وضعيت سفيد بازار شب يلدا

آیا امسال قیمت‌ها افزایش پیدا می‌کند؟ اصناف یلدایی تا چه مقداری می‌توانند قیمت‌هایشان را افزایش بدهند؟ تکلیف اصنافی که قیمت‌هایشان را بی‌رویه افزایش بدهند با چه ارگانی خواهد بود؟اینها پرسش‌هایی هستند که، در این گزارش از روسای صنف خشکبار و آجیل فروش، بارفروشان میادین و رییس بازرسی اصناف پرسیده‌ایم.
 پرسش‌هایی که بخش اصلی آنها روی قیمت‌ها و بازار شب چله متمرکز بود اما گه‌گاه، گذری هم بر بازار میوه و آجیل ایران یا دوران پساتحریم می‌زد.
آجيل ارزان شده است
مصطفی احمدی، رئیس اتحادیه خشکبار و آجیل فروشان  در گفت‌وگویش با «تجارت» تاکید دارد که قیمت آجیل نسبت به سال گذشته حدود 7 تا 8 درصد ارزان شده و به سادگی‌ها هم گران نمی‌شود. او اطمینان می‌دهد: در آستانه شب یلدا به هیچ‌وجه با کمبود آجیل و خشکبار مواجه نیستیم و تا شب عید هم آجیل و خشکبار به اندازه کافی در بازار موجود است.
او درباره قیمت آجیل و خشکبار در شب چله گفت: قیمت عمده فروشی آجیل شب یلدا بین ۲۵ تا ۳۵ هزار تومان است که خرده فروشان نیز با احتساب ۱۰ درصد سود می توانند آن را عرضه کنند.
او این‌که آجیل شب چله 70 هزار تومان به فروش برسد را هم تکذیب کرد.
وی در عین حال افزود: تنها در صورتی که مشتری آجیلِ سفارشی با مغز پسته یا مغز فندق و غیره درخواست کند، آجیل قیمتی بیش از ۵۰ هزار تومان به خود خواهد گرفت.
احمدی با اشاره به تولید آجیل از ماه امرداد تا مهر گفت: آجیل دو ماه تولید می شود و ۱۰ ماه مورد مصرف است اما در صورتی آجیل مورد فرآوری قرار بگیرد، تنها سه ماه ماندگاری دارد.
احمدی پیش‌تر  از نامه‌نگاری با مقام‌های دولتی به منظور کاهش تعرفه واردات بادام هندی خبر داده بود.
 او در گفت‌وگویی در همین باره تاکید کرد: هم اکنون تعرفه واردات بادام هندی ۴۰ درصد است و ما بارها درخواست کردیم که تعرفه واردات بادام هندی از ۴۰ درصد به ۱۰ درصد کاهش یابد.
وی ضمن اعلام آنکه بیش از ۸۰ درصد بادام هندی موجود در سطح کشور از طریق قاچاق به کشور وارد می شود، گفت: واردات قاچاق بادام هندی برای قاچاقچیان صرفه بسیار دارد و در طی این سالها قاچاق این محصول برای آنها درآمد زیادی در پی داشته است.
احمدی ضمن اشاره به واردات غیرقانونی بادام هندی از کشور سریلانکا، ویتنام و هند به ایران اضافه کرد: بادام هندی از اجناس ۱۰۰ درصد وارداتی است و ما به هیچ وجه تولید داخلی در زمینه بادام هندی نداریم بنابراین اگر اجازه واردات قانونی بادام هندی با تعرفه بسیار پایین داده شود، جلوی گرانفروشی این محصول هم گرفته
می شود.وی از گران شدن بادام هندی در بازار نسبت به سال گذشته خبر داد و اعلام کرد: متاسفانه بادام هندی که تا دو ماه پیش یک کارتن ۲۰ کیلویی آن را ۶۵۰ تا ۷۰۰ هزار تومان خریداری می کردیم، هم اکنون قیمت یک کارتن آن با چندصدهزارتومان افزایش به یک میلیون تومان رسیده است.
احمدی در مورد میزان حجم فروش آجیل و خشکبار نسبت به سال قبل گفت: اگرچه اعضای اتحادیه خشکبار و آجیل فروشان در انتظار شب یلدا و شب عید برای فروش هستند اما متاسفانه تا این لحظه حجم فروش نسبت به ماه های قبل جهش قابل توجهی نداشته است.
