اقتصاد زيرزميني، مانع بزرگ كسب درآمدهاي دولت

نمی کند باید مالیات پرداخت کند؛از این رو باید تلاش کنیم معافیت‌های مالیاتی بی جهت را حذف کنیم و اگر قرار باشد از نفت جدا شویم باید به سمت مالیات برویم.» اما تمركز بر ماليات به عنوان جايگزين مناسب درآمدهاي نفتي عاري از مشكل نيست.به گزارش تجارت، طبق گفته علي طيب نيا وزير اقتصاد بيش از 43 درصد اقتصاد كشور از ماليات معاف هستند و بطوركلي نظام مالياتي داراي نواقص زيادي است. وي كه در يادداشتي به‌اين نكات اشاره مي‌كرد، در ادامه نوشت بود:« معافیت بخش قابل توجهی از اقتصاد کشور که هم اکنون و براساس برآوردها بالغ بر 43 درصد کل تولید ناخالص داخلی را شامل می شود، پایین بودن نقش مالیات در اقتصاد کشور، نسبت پایین مالیات به تولید ناخالص داخلی، سهم اندک مالیات در تامین مالی هزینه‌های جاری دولت و نسبت پایین مالیات به درآمدهای عمومی دولت جملگی از کم رنگ بودن جایگاه مالیات در اقتصاد کشور حکایت دارد.» البته تنها‌اين معافيت‌هاي مالياتي به عنوان مشكل پيش‌روي دولت قرار ندارد و قوه مجريه در‌اين زمينه دغدغه ديگري تحت عنوان ماليات گريزان نيز دارد. كساني كه بنا به گفته رئيس سازمان مالياتي كشور بخش عمده آنها را ورزشكاران و باشگاه‌هاي ورزشي و شركت‌هايي تشكيل مي‌دهند كه بدون مجوز تشكيل شده‌اند و به فعاليت‌هاي اقتصادي خود ادامه مي‌دهند.

مهم‌ترین مانع شناسایی نشدن مؤدیان مالیاتی است

در همين خصوص مهدی تقوی استاد دانشگاه علامه با اشاره به راه‌های کسب درآمد مالیاتی توسط دولت در راستای کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی اظهار كرد: یکی از مهم‌ترین عواملی که مانع کسب درآمدهای مالیاتی توسط دولت و از طرف دیگر وابستگی به درآمدهای نفتی شده شناسایی نشدن مؤدیان مالیاتی است به طوری که هم‌اکنون بسیاری از شغل‌ها وجود دارد که مالیات نمی‌پردازند. وی با اشاره به دلالان دلار و سکه در بازار آزاد تصریح کرد: این افراد که در زمان نوسانات دلار و سکه سودهای افسانه‌ای از این بازار کسب کردند نه تنها هیچ مالیاتی نمی‌دهند بلکه اطلاعاتشان در هیچ محل رسمی ثبت نشده است. این در حالی است که صرافی‌ها با همان شغل مالیات می‌دهند و اظهارنامه مالیاتی پر می‌کنند. تقوی با تأکید بر اینکه شغل‌های بسیاری وجود دارد که در دسته اقتصاد زیرزمینی قرار دارند و از زیر بار مالیات فرار می‌کنند خاطرنشان کرد: این در حالی است که دسته اندکی از شغل‌های آزاد و تمام کارکنان دولتی و غیردولتی که حقوق‌بگیر هستند مالیات پرداخت می‌کنند. این کارشناس اقتصادی با اشاره به اینکه پرداخت نکردن مالیات به دلیل نبود اطلاعات در سیستم‌های سازمان امور مالیاتی به صورت بسیار گسترده وجود دارد اظهاركرد: این فرارمالیاتی حتی در شغل‌های غیرقانونی هم مشاهده می‌شود. این کارشناس اقتصادی با اشاره به امکان کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی در صورت افزایش درآمدهای مالیاتی اظهار كرد: کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی به سادگی روی نخواهد داد چراکه کشورهایی از جمله دانمارک به قدری دارای اقتصاد شکوفا هستند و اقتصادشان رشد کرده که با درآمدهای دولت از محل کسب مالیات اقتصادشان اداره می‌شود و درآمد حاصل از نفت را به صندوق ذخیره واریز می‌کنند. به گفته وی: از آنجایی که درآمد نفت در زمان کوتاهی پایان یافته و محدود است دولت باید در تلاش برای افزایش درآمدهای مالیاتی باشد. وي در پپايان گفت: سیستم مالیاتی در کشور ما چنان پیشرفته نیست و باید به سمت مکانیزه شدن سیستم مالیاتی حرکت کنیم. وی با تأکید بر لزوم اصلاح قانون مالیاتی اظهار كرد: دولت باید با طراحی سیستم مکانیزه از فرار مالیاتی جلوگیری به عمل بیاورد و این اتفاق باید با کنترل شدید بر اخذ مالیات همراه باشد. به گفته تقوی: در صورتی که سیستم اخذ مالیات با کاهش فرار مالیاتی همراه شود درآمدهای مالیاتی دولت افزایش خواهد یافت.

