کورش شرفشاهی: زمین خواری و کوه خواری یکی از جدی ترین معضلات کنونی کشور است و روزی نیست که در گوشه ای از کشور فردی به اتهام زمین خواری معرفی یا ملکی به دستگاههای دولتی مسترد نشود. در این رابطه سخنگوی قوه قضاییه به بیان گزارشی از اراضی و املاکی که در سال جدید از ید افراد سودجو، فرصت طلب و زمین خوار خارج و به نهادها و سازمانهای متولی زمین و مسکن اعاده شده پرداخت و گفت: اراضی ۸۵ هزار متری در شهرک غرب، با ارزش ۵ هزار میلیارد تومان به دولت و شهرداری برگشت که اسناد مالکیت این اراضی تعیین تکلیف شده است.اسماعیلی در مورد اراضی پلاک ۲۱۰۸ سنگان موسوم به سولقان گفت: ۷۱ هکتار از اراضی دولتی از زمین خواران مسترد و تحویل راه و شهرسازی استان تهران شده است؛ در منطقه ۱۸ تهران اراضی موسوم به تقی آباد که ۵۰ هکتار با ارزش هزار میلیارد تومان بود، رفع تصرف و به اداره اوقاف تحویل شد. پلاک ۷۹ سوهانک با مساحت ۱۵ هکتار و با ارزش ۳۰۰ میلیارد تومان، به اداره کل منابع طبیعی تحویل شد، اراضی بوستان ولایت با عرصه ۷ هکتار و ارزش ۴۰ میلیارد تومان، در اختیار شهرداری تهران قرار گرفت. در اراضی شمیرانات، یک و نیم هکتار از اراضی با ارزش ۵۰ میلیارد تومان تحویل اداره منابع طبیعی استان تهران شد. در بخش دیگری از اراضی سولقان، یک و شش دهم هکتار با ارزش ۲۵ میلیارد تومان تحویل اداره منابع طبیعی شهرستان تهران شد. در حاشیه بلوار آفریقای تهران که یکی از نقاط ارزشمند شهر تهران است ۳ هزار و 600 متر زمین با ارزش ۳۶۰ میلیارد تومان تحویل شهرداری تهران شد. در منطقه چیتگر، یک و سه دهم هکتار از اراضی به ارزش ۶۵ میلیارد تومان تحویل شهرداری شد.سخنگوی قوه قضاییه با بیان اینکه بیش از ۳۵ مورد استرداد املاک را به بخشهای مختلف منابع طبیعی، جهاد کشاورزی، اوقاف و ... داشتهایم، گفت: در استان تهران ارزش ریالی مجموعه آنچه که به این دستگاهها بالغ بر ده هزار میلیارد تومان زمین از ید زمین خواران گرفته شد و عملا تحویل نهادهای متولی زمین و مسکن شد.
جفا در حق تهران
اما اینکه زمین خواری و کوه خواری چه زیانهای مالی و محیط زیستی متوجه کشور می کند، بحثی است که با آرش میلانی، مسوول کمیته محیط زیست و خدمات شهری شورای شهر تهران مطرح کردیم.
وی با اشاره به اینکه اگر نقشه های هوایی از دهه 30 تا امروز را بررسی کنیم متوجه می شویم که تهران حدود 5 هزار هکتار از باغهای خودش را از دست داده و همین حدود بوستان در داخل شهر ایجاد کردیم گفت: این بوستانها در مناطق مختلف شهر پراکنده است اما آن 5 هزار هکتار از باغهایی که از دست رفته، در مناطق شمالی تهران بود. بنابر این باغهای تهران که مهمترین سرمایه برای مقابله با آلودگی هوا و ریه تنفسی تهران هستند را از دست داده ایم.
