعقلاني از تكنولوژي، غذا، انرژي و منابع زيست محيطي مهمترين مسائل قرن حاضر است و به همین علت امروزه برنامه‌ريزي و سرمايه‌گذاري بر روي تحقيقات و كاربرد تكنولوژي‌هاي نوين بعنوان راهكاري منطقي براي افزايش امنيت غذايي است.
در برنامه چهارم توسعه تامين امنيت غذايي، توزيع مناسب درآمد، بهره مندي ازمحيط زيست، ارتقاء نسبي سطح در آمد سرانه و رسيدن به اشتغال كامل از موارد مهم توسعه كشور محسوب می شود. سند چشم انداز جمهوری اسلامی ایران، در افق 1404 که به تایید رهبری رسیده است وظیفه سنگین امنیت غذایی را به عهده بخش کشاورزی و منابع طبیعی گذاشته است.
*واردات بی رویه بلای جان کشاورزی
با این حال در 8 سال دولت هاي نهم و دهم، واردات بی رویه، بلای جان کشاورزان ایرانی شد تا جایی که واردات بی رویه و بی کیفیت ضربه ای مهلک بر پیکره کشاورزی و مکانیزاسیون در کشور وارد کرده است. این مساله را همه کسانی که سررشته ای در اقتصاد و کشاورزی دارند تایید می کنند. ورود انواع محصولات کشاورزی بی‌کیفیت وارداتی به خصوص در سال‌های اخیرحال و روز خوش را از کشاورزان گرفته است و آنان را بیش از پیش نگران وضعیت کشاورزی‌شان کرده است.
ورود انواع و اقسام محصولات کشاورزی بی کیفیت و با قیمت نازل درحالیست که به عنوان مثال کشاورزی دراستان گلستان که قطب مهم محصولات کشاورزی کشور بوده و حدود 3.55 درصد تولیدات کشاورزی کشور و بیش از 92 نوع محصول در آن تولید می‌شود را تحت الشعاع قرار داده است. ورود اجناس و محصولات کشاورزی از سایر کشورها به گلستان فرياد اعتراض کشاورزان منطقه را درآورده است و موجب اعتراض مسئولان استان نیز شده است؛اما این مساله هنوز هم ادامه دارد.
از سوی دیگر در استاني مانند مازندران که قطب دیگر کشاورزی كشور است و دارای 240 هزار هکتار زمین شالیزاری است که سالانه 950 هزار تن برابر با 44 درصد نیاز کشور، برنج تولید می کند، نیز با ورود برنج های خارجی بی کیفت انگیزه برنج کاران از بین رفته است و به قول کشاورزان منطقه برنج کاری دیگر در این روزها صرف ندارد.
این در حالی است که کشاورزان مازندران در صورت حمایت دولت بی تردید قادرند تا بخش بزرگی از نیازهای کشاورزی کشور را تامین کنند. در این میان حجم بزرگی از مرکبات سالیانه به ایران وارد می شود و این در حالی است که میوه های باغداران ایرانی روی درختان می گندد! هر چند که با روی کار آمدن دولت یازدهم و در يك سال آينده وضعیت بسیار بهبود یافته اما هنوز هم کشاورزان نگران واردات بی رویه هستند.
*صنایع تبدیلی و کشاورزی
در این میان جلوگیری از میزان ضایعات محصولات کشاورزی، با برنامه ریزی صحیح در جهت توسعه و حمایت از صنایع تبدیلی و تکمیلی بخش کشاورزی بدون تردید بر ارتقای تولید ملی کشور تاثیرگذار خواهد بود.
در واقع می توان گفت، صنایع تبدیلی به عنوان حلقه واسطه اقتصادی مبنی بر کشاورزی و اقتصاد مدرن و صنعتی، دارای نقش و جایگاه مهمی در افزایش کیفی محصولات کشاورزی و میزان ارزآوری از طریق صادرات و بهبود شرایط درآمدی تولیدکنندگان و حذف واسطه ها دارد. این در حالی است که در فاصله ای نه چندان دور بخش کشاورزی تأمین کننده ۸۵ درصد نیاز غذایی کشور، ۲۲ درصد اشتغال، ۲۰ درصد تولید ناخالص ملی و ۲۵ درصد مواد اولیه صنایع کشور بوده است.
