خالقي در گفتگو با «تجارت»: مشکل اصلي واحدهاي توليدي امروز سوءمديريت است
گروه صنعت، معدن و تجارت:- مهناز یادگاری: نوبت نقش آفريني صنايع کوچک و متوسط در اقتصاد ايران است. سالهاست که مسئولان و کارشناسان اقتصادي از اهميت بهبود فعاليت بنگاههاي توليدي کوچک صحبت ميکنند. دولتهاي يازدهم و دوازدهم هم برنامه و دستورالعملهايي را براي حمايت از اين واحدهاي صنعتي و توليدي پيشبيني کرده است. راه حلهاي مختلفي را براي نقش آفريني بهتر و بيشتر صنايع کوچک در اقتصاد ايران ارائه شده است.
تشکيل کنسرسيومها و حرکت به سوي صادراتمحوري بنگاههاي توليدي کوچک و متوسط و برنامهريزي براي رونق خوشههاي صنعتي مهمترين راههايي است که طي سالهاي گذشته مطرح شده است. از طرف فعالان اقتصادي ميگويند که مهمترين مشکل آنها همچنان کمبود منابع مالي براي توليد است. همچنين زمزمههايي درباره کمکاري بانکها در پرداخت تسهيلات به صنايع کوچک و متوسط وجود دارد که به مرور در سالهاي گذشته بيشتر شنيده ميشود.
اهميت صنايع کوچک صادراتمحور
۲۲۰ واحد صنعتي کوچک و صادراتمحور موفق شدهاند از آغاز سال تاکنون ۱۷۰ ميليون دلار صادرات را به ثبت برسانند. اين در حالي است که مسئولان براي صادراتمحور کردن ۱۰ درصد از صنايع کوچک و متوسط از امسال برنامهريزي کردهاند. طبق آخرين آمارهاي بهدست آمده، حدود ۴۲ هزار واحد صنعتي در ۸۰۸ شهرک و ناحيه صنعتي به بهرهبرداري رسيده و اشتغالي افزونبر يک ميليون نفر را شامل ميشود. تاکنون ۶۰ کنسرسيوم صادراتي در کشور تشکيل شده و اين کنسرسيومها ۷۶ ميليون دلار ظرفيت صادرات سالانه دارند. شرکتهاي مديريت صادرات و کنسرسيومهاي صادراتي براي توسعه صادرات کمککننده و تسهيلکننده هستند اما به فعاليت آنها ماليات ارزشافزوده تعلق ميگيرد. اين امر هزينه تمامشده را افزايش داده و قدرت رقابت آنها را در بازارهاي بينالمللي کاهش ميدهد. اين موضوع به نوعي پاشنه آشيل شرکتهاي مديريت صادرات به شمار ميرود.
آماري از خوشههاي صنعتي در کشور
۴۸ درصد اشتغال در اختيار صنايع کوچک و متوسط است و اکنون بيش از يک ميليون نفر اشتغال در ۸۰۰ شهرک صنعتي فعال کشور در جريان است. پايان ۹۲ پروژه خوشه صنعتي در دست اجراست و ۳۱ پروژه امکانسنجي توسعه خوشهاي نيز در دستور کار قرار دارد. معاون سازمان صنايع کوچک و شهرکهاي صنعتي ايران با اشاره به امکان بهرهمندي صاحبان صنايع کوچک و متوسط از اعتبار۱۳۰۰ ميليارد توماني اختصاصيافته براي حمايت از صادرات، ادامه داد: در همين راستا، اسامي۱۲۰ واحد صنعتي کوچک که صادرات داشتهاند براي دريافت مشوق صادراتي در اختيار سازمان توسعه تجارت قرار گرفت. پروژههاي توسعه خوشه به طور کلي اين هدف را دنبال ميکند که از طريق مشارکت بين ذينفعان خوشه زنجيره توليد را کامل ميکند. از آغاز زنجيره توليد که شامل طراحي و تامين مواد اوليه است تا پايان زنجيره که فروش محصول و بازار را دربرميگيرد، در اين طرحهاي توسعه خوشهاي ديده شده است بررسي و چالشهاي موجود نيز شناسايي ميشود. بنابراين، عاملان توسعه خوشهاي با مشارکت ذينفعان و سازمانهاي اثرگذار سعي ميکنند تا توان رقابت خوشه را افزايش دهند. در برخي خوشههاي گلوگاه و حلقه گمشده طراحي محصول شناسايي يا مواد اوليه تامين شده است.