مسوول کمیته محیط زیست شورای شهر با اعلام اینکه باغهای تهران اکنون در وضعیت قرمز قرار دارد گفت: باغهای تهران در خطر انقراض هستند و به عبارت بهتر جمعیت گیاهی در معرض خطر قرار دارد. همانگونه که امروزه یوزپلنگ ایرانی در معرض نابودی و انقراض است، باغهای تهران نیز در مسیر یوز ایرانی گام بر می دارد و اگر بخواهیم با نگاه اقتصادی نگاه کنیم، در حق تهران جفای بزرگی شده است.
وی با تاکید بر اینکه وقتی گفته می شود باغها ریه تهران بوده، به دلیل قرار داشتن آنها در مسیر رودخانه ها بوده است گفت: اکنون 7 رودخانه در شمال تهران داریم که از توچال به سمت پایین سرازیر می شود و به دلیل اختلاف هوایی که به صورت طبیعی بین کوه و دشت وجود دارد، جریان هوا به طور طبیعی در این مسیر همواره استمرار دارد. بنابر این باغهایی که در مسیر رودخانه ها قرار داشت، به شدت در تلطیف هوای تهران موثر بودند، حتی در طرح جامع قدیم تهران پیش بینی شده بود که این کریدورهای هوا حفظ شود و از بین نرود، اما با کمال تاسف این باغها را برای ساخت و ساز از بین بردند. میلانی با اعلام اینکه در بحث کن سولقان، هنوز خاصیت و کریدور پاکسازی هوای آن وجود دارد که ناشی از حفاظتی است که سالهاست مردم نسبت به این باغها دارند گفت: بررسی هایی که اساتید دانشکده تهران انجام داده اند، نشان می دهد که هنوز تلطیف هوا در کریدور کن سولقان انجام می شود و این از نظر علمی نیز اثبات شده است. وی با اعلام اینکه علاوه بر نقش این باغها در تلطیف هوا و تولید اکسیژن برای تهران، بحث کلیدی دیگر این بوده که سیل آبها را کنترل می کرد گفت: توچال به دلیل اختلاف ارتفاعی که دارد، منشا سیل است و 5 هزار هکتار باغهای شمال تهران در جذب سیلابها نقش تعیین کننده ای داشته است. بنابر این وقتی 5 هزار هکتار باغ در شمال تهران تبدیل به ساختمان شد، یعنی ظرفیت جذب سیلاب را از دست داده ایم و آنچه را باقی مانده، باید مراقبت کنیم.
کاربری های سازگار با باغات تهران
مسوول کمیته محیط زیست شورای شهر در خصوص اقدامات صورت گرفته گفت: شورای پنجم مهمترین اقدامی که انجام داد، لغو مصوبه برج باغ و تبدیل ان به خانه باغ بود. یعنی دیگر اجازه ساخت ساختمانهای بالای 10 طبقه که چندین طبقه آن روی زمین و چندین طبقه در زیر زمین قرار دارد، در شمال تهران داده نمی شود. اکنون مجوز در حد یک ساختمان دو یا سه طبقه با سطح ساخت محدود داده می شود و تلاش بر این است که باغها به تهران برای سایر کاربری ها کمک کند. وی با تاکید بر اینکه ساخت رستوران یا خانه سالمندان با باغهای تهران سازگار است گفت: اکنون یکی از چالشهای شهر تهران سالمندی جمعیت است، در این شرایط نیاز به مراکزی داریم که به سالمندان خدمات بدهد و چه جایی بهتر از باغها و مراکز سبز که می تواند به روحیه سالمندان کمک کند. کلینیک های پزشکی مخصوص هم یکی از گزینه هایی است که می توان در باغها احداث کرد. به عبارت بهتر کاربری های سازگار با خانه باغ را می توانیم، اجازه احداث بدهیم.