اگرچه در سال های اخیر به‌دلیل افزایش قیمت نفت و درنهایت افزایش درآمد نفتی سهم بخش کشاورزی در تولید ناخالص ملی کاهش یافته است و در ظاهر این سهم ۱۲درصد کاهش را نشان می دهد.
صنایع تبدیلی و غذایی اگرچه سابقه طولانی دارد، ولی در گذشته تعداد و انواع مربوط به صنایع تبدیلی محدود و از چند برند و نشان تجاوز نمی کرده است. اما در شرایط فعلی تعداد برندهای صنایع تبدیلی قابل ملاحظه و قابل اتکا است.
در این بين باید به این نکته توجه شود که در ایران ضایعات مواد غذایی بالاست و رقم یک سوم ضایعات از گذشته های دور تاکنون ادامه دارد که تأمین‌کننده غذای ۲۵ تا ۳۰ درصد جمعیت کشور است.
از این رو امید به کاهش ضایعات از طریق صنایع غذایی و تبدیلی و صنایع بسته بندی مقدور است که دولت یازدهم و وزارت کشاورزی باید توجه ویژهای به این امر داشته باشند.
در واقع، جلوگیری از میزان ضایعات محصولات کشاورزی، با برنامه ریزی صحیح در جهت توسعه و حمایت از صنایع تبدیلی و تکمیلی بخش کشاورزی این محصولات را که در طول برداشت، حمل و نقل، انبارداری و عرضه ضایع می شود و گاه زیان های جبران ناپذیری را به کشاورزان و اقتصاد کشور وارد می کند، می توان به ارزش افزوده تبدیل کرد و بدون تردید بر ارتقای تولید ملی کشور تأثیرگذار است.
با این تفاسیر می توان گفت، صنایع تبدیلی و تکمیلی و مسائل پس از تولید محصولات کشاورزی بعنوان حلقه‌های نهایی در تکمیل زنجیره‌ی تولید محصولات و فرآورده‌های سالم کشاورزی نقش حیاتی و اساسی ایفا می‌کند.
عدم توجه به توسعه صنايع تبديلي و تكميلي بخش كشاورزي و از دست دادن درصد بالايي از بازار صادرات محصولات كشاورزي از سال هاي گذشته تاكنون همواره مورد بحث بوده و دريغ از اين كه كمترين توجهي به توسعه اين صنايع صورت گرفته باشد.
بسياري از كارشناسان معتقدند كه توسعه صنايع تبديلي و تكميلي مي تواند نقش حياتي دراقتصاد كشورهاي در حال توسعه داشته باشدبطوريكه عدم شناسايي بازارهاي هدف، نداشتن فناوري پيشرفته در زمينه صنايع تبديلي و تكميلي، بسته بندي و افزايش قيمت تمام شده اين محصولات در مقايسه با ساير كشورها نقش مهمي در كاهش كيفيت محصولات، واردات و از دست دادن بازارهاي جهاني دارد.
همچنين توسعه صنايع تبديلي و تكميلي موجب افزايش ارزش افزوده توليدات و جلوگيري از واردات و پيوستن به سازمان تجارت جهاني و در نتيجه ايجاد فرصت هاي شغلي در كشور خواهد شد.
بالا بودن قيمت تمام شده مواد اوليه كشاورزي يكي از مشكلات پيش روي توليدكنندگان است و با توجه به اين كه70 درصد قيمت تمام شده محصولات فرآوري شده را مواد اوليه تشكيل مي دهد به همين دليل هزينه هاي بالا امكان رقابت ايران با ساير كشورها را در صادرات محصولات صنايع تبديلي با مشكل مواجه كرده و به كاهش يا از دست دادن سهم صادرات منجرشده است.
