همشهری آنلاین- فرشاد شیرزادی: از یکی دو دوست ناشر پرسیدم که چرا کتاب چاپ نمی کنید و دلیل افت تیراژ کتاب را جویا شدم. ناشری مانند مدیر نشر خزه که شروع فعالیتش با شیوع ویروس کرونا مصادف شد، از همه پیچ خم ها عبور کرد و به تعادلی نسبی رسید اما به دلیل گران بودن کاغذ بالک سوئدی و نروژی تهیه کاغذ برای او و ناشرانی که طی ۵ سال اخیر وارد این عرصه شدند، افت تیراژ کتاب را رقم زد. این افت تیراژ حتی دامن ناشرانی را مانند نگاه که بیش از ۵۰ سال سابقه کار دارد، گرفته و تیراژ نشر نگاه هم به ۲۰۰ نسخه رسیده است.
محسن فرجی، مدیر نشر خزه ، خودمانی و بی رودربایستی گفت: «دست کم چندین ناشر را می شناسم که به دلیل مشکلات موجود فرهنگی و غیرفرهنگی، کتابشان را توزیع نمی کنند.» این موضوع درباره کامران محمدی، مدیر انتشارات سنگ هم صادق است. از سوی دیگر کاغذ بالک با ورود کاغذ مازندران به یکباره ۳۰۰ هزار تومان در هر بند گران شد و طبعاً قیمت تمام شده کتاب را بالا برد. با این اطلاعات رسیده از نشر خزه و سنگ، با دو ناشر پیشکسوت، یعنی علیرضا رئیس دانا، مدیر موسسه انتشارات نگاه و مسعود کازری، مدیر انتشارات کتاب خورشید که به گفته خودش راهی جز گزیده چاپ کردن کتاب، پیش رو ندارد، درباره دلایل افت تیراژ کتاب را بررسی کردیم و به کیفیت و قیمت کاغذهای موجود در بازار پرداختیم. امید به این است که با بازگشایی دانشگاه ها و فرارسیدن فصل فروش کتاب که از قدیم معمولاً پاییز بوده، در آستانه هفته کتاب، پیش از شروع جام جهانی ۲۰۲۲ قطر، تمهیداتی اندیشیده شود تا تیراژ کتاب، -این کالای سرد که غذای روح نخبگان است- تکانی بخورد.
گفت و گوی همشهری آنلاین با علیرضا رئیس دانا و مسعود کازری، دو ناشر پیشسکوت را در ادامه می خوانید:
علیرضا رئیس دانا، مدیر موسسه انتشاراتی نگاه
علیرضا رئیس دانا، ناشر موسسه انتشاراتی نگاه می گوید: «کاغذ مازندران از ابتدا در منطقه ای تولید می شود که به اصطلاح بگی نگی آنجا هوای مرطوبی دارد و در یک کلام، نم دارد. این کاغذ وقتی به دست مشتری می رسد اساساً تاب برمی دارد. تا جایی هم که می دانم رول کاغذ می دهند و نه بند. اصولاً آن کاغذ پرز دارد و ماشین های ایستاده نمی توانند آن را زیر چاپ ببرند و ضایعاتش زیاد است.»
کاغذ بالک دولتی تمام شد
وی ادامه داد: «این کاغذ(کاغذ مازندران) از ابتدا کاغذ مرغوبی نبوده. کاغذ پارس جنوب به مراتب بهتر از کاغذ مازندران است. احتمالاً خیلی وقت است که کاغذ بالک دولت تمام شده. در حال حاضر ۳، ۴ تاجر که ما می دانیم و با آنها در ارتباطم، کاغذ بالک را وارد می کنند و با قیمتی حدود ۸۸۰ هزار تومان به ازای هر بند به ما می فروشند. وزارت ارشاد برای حمایت از ناشران کاغذ مازندران را عرضه کرد. از آن روزی که ارشاد اعلام کرد که کاغذ مازندران با این قیمت عرضه خواهد شد، کاغذ خارجی به طور مطلق، در هر بند ۲۰۰ تا ۳۰۰ هزار تومان گران شد. طبیعی است که همین امر منتج به گران شدن کاغذ خارجی خواهد شد.»
دولت اجازه دهد تاجر کاغذ وارد کند
وی پیشنهاد داد: «اگر دولت فعلی و همه دولت های قبل دست از سر کاغذ برمی داشتند و اجازه می دادند که تاجر آن را وارد کند، هیچ گاه چنین بلایی بر سر چاپ و فروش کتاب نمی آمد. اگر چنین شود حتماً شرایط بهتر از امروز خواهد شد.»