مهمترین میراث طبیعی تهران
میلانی توچال را مهمترین میراث طبیعی شهر تهران دانست و گفت: باغها را که از دست داده ایم و دیگر چیزی باقی نمانده و فقط همین کوه برای تهران باقی مانده است. در برنامه سوم شهرداری نیز شورای شهر مصوب کرده که میراث طبیعی مانند توچال باید شناسایی و حفاظت شود. اکنون رشته کوه توچال با یک جبهه شمالی و یک جبهه جنوبی، پوشش گیاهی بسیار مناسبی دارد که می تواند در جلوگیری از سیلاب بسیار موثر باشد. ایجاد ساختمان و راه در هر قسمت از مسیر توچال می تواند زمینه ساز سیلاب های ویرانگر باشد. بنابر این برای حفاظت از خطرات سیلاب، باید منطقه کوهستانی را حفاظت کنیم. وی با تاکید بر اینکه کسانی که در هر قسمت از کوهستان ساخت وساز می کنند، یعنی به استقبال خطر می روند گفت: این قانون نانوشته ای است که هر کس به کوهستان تجاوز کند، طبیعت انتقام سختی از او و متاسفانه از دیگر مردم خواهد گرفت. مسوول کمیته محیط زیست شورای شهر با تاکید بر اینکه سیلاب شیراز یکی از نمونه های انتقام طبیعت بود گفت: در شرایط کنونی هم توچال انتقام سختی از مردم خواهد گرفت و اگر رعایت نکنیم، سیلاب تهران را ویران خواهد کرد.
وی با اشاره به گزارشهایی از تغییرات اقلیمی در تهران گفت: رژیم برفی در حال تغییر به رژیم بارانی است. در گذشته بیشتر بارشهای تهران به صورت برف روی توچال ذخیره و به مرور زمان تبدیل به آب می شد، اما اکنون بارش برف در تهران تبدیل به رویا شده اما بارشها به صورت باران وجود دارد و چنانچه یک بارش سنگین در تهران رخ بدهد و پوشش گیاهی هم تبدیل به ساختمان و راه شده باشد، سیل ویرانگر تجربه تلخی مانند سیل شیراز را در تهران رقم خواهد زد.
میلانی تاکید کرد: اگر در حوزه کن که قوی ترین و وحشی ترین مسیر رودخانه تهران است، ساخت و ساز انجام بدهیم و پوشش های گیاهی را نابود کنیم، سیلابی که رخ می دهد نه تنها ساختمانهای اطراف رودخانه کن را ویران خواهد کرد، بلکه به تاسیسات و ساختمانهای پایین دستی خسارت های غیر قابل جبرانی وارد می کند. سیلاب شیراز فقط در یک محور صورت گرفت و 124 میلیارد تومان خسارت به بار آورد و تصور هزینه و تبعات چنین سیلابی برای تهران غیر قابل تصور خواهد بود.
وی در خصوص اقدامات کنترلی گفت: شهرداری تنها کاری که می تواند انجام بدهد، لایروبی مسیر این رودخانه هاست. امسال هم 21 میلیارد تومان اعتبار برای لایروبی این رودخانه ها در نظر گرفته شده تا کانالها و انهار قبل از فصل بارندگی لایروبی شود. اما این لایروبی کفایت نمی کند و در اصل سیلاب زمانی رخ می دهد که فاجعه را ساخت و ساز در ارتفاعات و کوهها ایجاد کرده باشد. مسوول کمیته محیط زیست شورای شهر افزود، اگر وضعیت سیلاب را زیاد وحشتناک توصیف نمی کنیم، ناشی از این است که باور داریم تمام مردم شهر آموزش های لازم را هنگام وقوع بارشهای سنگین و سیل دیده باشند. هنگامی که بارشهای سنگین شروع می شود، تمامی مناطقی که در معرض وقوع سیل هستند، باید گوش به زنگ باشند. اگر آژیر زده شود یا پیغامی داده شود، مردم باید به سرعت توجه کنند و اگر هشدار تخلیه منازل داده شد، مردم باید به سرعت اطاعت کنند، زیرا سیلاب با کسی شوخی ندارد.