همچنين اصلي‌ترين مشكلات فرآوري و ايجاد، توسعه و حمايت از صنايع تبديلي و تكميلي بخش كشاورزي در روستاها و قطب هاي عمده توليد محصولات كشاورزي، كمبود تسهيلات بانكي مورد نياز اين صنعت، عدم پيش بيني اعتبارات مورد نياز براي اجرايي كردن طرح هاي محوري مندرج در سند توسعه برنامه چهارم، عدم برخورداري اين صنايع از معافيت هاي مالياتي و مزاياي ديگر مانند تخفيف تعرفه هاي آب و برق همانند بخش كشاورزي، توجه ناكافي به فعاليت هاي آموزشي و تحقيقاتي و مطالعات كاربردي مرتبط با اين صنايع، ناكافي بودن تسهيلات سرمايه در گردش و بالا بودن نرخ بهره آن و تعدد مراكز تصميم گيري در صنايع تبديلي و تكميلي بخش كشاورزي مي باشد.
رشد صنایع تبدیلی علاوه بر توزیع پذیر و اقتصادی تر کردن کشاورزی تحریکی برای ایجاد کارخانه و بدنبال آن کشت محصول و در نهایت ایجاد امیدواری در کشاورزان است. هر چند که در سال های اخیر دولت ها تلاش کرده اند از طرق مختلف مانند بنگاه های اقتصادی زودبازده تسهیلات درخور توجهی به صنایع تبدیلی اختصاص دهند و بستر را برای فعالیت کشاورزان مهیا کنند اما در عمل موفقیت چندانی حاصل نشده و کشاورزان هنوز چشم به راه کمک های دولتی هستند.
انتهای پیام/
کشاورزی امروزه با پیشرفت تکنولوژی و افزایش جمعیت جهان از اهمیت ویژه ای برخوردار است. توجه به بخش كشاورزي در جهان امروز به عنوان يكي از موثرين و كارآمدترين رويكردها جهت مقابله با فقر جوامع بشري خصوصا جهان سوم است.
درحال حاضر نزديك به 800 ميليون نفر از جمعيت جهان گرسنه اند يا با سوء تغذيه شديد مواجه هستند و به این ترتیب است که رشد جمعيت در قرن بيستم و استفاده غيرعقلاني از تكنولوژي، غذا، انرژي و منابع زيست محيطي مهمترين مسائل قرن حاضر است و به همین علت امروزه برنامه‌ريزي و سرمايه‌گذاري بر روي تحقيقات و كاربرد تكنولوژي‌هاي نوين بعنوان راهكاري منطقي براي افزايش امنيت غذايي است.
در برنامه چهارم توسعه تامين امنيت غذايي، توزيع مناسب درآمد، بهره مندي ازمحيط زيست، ارتقاء نسبي سطح در آمد سرانه و رسيدن به اشتغال كامل از موارد مهم توسعه كشور محسوب می شود. سند چشم انداز جمهوری اسلامی ایران، در افق 1404 که به تایید رهبری رسیده است وظیفه سنگین امنیت غذایی را به عهده بخش کشاورزی و منابع طبیعی گذاشته است.
*واردات بی رویه بلای جان کشاورزی
با این حال در 8 سال دولت هاي نهم و دهم، واردات بی رویه، بلای جان کشاورزان ایرانی شد تا جایی که واردات بی رویه و بی کیفیت ضربه ای مهلک بر پیکره کشاورزی و مکانیزاسیون در کشور وارد کرده است. این مساله را همه کسانی که سررشته ای در اقتصاد و کشاورزی دارند تایید می کنند. ورود انواع محصولات کشاورزی بی‌کیفیت وارداتی به خصوص در سال‌های اخیرحال و روز خوش را از کشاورزان گرفته است و آنان را بیش از پیش نگران وضعیت کشاورزی‌شان کرده است.