در برخي خوشهها نيز فروش و صادرات مشکل اصلي توليد است که راهکار رفع آن تشکيل کنسرسيومها يا شرکتهاي مديريت صادرات است. از اين رو، هر خوشه بنا بر مشکلاتي که در ابتدا شناسايي و در مطالعات شناختي به آن اشاره شده است برنامه عمل تدوين ميکند و براي رفع آن گلوگاهها و توسعه فعاليتها تلاش و هدفگذاري ميشود. تشکيل شرکتهاي مديريت صادرات نيازمند مستندات و مدارکي است که به سازمان توسعه تجارت تحويل دهند و درجه و رتبه خود را دريافت کنند.
صادرات راهکار رفع مشکلات توليد
در اين ميان آرمان خالقي، عضو هيات مديره خانه صنعت، معدن و تجارت در گفتگو با خبرنگار روزنامه «تجارت» با اشاره به مشکلات پيش روي واحدهاي صنعتي کوچک و متوسط ميگويد: مشکل امروز صنعت، فقط منابع مالي و نقدينگي و حتي زيرساختها نيست و نميتوان گفت مشکل اصلي توليد نبود زيرساخت يا منابع مالي است. در حقيقت، مشکل اصلي توليد نبود مديريت است به عنوان مثال، چرا يک واحد توليدي اکنون تعطيل است و عامل آن را نبود بازار و سرمايه در گردش عنوان ميکند اما واحدهاي ديگري هستند که علاوهبر فروش در بازارهاي داخلي به کشورهاي ديگر نيز صادرات دارند.
اين کارشناس اقتصادي و فعال صنعتي در بخش ديگري از صحبتهايش ادامه داد: در حقيقت، سوءمديريت است که مشکل سرمايه در گردش ايجاد ميکند. سوءمديريت است که نرخ تمامشده رقابتي نميشود و محصولي در بازار فروخته نميشود. اگر روشهاي نوين مديريتي بر بيشتر واحدهاي صنعتي حاکم شود بسياري از مشکلات حل ميشود.
خالقي در ادامه خاطرنشان کرد: اکنون تامين مالي محدود به بازار پول نيست زيرا نرخ سود تسهيلات توجيه اقتصادي ندارد در حالي که روشهاي مختلف تامين مالي نيز وجود دارد. بايد از ظرفيتهاي بازار سرمايه در تامين مالي صنايع کوچک و متوسط نيز بهره برد. در واقع، بايد صنايع کوچک و متوسط از اتکا به بازار پول خارج شده و به سمت بازار سرمايه حرکت کنند چراکه نرخ سود آن کمتر و توجيه اقتصادي آن براي صنايع کوچک و متوسط بالاتر است. اين عضو هيات مديره خانه صنعت، معدن و تجارت ادامه داد: صاحبان صنايع کوچک و متوسط در بازاريابي و صادرات داراي ضعف هستند و شناخت کافي ندارند. بنابراين، بايد در قالب شرکتهاي مديريت صادرات و کنسرسيومها به صادرات بپردازند. فروش مشترک صنايع کوچک و متوسط در توسعه فروش آنها و تکميل سبد محصولات نقش مهم و اساسي دارد. ميتوان در قالب کنسرسيومها و شبکههاي فروش به تکميل ظرفيت پرداخت تا بتوانيم اين نقايص را برطرف کرد زيرا صنايع کوچک و متوسط از نظر ظرفيت و تنوع محصول، سبد کاملي ندارند و در بازارهاي صادراتي آسيبپذير ميشوند در صورتي که در کنسرسيومها و شرکتهاي مديريت صادرات ميتوانند کنار هم قرار گرفته و سبد محصولات خود را کامل کنند، به طوري که رسوخ در بازار، بازارسازي، شرکت در نمايشگاهها، تکميل سبد محصولات در فروش با بهرهگيري از توان کنسرسيومها هدفگذاري شده است. خالقي در پايان با اشاره به تحريمهاي جديد اقتصادي عليه ايران يادآور شد: درست است که تحريمهاي آمريکا ممکن است مشکلاتي را براي واحدهاي توليدي کشور ايجاد کند، اما مهمترين مشکل ما خودتحريميو سوءمديريت است که مشکل تحريمها را مضاعف ميکند. اگر کيفيت توليدات بنگاههاي ما به حدي برسد که بتوانند صادراتمحور شوند، با بازاريابي درست ميتوان اميدوار بود که تاثير تحريمها در اين بخش از اقتصاد به کمترين ميزان برسد.