وی در پاسخ به اینکه چرا در مسیر این رودخانه ها سد احداث نمی شود گفت: در مسیر توچال یا کن نمی توانیم با احداث سد، سیلابهای احتمالی را کنترل کنیم، زیرا شیب این دره ها زیاد است. درست است که آبخیزداری صورت گرفته و موانعی برای سیل ایجاد شده، اما این آبخیزداری تنها می تواند 20 درصد یک سیلاب را کنترل کند و 80 درصد سیل کار خودش را خواهد کرد، مگر آنکه پوشش گیاهی یا دیگر موانع طبیعی بر سر راه سیل وجود داشته باشد.
میلانی نکته مهم را حفظ کوه توچال دانست و گفت: امروه زمین خواری، کوه خواری و تجاوز به منابع طبیعی، خیانت در حقوق عامه است. زمین و کوه متعلق به دولت و دولت نیز نماینده مردم است و اگر دولت اصرار می کند که این کوه و زمین های اطراف رودخانه حفظ شود، در اصل تلاش می کند که از فاجعه های بزرگی مانند سیل نوروز امسال جلوگیری کند. وی در پاسخ به اینکه امروزه بسیاری از کوهها و زمین های منابع طبیعی تهران از سوی وزارتخانه ها و دستگاههای دولتی به مردم واگذار شده و مردم چون احساس مالکیت می کنند، دایم تجمع می کنند تا آنها را بگیرند. اگر تبعات ساخت و ساز در کوهها تا بدین اندازه خطرناک است، چرا یک باره تکلیف آنها را روشن نمی کنید و از مردم سلب اختیار نمی کنید؟ گفت: این ها واگذاری ها متفاوت هستند و باید بررسی شوند. نکته مهم این است که مردم نسبت به خطراتی که جان خانواده هایشان را تهدید می کند، آگاهی ندارند. مثالی آشکار بزنیم. یکی از چالشهای تهران، گسلهای زلزله است و وزارت راه وشهرسازی مسیرهای گسلهای زلزله خیز را مشخص کرده و از شهرداری خواسته گسلها را در سامانه خود قرار بدهد تا هر کس که می خواهد ملکی بخرد، بداند که این ملک روی گسل قرار دارد. مسوول کمیته محیط زیست شورای شهر با اعلام اینکه شهرداری اجازه ساخت و ساز برج یا ساختمان های بلند مرتبه را روی گسلها نمی دهد گفت: شهرداری محدودیت ساخت و ساز روی گسلها را مشخص کرده و هر کس که نسبت به این مساله اعتراض داشته باشد، شهرداری موظف است توضیح بدهید که با کوچکترین لرزش زمین، خانه اش ویران و تمام دارایی اش بر باد خواهد رفت.
قوه قضاییه ورود کند
وی با اعلام اینکه اکنون ساخت و ساز در املاک بالاتر از 1800 متر غیر قانونی است گفت: شهرداری موظف به تخریب این قبیل ساخت و سازهاست و کوتاه هم نمی آید. البته متاسفانه برخی دستگاهها کوه یا منابع طبیعی را به مردم واگذار کرده اند و امیدواریم قوه قضاییه در این زمینه ورود و این مساله را به نفع حقوق عامه اصلاح کند. میلانی در پاسخ به اینکه چقدر احتمال می دهید با تغییر شورای شهر و شهردار، یک باره توافقی صورت بگیرد و ساخت وساز در کوهها و منابع طبیعی تهران اتفاق بیفتد گفت: اکنون حساسیت مردم و آگاهی عمومی افزایش پیدا کرده و هر جناحی در انتخابات بعدی یا دوره های بعدی رای بیاورد، نمی تواند با جان مردم بازی کند و اجازه ساخت و ساز در ارتفاعات یا منابع طبیعی را بدهد. امروزه زمین خواری و کوه خواری به اندازه زشت ترین انواع اختلاس ها و فسادها مطرح شده و کسی به خود چنین اجازه ای نمی دهد که برای یک عمر، ننگ چنین مساله ای را بر پیشانی داشته باشد.