 احمدی با اشاره به عرضه آجیل کهنه توسط برخی سوء استفاده گران در آستانه شب یلدا به مردم توصیه کرد: آجیل شب یلدا را فقط از واحدهای صنفی دارای جواز کسب اتحادیه خشکبار و آجیل فروش خریداری کنند.
وی تاکید کرد:  در صورتی که واحدهایی  به عرضه آجیل و خشکبار کهنه اقدام کنند، با بازرسی اتحادیه خشکبار و آجیل فروشان تماس گرفته شود.
او درباره تاثیر نوسانات ارز بر بازار آجیل و خشکبار هم چنین گفت:‌«ما سعی‌مان بر این است که تفاوت قیمت در بازار وجود نداشته باشد اما تغییر نوسانات ارز روی قیمت بارها ما تاثیرگذار است. در مجموع ما بازار خوبی نداشتیم و مثل بقیه اصناف کشور، ما هم رکود اقتصادی را تجربه کردیم. به همین دلیل اعضای ما دنبال پیدا کردن مشتری هستند و دنبال این هستند که جنس‌شان را بفروشند. در نتیجه ترجیح می‌دهند سود کمتری داشته باشند و میزان فروششان بیشتر شود.»
او گفت: « یک‌سری جنس‌های ما با دلار سرو کار دارد.
اگر نرخ دلار گران‌تر شود، جنس‌های ما هم گران‌تر می‌شود حتی با وجود بالا رفتن قیمت دلار ما در سال گذشته افت داشتیمپسته و بادام هندی بشدت از بازار ارز تاثیر می‌گیرند. به خصوص پسته چون یک خشکبار صادراتی است، رابطه مستقیمی با تغییر نوسانات ارز دارد.»
احمدی افزود: «در طول شب چله به هیچ‌وجه کمبود نخواهیم داشت چون تولیدمان در اکثر جنس‌ها بیشتراز گذشته بوده است. درباره جنس‌های وارداتی هم کم و زیاد داریم. ضمن این‌که 80 درصد بادام هندی قاچاق بوده است.»
وی درباره بازرسی‌ها افزود: «بازرس فصلی و دائمی داریم. بازرس‌های فصلی در زمان‌های خاصی کار می‌کنند و بازرس‌های فصلی به مناسبت‌های خاص حضور دارند و تا مدتی بعد از مراسم هم به بازرسی می‌پردازند.»
وی ادامه داد: «در ایران پسته بیشترین مصرف را دارد. بعد از آن هم بیشترین مصرف در دست تخم جاپنی است. در بین خشکبار هم توت خشک و انجیر طرفداران زیادی دارند.»
به گفته‌ی مصطفی احمدی، ما منتظر هستیم برجام عملی شود و تحریم‌ها برداشته شود تا صادرات راحت‌تری به اروپا داشته باشیم.
قبلا بیشترین حجم صادرات خشکبار در اختیار ما بود ولی الان چین این بازار را از آن خودش کرده است اگر اروپا و آمریکای شمالی به بازارهای ما اضافه شوند، این اتفاق باعث رونق بازار داخلی هم می‌شود. بابت قیمت‌ها البته نمی‌توانیم قولی بدهیم چون عرضه و تقاضا تغییر خاصی نمی‌کند.
او درباره این‌که بازار داخلی، بعد از رفع تحریم‌ها وضع بهتری را تجربه خواهد کرد،‌گفت: « بگذارید برایتان مثالی بزنم. اگر در شمال کشورمان باران یا برف بیاید، بخشی از این هوا به ما تهرانی‌ها هم می‌رسد. در دنیای تجارت هم وقتی که، بازار خارجی قوت بگیرد، وضع بازار داخلی هم تغییر می‌کند. ما قبل از تحریم‌ها بازار اروپا و آمریکای شمالی را داشتیم که بعدتر آن را از دست دادیم. با به دست آوردن این بازار خیلی چیزها تغییر می‌کند و کشاورز با رغبت بیشتری محصول را تولید می‌کند.»
وضعیت انار و هندوانه شب چله
حسین مهاجران، رییس صنف بارفروشان میادین هم درباره قیمت میوه‌های اصلی بلندترین شب سال گفت: «در شب چله اصلی‌ترین خرید مردم هندوانه و انار است. هندوانه در طول سال قیمت پایینی داشت چون کاشت هندوانه نسبت به قبل کمتر بود. در عین حال تگرگ بخشی از بار هندوانه را از بین برده و ظاهر و شکل بعضی از هندوانه‌ها را هم از بین برده است.
