چشم طمع دولت به صندوق ذخیره ارزی

کورش شرفشاهی

روزنامه نگار

سالهاست دولتها گرفتار اقتصاد نفتی هستند و همین امر باعث شده به جای آنکه به فکر خلاقیت در تولید و رسیدن به خودکفایی باشند، در فکر آن باشد که درآمدهای بدون دردسر نفتی را چگونه خرج کنند. نتیجه اقتصاد نفتی این شده که تفکر کارآفرینی جایی در کشور نداشته و بیکاران در انتظار ....خالی شدن پست های دولتی باشند تا آب باریکه ای برای گذران زندگی روزمره داشته باشند. دولت ها نیز برای آنکه از شر مشکلات بیکاری رهایی یابند، استخدام بیکاران را در دستور کار قرار داده اند که نتیجه این سیاست، بزرگ شدن بی حساب و کتاب دولت و ناکارآمدی اقتصاد مصرف زده شده است. اما در تمامی سالهای گذشته تاکید سیاست گذاران کلان کشور بر این بوده که وابستگی بودجه به درآمدهای نفتی به صفر برسد و برای آنکه دولتها فرصت انجام این کار را داشته باشند، در قالب برنامه های 5 ساله توسعه قرار شد به مرور زمان و همه ساله، درصدی از وابستگی بودجه به نفت کاهش یابد تا به صفر برسیم. با این وجود اراده ای در دولت ها برای کاهش وابستگی به نفت دیده نشده تا آنکه تحریم ها کار را بجایی رساند که ناچار شدیم بودجه بدون درآمد نفتی را دستور کار قرار دهیم و در نهایت دولت روحانی در بودجه 99 این مژده را به تمامی حامیان اقتصاد بدون نفت داد که کشور را بدون درآمد نفتی اداره می کند. اکنون سوال اینجاست که تا چه اندازه در این وعده موفق بوده است. اگرچه در لایحه بودجه، ردیف مستقیمی برای هزینه های نفتی وجود ندارد و قرار است تمامی درآمدهای نفتی به صندوق ذخیره ارزی واریز شود، اما در عمل مشاهده می کنیم که دولت قانون را دور زده و هر چند درآمدهای ناشی از فروش نفت را به حساب ذخیره ارزی می ریزد، اما به روشهای متخلف آن را از صندوق برداشت می کند. اگر به بودجه سال قبل توجه کنیم، به مجوزهایی بر می خوریم که برای برداشت از صندوق توسعه ملی به منظور هزینه‌کرد در چند بخش وجود داشت که این رویکرد در سال آینده نیز وجود دارد. نکته مهم این جاست که بر مبنای اساسنامه صندوق توسعه ملی، استفاده از تسهیلات این صندوق برای دستگاههای دولتی ممنوع است و چون این صندوق ماهیت قرض الحسنه ای دارد، لازم است طرح های اشتغالزایی به هیات امنای این صندوق ارایه شود و چنانچه هر طرحی توجیه اقتصادی داشت، بخشی از سرمایه این صندوق به صورت تسهیلات در اختیار پیشنهاد دهنده طرح قرار گیرد تا پس از به نتیجه رسیدن طرح، تسهیلات به صورت اقساط به صندوق بازگردانده شود. اما طی سال‌های گذشته و در عناوین مختلف، دولت با دریافت مجوزهای مختلف، امکان برداشت از منابع این صندوق را به روشهای گوناگون داشته است. اکنون از نمایندگان مجلس انتظار می رود هنگام بررسی لایحه بودجه 99 به این مهم توجه داشته باشند که اگر دولت مقرر کرده تمام درآمد ناشی از فروش نفت را به حساب صندوق ذخیره ارزی بریزد، راه دور زدن را برای دولت ببندند و از همین امروز امکان برداشت های ویژه را پیش بینی کنند و دولت از همین امروز مشخص کند که پول لازم برای برنامه های ویژه مانند اشتغالزایی روستایی را از کجا خواهد آورد.