لايحه حمايت از صنايع کوچک به مجلس ارائه ميشود
گروه صنعت، معدن و تجارت- منیره برزکار: روز گذشته و همزمان با مناسبت روز ملي صنايع کوچک همايش توانمنديهاي صنايع کوچک و متوسط در محل مصلي تهران برگزار شد. در اين همايش علي لاريجاني، رئيس مجلس، محمد شريعتمداري، وزير صنعت، معدن و تجارت، صادق نجفي، مديرعامل سازمان صنايع کوچک و شهرکهاي صنعتي، انصاري، معاون اقتصادي وزارت امور خارجه، غلامحسين شافعي، رئيس اتاق بازرگاني ايران به همراه تعدادي از نمايندگان مجلس و فعالان بخش خصوصي و توليدکنندگان نيز حضور داشتند.
اشتغال 1 ميليون نفر در صنايع کوچک
به گزارش خبرگزاريها، محمد شريعتمداري، وزير صنعت، معدن و تجارت در اين همايش گفت: از واحدهاي کوچک و متوسط بهعنوان ستون فقرات فعاليتهاي اقتصادي ياد ميشود و در اقتصاد جهاني نيز نقشآفريني ميکنند؛ اين در حالي است که بيش از 90 درصد صنايع کشور کوچک هستند و البته بايد به اين تعداد صنوف توليدي را هم اضافه کرد. وزير صنعت، معدن و تجارت از اشتغال يک ميليون نفري صنايع کوچک و متوسط خبر داد و ارزش توليدات آنها را هفده ميليارد دلار دانست. وي افزود: بايد در بهرهور کردن صنايع کوچک و متوسط کار را به نحو بهتري پيش برد و در اين ميان نقاط ضعف را از بين برد. شريعتمداري گفت: بايد در بازارهاي همسايه و دوردست صنايع کوچک و متوسط حضور يابند و توليد براي صادرات از شعارهاي پيش روي ما است.
وزير صنعت، معدن و تجارت گفت: تابآوري به عنوان يکي از شاخصهاي مهم صنايع کوچک بسيار کمتر از صنايع بزرگ است و اگر ضربهاي از برون کشور به صنايع کوچک وارد شود متاسفانه ضربهپذيري بسيار بيشتر است اين در حالي است که تکانههاي ارزي آنها را متاثر کرده و نيازمند عنايت مجلس براي حل اين معضلات هستيم. شريعتمداري گفت: اگر سامانه نيما درست کرديم بسياري از واحدهاي بزرگ ميتوانند به سرعت خود را با آن تطبيق دهند در حالي که درخصوص صنايع کوچک اين توان را نداريم. شريعتمداري گفت: بسته حمايت از واحدهاي توليدي هفته آينده به هيات دولت ميرود؛ اين در حالي است که ما بايد اين منابع را به فوريت تخصيص دهيم تا همه واحدهاي توليدي از يارانه سود تسهيلات بهرهمند شوند.
لايحه حمايت از صنايع کوچک در راه مجلس
صادق نجفي، معاون وزير صنعت نيز در اين همايش با بيان اينکه بيش از نود درصد صنايع کشور در قالب ٨١ هزار واحد صنعتي داراي پروانه از وزارت صنعت، معدن و تجارت مربوط به صنايع کوچک است، گفت: ١٤٠٠واحد از صنايع کوچک هم اکنون در اين نمايشگاه حضور دارند و در مقابل آنهايي که پمپاژ نااميدي به اقتصاد و توليد ميکنند، ايستادهاند و اجازه نميدهند که پاسخ بگيرند. او اضافه کرد: براساس سياستهاي رييسجمهور و وزير صنعت تا پاي جان در خدمت صنايع هستيم و با دستور وزير قرار است که در کنار صنايع کوچک باشند و در تمام عرصهها از اين صنايع دفاع خواهيم کرد. مديرعامل سازمان صنايع کوچک و شهرکهاي صنعتي با بيان اينکه 10 درصد از صنايع کوچک را صادراتي خواهيم کرد، گفت: لايحه حمايت از شرکتهاي مديريت صادراتي را وزير صنعت به زودي به دولت ارايه خواهد کرد و پس از طي مراحل قانوني به مجلس ارايه خواهد شد. نجفي اضافه کرد: بسته حمايت از صنايع کوچک به وزارت صنعت، معدن و تجارت ارايه شده و براي تصويب به دولت خواهد رفت. پس ما در اين ميان حاميصنايع کوچک و متوسط خواهيم بود.