هندوانه‌های سالم مانده کیلویی 3 هزارتومان توسط دلال فروخته می‌شود. هندوانه‌های نیمه‌سالم هم 2 هزار تا 2200 تومان فروخته می‌شود.»
او شایعه‌هایی درباره فروش هندوانه‌های هفت هزارتومانی را هم تکذیب کرد و گفت: «ما در حد توانمان شکایت‌ها را به روز برسی می‌کنیم. بازرسان اصناف در غیر از شب چله هم فعال هستند و تخلفات را پیگیری می‌کنند.»
او درباره پیش‌بینی‌هایش برای شب چله گفت: «برای میوه هیچ برنامه‌ریزی نمی‌توان داشت چون 15 روز یک‌بار به بازار می‌رسد اما به طور کلی هندوانه زیاد نداریم.
انار را از سردخانه می‌توان تامین کرد و مشکلی از این بابت نخواهیم داشت.»وی افزود: «بازاری‌های ما باید میوه را با فاکتور بخرند. کسی که هندوانه سه هزار تومان خریده، تا چهار هزار تومان می‌تواند بفروشد. کسی که 2 هزار تومان خریده هم تا 2500 تومان می‌تواند بفروشد.
حداکثر سود فروشندگان باید 35 درصد باشد. بیشتر از این مقدار اگر به فروش برسد، تخلف است. »
حسین مهاجران گفت: «در تمام صنف‌ها متخلف وجود دارد. ولی ما توصیه‌مان این است که از تناژ بالای فروش سود ببریم، نه گران‌فروشی.
 امروز واحدی در کنار سازمان میادین را دیدم که زیر قیمت سازمان میادین میوه می‌فروشد. این کار درستی نیست.»
او که سالها در این زمینه کار کرده است، افزود: «وقتی مدت طولانی بازار وجود نداشته باشد، رغبت به کاشتن آنها هم کم است. در نتیجه کشاورز چیزهای دیگری مثل سیب‌زمینی و پیاز می‌کارند که همیشه مشتری دارد.
 به همین خاطر امسال رغبت چندانی به کاشتن هندوانه وجود نداشت.»او درباره وضعیت انار در کشور هم گفت: «انار درجه دو و سه فراوان است و ارزان‌تر هم هست. قیمت این نوع انار حدود 1500 تومان است. داخل این نوع انار از نظر خوراکی تفاوت چندانی با درجه یک ندارد اما تلفات پوستی درجه دو و سه بیشتر است.»مهاجران تاکید کرد: «به نظر نمی‌رسد انار  گران شود چون قرار است یک‌سری از انارهای سردخانه‌ای را به بازار بفرستند.»
بازرسی‌های ویژه شب چله
حسین درودیان؛ عضو هیات‌رییسه و مسئول بازرسی اتاق اصناف ایران هم از تشدید بازرسی‌های تمام اصناف یلدایی خبر می‌دهد. او به تجارت می‌گوید: «در مورد اصنافی که در شب چله خواهان بیشتری دارند، بازرسی ویژه قرار داده‌ایم که از بیست و پنجم همین ماه کارشان را آغاز کرده‌اند. این بازرسی‌ها زیر پوشش طرح ویژه، روی کار و فروش اصناف آجیل‌فروش و شیرینی‌فروش و میوه‌فروش، در سطح میدان و عرضه نظارت و بازرسی دارد.»
او گفت: «بازرسی‌های ما معمولا موردی است. مثلا در ماه مبارک رمضان یا شب نوروز برنامه‌های ویژه‌ای داریم.
الان هم تمام واحدهای ما در حال فعالیت هستند. کار آنها از 25 آذرماه آغاز شده و تا شب چله ادامه خواهد داشت.»
وی افزود: « مردم اگر تخلفی را دیدند می‌توانند با 124 تماس بگیرند. ماموران ما در محل حاضر می‌شوند و اگر تخلفی باشد، محل صنفی را پلمب می‌کنند.»شب چله و قیمت‌های نجومی‌ احتمالی‌اش، این‌طور که خود روسای اصناف می‌گویند، کاملا قابل کنترل است. البته در این زمینه باید صنف‌های متخلف را فاکتور بگیریم.
هرچه هست، نتیجه‌ی کار اصناف و بازرسی‌ها پس از شب چله مشخص می‌شود. در سپیده‌دم بلندترین شب سال، همه‌چیز روشن می‌شود؛ این‌که قیمت‌ها و عرضه مواد مورد نیاز مردم به روش درستی انجام شده است یا خیر.

گزارش از : بهروز ساسانی