قیمت بنزین همواره یکی از مهمترین شاخصه های موجود در اقتصاد ایران و عنصر تاثیرگذار لایحه بودجه سالانه دولت بوده است.
هر ساله با ارایه لایحه بودجه به مجلس بحث بنزین و قیمت آن به یکی از مهمترین بحث های جامعه تبدیل می شود. در بودجه امسال عدم شفاف سازی درمورد افزایش قیمت حاملهای انرژی در لایحه بودجه سال ۱۳۹۷ که روز گذشته تقدیم مجلس شد، در میان مشخص بودن بودجه جزئیترین دستگاهها کاملا به چشم میآید، به طوریکه این موضوع باعث شده شائبه افزایش قیمت حاملهای انرژی از جمله بنزین قوت بگیرد.
در بند (د) تبصره یک لایحه بودجه سال ۱۳۹۶ آمده بود وزارت نفت از طریق شرکت تابعه ذیربط مکلف است نسبت به نوسازی و توسعه شبکه خطوط لوله انتقال نفت خام و میعانات گازی و فرآورده های نفتی و تأمین منابع مالی سهم دولت در توسعه پالایشگاهها و زیرساختهای تأمین، ذخیره سازی و توزیع فرآورده اقدام کند و منابع مورد نیاز را از محل افزایش پنج درصد به قیمت هر لیتر فرآورده های نفتی شامل بنزین، نفت سفید، نفت گاز، نفت کوره، گاز مایع و سوخت هواپیما تأمین و پس از واریز به خزانه داری کل کشور تا سقف ۱۵ هزار ریال به مصرف برساند. این منابع جزو درآمد شرکت محسوب نمی شود و مشمول مالیات بر نرخ صفر است.
جای بند مذکور که در لایحه بودجه سال ۱۳۹۵ هم وجود داشت در لایحه بودجه سال ۱۳۹۷ خالی است و به جای آن در تبصره ۱۸ این لایحه آمده است که "با هدف اجرای برنامه اشتغال گسترده و مولد، با تاکید بر اشتغال جوانان، دانشآموختگان دانشگاهی، زنان و اشتغال حمایتی به دولت اجازه داده میشود صد در صد منابع حاصله از مابهالتفاوت قیمت حاملهای انرژی در سال ۹۷ نسبت به قیمت این حاملها در ابتدای سال ۹۶ (اعم از عوارض و مالیات موضوع قانون مالیات بر ارزش افزوده و همچنین سهم شرکت ملی نفت ایران موضوع بند الف ماده یک قانون الحاق برخی مواد به قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت) را به حساب خاصی نزد خزانهداری کل کشور واریز و منابع حاصله را تا سقف ۱۷هزار و ۴۰۰ میلیارد تومان به شکل وجوه اداره شده و یارانه سود و ترکیب با منابع صندوق توسعه ملی و تسهیلات بانکی در جهت حمایت از طرحهای تولید، اشتغال و آموزش و کمک به کارورزی جوانان دانشآموخته دانشگاهی پرداخت کنند. "
با وجود اینکه از بند مذکور احتمال افزایش قیمت حامل های انرژی برداشت می شود، محمدباقر نوبخت، رئیس سازمان برنامه و بودجه امروز در نشست سنتی بودجه درمورد افزایش قیمت بنزین با اشاره به مجوز ٤٨ هزار میلیارد تومانی برای درآمدزایی از محل اصلاح قیمت حامل های انرژی در بودجه امسال و سال های قبل گفت:دولت در این باره چند سال است که اقدام نکرده و درامد ما از این محل حدود ٣٣ هزار میلیارد تومان بوده است.
بر اساس این گزارش، آخرین مرتبه ای که در قیمت بنزین تغییر ایجاد شد در خردادماه سال ۹۴ و در راستای یکسان سازی قیمت بنزین بود که طی آن قیمت بنزین سهمیه ایی از ۷۰۰ تومان به هزار تومان تغییر یافت. همچنین نرخ بنزین سوپر ۱۲۰۰ تومان و گازوئیل ۳۰۰ تومان تعیین شد.