ورود انواع و اقسام محصولات کشاورزی بی کیفیت و با قیمت نازل درحالیست که به عنوان مثال کشاورزی دراستان گلستان که قطب مهم محصولات کشاورزی کشور بوده و حدود 3.55 درصد تولیدات کشاورزی کشور و بیش از 92 نوع محصول در آن تولید می‌شود را تحت الشعاع قرار داده است. ورود اجناس و محصولات کشاورزی از سایر کشورها به گلستان فرياد اعتراض کشاورزان منطقه را درآورده است و موجب اعتراض مسئولان استان نیز شده است؛اما این مساله هنوز هم ادامه دارد.
از سوی دیگر در استاني مانند مازندران که قطب دیگر کشاورزی كشور است و دارای 240 هزار هکتار زمین شالیزاری است که سالانه 950 هزار تن برابر با 44 درصد نیاز کشور، برنج تولید می کند، نیز با ورود برنج های خارجی بی کیفت انگیزه برنج کاران از بین رفته است و به قول کشاورزان منطقه برنج کاری دیگر در این روزها صرف ندارد.
این در حالی است که کشاورزان مازندران در صورت حمایت دولت بی تردید قادرند تا بخش بزرگی از نیازهای کشاورزی کشور را تامین کنند. در این میان حجم بزرگی از مرکبات سالیانه به ایران وارد می شود و این در حالی است که میوه های باغداران ایرانی روی درختان می گندد! هر چند که با روی کار آمدن دولت یازدهم و در يك سال آينده وضعیت بسیار بهبود یافته اما هنوز هم کشاورزان نگران واردات بی رویه هستند.
*صنایع تبدیلی و کشاورزی
در این میان جلوگیری از میزان ضایعات محصولات کشاورزی، با برنامه ریزی صحیح در جهت توسعه و حمایت از صنایع تبدیلی و تکمیلی بخش کشاورزی بدون تردید بر ارتقای تولید ملی کشور تاثیرگذار خواهد بود.
در واقع می توان گفت، صنایع تبدیلی به عنوان حلقه واسطه اقتصادی مبنی بر کشاورزی و اقتصاد مدرن و صنعتی، دارای نقش و جایگاه مهمی در افزایش کیفی محصولات کشاورزی و میزان ارزآوری از طریق صادرات و بهبود شرایط درآمدی تولیدکنندگان و حذف واسطه ها دارد. این در حالی است که در فاصله ای نه چندان دور بخش کشاورزی تأمین کننده ۸۵ درصد نیاز غذایی کشور، ۲۲ درصد اشتغال، ۲۰ درصد تولید ناخالص ملی و ۲۵ درصد مواد اولیه صنایع کشور بوده است.
اگرچه در سال های اخیر به‌دلیل افزایش قیمت نفت و درنهایت افزایش درآمد نفتی سهم بخش کشاورزی در تولید ناخالص ملی کاهش یافته است و در ظاهر این سهم ۱۲درصد کاهش را نشان می دهد.
صنایع تبدیلی و غذایی اگرچه سابقه طولانی دارد، ولی در گذشته تعداد و انواع مربوط به صنایع تبدیلی محدود و از چند برند و نشان تجاوز نمی کرده است. اما در شرایط فعلی تعداد برندهای صنایع تبدیلی قابل ملاحظه و قابل اتکا است.
در این بين باید به این نکته توجه شود که در ایران ضایعات مواد غذایی بالاست و رقم یک سوم ضایعات از گذشته های دور تاکنون ادامه دارد که تأمین‌کننده غذای ۲۵ تا ۳۰ درصد جمعیت کشور است.
از این رو امید به کاهش ضایعات از طریق صنایع غذایی و تبدیلی و صنایع بسته بندی مقدور است که دولت یازدهم و وزارت کشاورزی باید توجه ویژهای به این امر داشته باشند.
در واقع، جلوگیری از میزان ضایعات محصولات کشاورزی، با برنامه ریزی صحیح در جهت توسعه و حمایت از صنایع تبدیلی و تکمیلی بخش کشاورزی این محصولات را که در طول برداشت، حمل و نقل، انبارداری و عرضه ضایع می شود و گاه زیان های جبران ناپذیری را به کشاورزان و اقتصاد کشور وارد می کند، می توان به ارزش افزوده تبدیل کرد و بدون تردید بر ارتقای تولید ملی کشور تأثیرگذار است.
