علی رفاهی
روزنامه نگار
بودجه سند محاسباتي يکساله و در واقع کوتاهمدت هر کشور است. دولتها از طريق بودجه به مديريت هزينههاي کشور از طريق تزريق و توزيع بهينه درآمدهايشان ميپردازند. در ايران، بزرگترين درآمد دولتها از نفت و استخراج آن بوده که در چند دهه اخير بهطور کامل در اختيار حاکميت ملي ايرانيان قرار گرفتهاست. نحوه بهرهمندي دولتهاي مختلف از منابع نفت و گاز يکي از پرمناقشهترين بحثهاي چند دهه اخير اقتصاددان و سياستمداران بودهاست بهعلاوه نحوه توزيع درآمدهاي گنجاندهشده درون بودجه هم، از جمله مسائلي است که مورد انتقاد بسياري جامعهشناسان و اقتصاددانان بودهاست.
يکي از نکات اصلي مورد توجه و انتقاد در نحوه توزيع درآمدها در بودجه در سالهاي اخير، سهم هزينههاي جاري از بودجه است. بسياري افزايش سهم هزينههاي جاري را از بودجه و در مقابل، کاهش سهم هزينه پروژههاي عمراني را از جمله نواقص اصلي بودجههاي اخير، از جمله بودجه 97 ميدانند و معتقدند چنين امري در تناقض با سياستها و شعارهاي اشتغالزايانه دولت است.
هدايتا... خادمي(نماينده مردم ايذه و باغملک و عضو کميسيون انرژي مجلس) در برنامه بهارستان راديو گفتوگو اظهار داشت: بودجه ۹۷، بنا به دلايلي از جمله اينکه بخش اعظم آن در حوزه جاري صرف شده و درصد اندکي به بخش عمراني اختصاص يافته به سمت توسعه نخواهد بود.
وي همچنين برنامههايي همچون افزايش قيمت حاملهاي انرژي و هدفمندي يارانهها را، برنامههايي معيوب دانست که بهرغم اينکه قرار بوده صرف اشتغالزايي شود، صرف هزينههاي جاري دولت شدهاست.
بهاعتقاد نماينده مردم ايذه و باغملک، بودجه 97 در راستاي رفع مشکلات مردم و کشور نيست و اگر دولت بتواند با همان رويه سال 96 به مديريت کشور بپردازد کار بزرگي انجام دادهاست.
در همين زمينه، بهگزارش خبرگزاري خانه ملت، محمدرضا پورابراهيمي(نماينده مردم کرمان و راور و رئيس کميسيون اقتصادي مجلس) کاهش بودجههاي عمراني را در لايحه (بعدا قانون) بودجه 97 يک ضعف اساسي دانست و گفت: بودجه عموميکشور امسال حدود 425 هزار ميليارد تومان بوده که منابع عموميآن تقريبا 368 هزار ميليارد تومان و منابع اختصاصي آن حدود 56 هزار ميليارد تومان است. مجموع اين منابع و مصارف نشان ميدهد که ما نسبت به سال گذشته تقريبا 6 درصد افزايش در سرجمع بودجه عموميکشور داشتهايم.
رئيس کميسيون اقتصادي مجلس افزود: بودجه عمراني متأسفانه در بخش مصارف بودجه امسال نسبت به سال گذشته کاهش پيدا کرده است و قاعدتا بخش بودجه هزينههاي جاري دولت افزايش بيشتري خواهد داشت. البته اين رويکرد مطلوبي نبوده و به عنوان يک نقطه ضعف در بودجه ميتوان از آن نام برد.
با اين حال، محمدباقر نوبخت (معاون رئيس جمهور و رئيس سازمان برنامه و بودجه) در جلسه علني مجلس که براي بررسي کليات لايحه بودجه 97 برگزار شدهبود، به دفاع از بودجه پرداخت و اظهار داشت: قرار نيست بودجه به تماميمشکلات کشور طي يکسال پاسخ مثبت بدهد.
رئيس سازمان برنامه و بودجه بحث اشتغال را نخستين هدف لايحه بودجه 97 دانست و تصريح کرد: با اجراي 9 برنامه ميتوانيم يک ميليون و 32 هزار فرصت شغلي با حدود 73 هزار و 400 ميليارد تومان سرمايه گذاري ايجاد کنيم.
همچنين نوبخت بر اين نکته که بحث اشتغال گنجاندهشده در بودجه به معناي پولپاشي و بدهکاري بيکاران نيست، تاکيد کرد و گفت: دولت ميخواهد اين ميزان سرمايهگذاري را در قالب اجراي 9 برنامه همچون ايمنسازي بافتهاي مسکوني، برنامههايي در حوزه حمل و نقل و برنامههايي در زمينه پرورش و تکثير ماهي در قفس و توسعه کشت گلخانهاي و صنايع تبديلي و تکميلي انجام دهد.
اين روزها با خارج شدن ايالات متحده آمريکا از برجام و بازگشت احتمالي تحريمها، دولت روحاني سال بسيار سختي را براي اجراي اهداف مندرج در بودجه 97 و برنامه ششم توسعه پيشرو دارد. بايد ديد آن بخش کوچکتر بودجه که به منابع اختصاصي ميپردازد، تا چه حد اجرايي خواهد شد و اهداف دولت را بهخصوص در حوزه اشتغال عملي خواهد کرد.