ايجاد کارگروه در وزارت امور خارجه
همچنين روز گذشته انصاري، معاون اقتصادي وزارت خارجه در همايش توانمنديهاي صنايع کوچک و متوسط گفت: امروز نقش و اهميت صنايع کوچک بعنوان موتور محرک اقتصاد پذيرفته شده؛ اين در حالي است که رفع موانع موجود بر سر راه اين بنگاهها ميتواند منجر به رشد اشتغال شود. او اضافه کرد: سختگيري مالياتي و عدم پيشبينيپذيري اقتصاد از جمله موانع پيش روي صنايع کوچک است البته توجه به اين صنايع همواره مدنظر دولتها بوده و در برنامه ششم توسعه نيز به اين بخش توجه کرده است. به گفته انصاري، بايد در شرايط تحريم امکان تامين نيازهاي کشور از طريق بنگاههاي کوچک فراهم شود، حتي صنايع بزرگ نيز بايد در اين رابطه از پتانسيلهاي صنايع کوچک استفاده کنند. انصاري با بيان اينکه دستگاه ديپلماسي نيز آماده حمايت از صنايع کوچک است گفت: معاون اقتصادي وزارت خارجه نيز در شرايط جديد کاري خود به صنايع کوچک توجه داشته و در فصل جديد تحريمها از هيچ فرصتي براي حمايت از اين صنايع فروگذار نميکند. در اين ميان در سفرهاي اخير وزير خارجه نيز از توانمندي صنايع کوچک و بخش خصوصي استفاده شده و اين معاونت با ايجاد کارگروه بررسي ارتقاي صنايع کوچک درصدد است که به سمت توسعه صنايع کوچک حرکت کند. وي افزود: وجود بيش از ۲۳ ميليون صنعت کوچک و متوسط در اروپا و همکاري آن با صنايع کوچک در دوران تحريم ميتواند مزيتي براي دور زدن تحريمها بوده و در اين راستا دستگاه ديپلماسي در حال تدوين چارچوبي براي همکاري بنگاههاي کوچک و متوسط ايران و اروپا است.
فضاي اقتصاد را پيشبينيپذير کنيد
رييس اتاق بازرگاني ايران با بيان اينکه اقتصاد بايد براي فعالان اقتصادي پيشبينيپذير باشد، گفت: دولت اگريک تصميم را با چند روز تاخير ابلاغ کند بهتر از اعلام آن بدون پشتوانه کارشناسي لازم است. غلامحسين شافعي در همايش توانمنديهاي صنايع کوچک و متوسط، با تاکيد بر اينکه حاکميت در حمايت از صنايع کوچک نقش برجستهاي دارد، گفت: تا زماني که حاکميت به اين جمعبندي نرسد که ورود صنايع کوچک به بازارهاي جهاني بسيار حياتي است، کار پيش نميرود و اگر برخي موارد حمايتي به نقطه مطلوب نرسد امکان رشد اقتصادي نخواهد بود. رييس اتاق بازرگاني ايران افزود: بايد شاخصهاي اقتصاد کلان با ثبات و آرامش همراه بوده و اقتصاد پيشبينيپذير شود، چراکه توليد نيازمند پيشبيني است. اين در حالي است که اقتصاد نبايد منتظر بماند چراکه سرمايهگذاري متوقف ميشود. وي تصريح کرد: وقتي اقتصاد پيشبينيپذير نباشد سرمايه به سمت سرمايهگذاري توليدي نميرود و دلالي ارزشمند ميشود؛ پس تا وقتي ثبات در اقتصاد نباشد صحبت از حمايت از توليد منطقي نيست. به گفته شافعي، بازاريابي براي حضور صنايع کوچک در بازارهاي جهاني بسيار مهم است و آنچه بهعنوان حمايت مالي از صنايع مطرح ميشود بايد هدفمند باشد، سوال اينجاست که آيا حمايت از صنايع بلندمدت باشد يا اينکه کوتاهمدت پيش رود. رييس اتاق ايران ادامه داد: برخي مناطق صنعتي در برخي شهرها بلاي جان اقتصاد شدهاند.