در همین رابطه اقتصاد نیوز در گزارشی به تحلیل بودجه 97 پرداخت و نوشت: همزمان با ارائه لایحه بودجه سال ۱۳۹۷، رئیسجمهوری در صحن علنی مجلس مبانی اصلی بودجه سال آینده را اشتغال فراگیر، رفع فقر و ایجاد عدالت اعلام کرد. تبصره ۱۸ لایحه مذکور برنامه رئیسجمهوری برای دستیابی به اشتغال فراگیر را به تصویر کشیده است. در این تبصره به دولت اجازه داده میشود تا ۱۰۰ درصد منابع حاصله از مابهالتفاوت قیمت حاملهای انرژی در سال ۱۳۹۷ نسبت به قیمت این حاملها در ابتدای سال جاری را تا سقف ۱۷ هزار و ۴۰۰ میلیارد تومان با منابع صندوق توسعه ملی و تسهیلات بانکی، در جهت حمایت از طرحهای تولید، اشتغال و آموزش و کمک به کارورزی جوانان دانشآموخته دانشگاهی پرداخت کند.
به عبارت دیگر، مهمترین اهرم اشتغالزایی دولت در سال آینده افزایش قیمت حاملهای انرژی خواهد بود. پیگیریهای خبرنگار ما حاکی از آن است که این مکانیزم منجر به افزایش قیمت هر لیتر بنزین و گازوئیل در سال آینده تا ارقام ۱۵۰۰ و ۴۰۰ تومان خواهد شد. بهعلاوه پیشبینی میشود که افزایش قیمتهای مذکور از ماههای پایانی سال جاری شروع شود. عدم تغییر قیمت حاملهای انرژی از سال ۱۳۹۳ به بعد باعث شده بود تا از یک طرف اقتصاد کشور از «عدم نفع حاصل از قیمت» رنج ببرد و از طرف دیگر مصرف در سطح جامعه افزایش یابد. در صورت تصویب این تبصره، زاویه بهرهمندی از افزایش قیمتها از یارانه نقدی به اشتغالزایی تغییر خواهد کرد.
بهنظر میرسد سیاست دولت در خصوص قیمتگذاری حاملهای انرژی از سال آینده تغییر خواهد کرد. براساس اطلاعات موجود ایران در میان تمام کشورهای دنیا هفتمین بنزین ارزان را دارد. قیمت هر لیتر بنزین در ایران در حالی براساس دلار آمریکا ۳۶ سنت است که میانگین قیمت بنزین در دنیا ۰۲/ ۱ دلار در لیتر است. این شکاف قیمتی از یک طرف زمینه را برای افزایش قاچاق فراهم کرده و از طرف دیگر بهدلیل مزیت قیمتی، افزایش مصرف در داخل را منجر شده که این به نوبه خود به شیوههای مختلف از جمله آلودگی هوا، آثار جانبی قابلتوجهی داشته است. سیاست دولت که در لایحه بودجه ارایه شده به بهارستان به تصویر کشیده شده این است که به جای یارانههای نقدی، افزایش قیمت حاملهای انرژی را به سمت اشتغالزایی پایدار تغییر دهد. این تغییرات از یک طرف باعث میشود تا شکاف قیمتی در بازارهای جهانی از بین برود و بالطبع، مزیتهای مصرف بهینه و قاچاق زدایی را در پی خواهد داشت و از طرف دیگر زمینه برای اشتغالزایی و رشد اقتصادی را فراهم میکند.
در پایان باید گفت هر چند نوبخت تاکید کرده است که برای افزایش قیمت بنزین فعلا برنامهای مشخص نیست و هر گونه تصمیمی اطلاع رسانی و اعلام می شود اما بسیاری معتقدند سال آینده احتمال اینکه بنزین با افزایش قیمت مواجه شده و 1500 تومانی شود دور از ذهن نیست!