ركود مانعي بر سر راه درآمدهاي مالياتي

همچنين رییس مجمع عالی واردات اتاق بازرگانی ایران ضمن پیش‌بینی کاهش رشد اقتصادی درپی کاهش قیمت نفت، تصریح کرد که دولت زمانی می‌تواند در اخذ مالیات‌ها موفق عمل کند که اقتصاد کشور از رکود خارج شود و با بخش‌های زیرزمینی که در اقتصاد فعال هستند نیز مقابله شود. محمد حسین برخوردار گفت: برای اینکه بتوان به معنی واقعی مالیات اخذ کرد باید نرم افزاری وجود داشته باشد که به وسیله‌ آن پیگیر‌های لازم از بدو تولید کالا تا زمانی که در اختیار مصرف کننده قرار می‌گیرد را دنبال کند؛ این روشی است که در کشور‌های مختلف دنیا اجرا می‌شود. وی ادامه داد: زمانی‌ که چنین ساز و کاری وجود نداشته باشد و دولت از میزان استاندارد بزرگتر است برای تحقق درآمدهای مالیاتی روی بعضی از بخش‌ها فشار وارد می‌شود و دراین شرایط دولت مجبور است از فعالان اقتصادی شناخته شده مالیات بگیرد. این عضو اتاق بازرگانی تهران با بیان اینکه بخشی از اقتصاد کشور زیر زمینی است و دولت به آن دسترسی ندارد، ادامه داد: در این شرایط به کسانی که در صحنه اقتصادی کشور مانند تولیدکنندگان حضور دارند یا کارمندان و کارگران که حقوق آن‌ها از سطحی بالاتر است، فشار وارد می‌شود و دولت می‌تواند از آنها مالیات بگیرد. برخوردار با بیان اینکه همچنان در رکود تورمی به سر می‌بریم، ادامه داد: طبق آمار اعلام شده در شش ماه نخست سال چهار درصد رشد اقتصادی داشته‌ایم اما به دلیل کاهش قیمت نفت این عدد تا آخر سال به میانگین 1.8 درصد خواهد رسید. وی تصریح کرد: دولت زمانی می‌تواند مالیات را به درستی اخذ کند که رکود از بین برود و دولت بتواند با کسانی که در اقتصاد زیرزمینی فعال هستند، مقابله کند. آن زمان است که می‌توان گفت در گرفتن مالیات موفق بوده‌ایم. برخوردار تصریح کرد که در حال حاضر فشار مالیات روی تجاری است که با سختی تلاش می کنند تا بتوانند حقوق کارگران و کارمندان خود را بدهند. وی درباره بدهی‌های مالیاتی مربوط به کارت‌های بازرگانی گفت: تا جایی که اطلاع دارم در تهران مراقب بودیم که کارت بازرگانی مطابق با اصول صادر شود و متقاضیان کارت بازرگانی حتما فعال اقتصادی باشند. رییس مجمع عالی واردات اتاق بازرگانی ایران ضمن انتقاد از قانون مربوط به دریافت کارت بازرگانی ادامه داد: در قانون فعلی که برای دریافت کارت بازرگانی وجود دارد عنوان شده شخصی که بخواهد کارت بازرگانی دریافت کند باید تسویه حساب بیمه و مالیات بیاورد که به اعتقاد من چنین کاری درست نیست.

اما سر آخر لازم به ذكر است كه اعضای کمیسیون در بررسی درآمدهای لایحه بودجه سال آینده مالیات مشاغل را ۲۲ درصد افزایش دادند اما با مصوبه همين كميسيون، حقوق ماهانه زیر ۱میلیون و ۱۵۰هزار تومان در سال ۹۴ از پرداخت مالیات معاف است. و بنا به گفته محمد باقر نوبخت دولت قصد ندارد به افرادي كه بطور شفا ماليات پرداخت مي‌كنند، فشار بياورد.