با این تفاسیر می توان گفت، صنایع تبدیلی و تکمیلی و مسائل پس از تولید محصولات کشاورزی بعنوان حلقه‌های نهایی در تکمیل زنجیره‌ی تولید محصولات و فرآورده‌های سالم کشاورزی نقش حیاتی و اساسی ایفا می‌کند.
عدم توجه به توسعه صنايع تبديلي و تكميلي بخش كشاورزي و از دست دادن درصد بالايي از بازار صادرات محصولات كشاورزي از سال هاي گذشته تاكنون همواره مورد بحث بوده و دريغ از اين كه كمترين توجهي به توسعه اين صنايع صورت گرفته باشد.
بسياري از كارشناسان معتقدند كه توسعه صنايع تبديلي و تكميلي مي تواند نقش حياتي دراقتصاد كشورهاي در حال توسعه داشته باشدبطوريكه عدم شناسايي بازارهاي هدف، نداشتن فناوري پيشرفته در زمينه صنايع تبديلي و تكميلي، بسته بندي و افزايش قيمت تمام شده اين محصولات در مقايسه با ساير كشورها نقش مهمي در كاهش كيفيت محصولات، واردات و از دست دادن بازارهاي جهاني دارد.
همچنين توسعه صنايع تبديلي و تكميلي موجب افزايش ارزش افزوده توليدات و جلوگيري از واردات و پيوستن به سازمان تجارت جهاني و در نتيجه ايجاد فرصت هاي شغلي در كشور خواهد شد.
بالا بودن قيمت تمام شده مواد اوليه كشاورزي يكي از مشكلات پيش روي توليدكنندگان است و با توجه به اين كه70 درصد قيمت تمام شده محصولات فرآوري شده را مواد اوليه تشكيل مي دهد به همين دليل هزينه هاي بالا امكان رقابت ايران با ساير كشورها را در صادرات محصولات صنايع تبديلي با مشكل مواجه كرده و به كاهش يا از دست دادن سهم صادرات منجرشده است.
همچنين اصلي‌ترين مشكلات فرآوري و ايجاد، توسعه و حمايت از صنايع تبديلي و تكميلي بخش كشاورزي در روستاها و قطب هاي عمده توليد محصولات كشاورزي، كمبود تسهيلات بانكي مورد نياز اين صنعت، عدم پيش بيني اعتبارات مورد نياز براي اجرايي كردن طرح هاي محوري مندرج در سند توسعه برنامه چهارم، عدم برخورداري اين صنايع از معافيت هاي مالياتي و مزاياي ديگر مانند تخفيف تعرفه هاي آب و برق همانند بخش كشاورزي، توجه ناكافي به فعاليت هاي آموزشي و تحقيقاتي و مطالعات كاربردي مرتبط با اين صنايع، ناكافي بودن تسهيلات سرمايه در گردش و بالا بودن نرخ بهره آن و تعدد مراكز تصميم گيري در صنايع تبديلي و تكميلي بخش كشاورزي مي باشد.
رشد صنایع تبدیلی علاوه بر توزیع پذیر و اقتصادی تر کردن کشاورزی تحریکی برای ایجاد کارخانه و بدنبال آن کشت محصول و در نهایت ایجاد امیدواری در کشاورزان است. هر چند که در سال های اخیر دولت ها تلاش کرده اند از طرق مختلف مانند بنگاه های اقتصادی زودبازده تسهیلات درخور توجهی به صنایع تبدیلی اختصاص دهند و بستر را برای فعالیت کشاورزان مهیا کنند اما در عمل موفقیت چندانی حاصل نشده و کشاورزان هنوز چشم به راه کمک های دولتی هستند.
انتهای پیام/
پرطرفدارترین عناوین