- افشاگری ۳ مترجم مشهور ایرانی | فاجعه بی‌شرمانه شوهر عضو آکادمی و آوازه‌خوانی که برنده نوبل شد | نوبل کاملا به جغرافیای سیاسی وابسته است
- شباهت برنده نوبل ادبیات ۲۰۲۲ با سیمین دانشور | آنی ارنو چگونه برنده جایزه یک میلیون و ۲۰۰ هزار دلاری شد؟ | کتاب های برنده نوبل خود زندگی نامه است
وی در پاسخ به این پرسش که چرا کاغذ پارس که قیمتش هم قدری بیشتر از کاغذ مازندران بود، دیگر عرضه نمی شود، توضیح داد: «از قیمت کاغذ پارس جنوب اطلاعی ندارم. اما می دانم که مدت هاست این کاغذ در بازار نیست. به نظرم سال ها پیش مشکلاتی برای کارخانه کاغذسازی پارس به وجود آمد که دیگر نتوانست به تولیدش ادامه دهد. واقعاً بهترین کاغذ برای مطالعه، کاغذ پارس بود. کاغذ پارسی که حدود ۲۵ سال پیش تولید می شد و حدود ۸ سال است که از تولیدش حتی به عنوان ناشر فعال در این حوزه که بیش از ۵۰ سال است کار نشر می کنم، اطلاعی ندارم.»
کاغذ مازندران پرز دارد و ضایعاتش زیاد است
ماشین ها فرسوده اند و نوسازی نشده اند
وی درباره ماشین هایی که کاغذ تولید می کند، ادامه داد: «ماشین هایی که در ایران کاغذ تولید می کنند، اساساً فرسوده اند. بخشی از ابزارها متعلق به پیش از انقلاب است و نوسازی نشده.»
مدیر موسسه انتشاراتی نگاه عنوان کرد: «همچنان در این بازار به واقع کم مخاطب کتاب توزیع می کنم اما تیراژ کتاب ما به شدت پایین آمده. اگر راستش را بخواهید تیراژ کتاب های منِ ناشر نامدار به ۲۰۰ نسخه رسیده است. یکی از بخش های عمده ای که در آن فروش داشتیم، فضای مجازی بود. در حال حاضر هیچکس نمی تواند از ما خرید اینترنتی کند. به طرز بغرنجی کار همه ناشران کساد شده.»
زندگی مدرن اقتضاها و الزام هایی دارد
وی ادامه داد: «مشکلی که در حال حاضر و امروز روز داریم این است که زندگی هایمان مدرن و امروزی شده اما بعضی مواقع با قطعی اینترنت و قطعی کوچکترین الزام های این زندگی مدرن مواجه ایم. مثالی می زنم تا موضوع به سادگی برای مخاطبان شما روشن شود. در قدیم مادران ما کرسی زغالی فراهم می کردند و برای گذر از زمستان طبق پیش بینی هایی که داشتند، نفت انبار می کردند. مجموع آنها کنار رفت و زندگی ها مدرن شد. این زندگی مدرن هم با اندک فراز و نشیبی در جامعه امروز دستخوش دست انداز قرار می گیرد و مردم به سادگی در انجام ساده ترین امور روزمره شان لنگ می شوند. مثل این می ماند که وقتی برق ما می رود درِ خانه ما که برقی است، دیگر باز نمی شود یا کسی که در طبقه هشتم یک برج زندگی می کند، باید بدون آسانسور همه پله ها را طی کند. بسیاری از فروشگاه ها به شکل آنلاین سفارش می گرفتند و این موضوع فقط مختص حوزه کتاب هم نیست و کالاهای به اصطلاح گرم را هم شامل می شد. یکی از دلایل افت تیراژ کتاب در همین یک ماه اخیر اختلال در اینترنت است.»
قطعی اینترنت یعنی بازگشت به شیوه سنتی
رئیس دانا افزود: «حتی برای کوچکترین درخواست هایمان باید به شیوه چندین سال قبل بازگردیم. برای درخواست هایمان تماس تلفنی برقرار می کنیم. وقتی می خواستیم طرح روی جلد تهیه کنیم، طراح، چند طرح نهایی را برای ما در پیام رسان ها می فرستاد. به مولف نشان می دادیم و تأیید می کرد و اگر آن سر دنیا هم بود با ما ارتباط سمعی و بصری داشت. در حال حاضر باور کنید که منِ ناشر برای این کارها پیک موتوری می گیرم. طراح، طرح روی جلد را روی CD رایت می کند و بعد با پیچ و خم هایی آن را به دست پدیدآور می رسانیم. به نظرم اگر این مشکلات زودتر و دست کم به بهانه هفته کتاب که در آستانه آن قرار داریم، حل شود، تیراژ کتاب هایمان هم تکانی خواهد خورد.»
مسعود کازری، مدیر انتشارات «کتاب خورشید»
دولت با قیمت معقول کاغذ «بالک» وارد کند
مسعود کازری، مدیر انتشارات کتاب خورشید هم در این باره گفت: «غیر از کاغذ مازندران هیچ کاغذ دیگری دریافت نکرده ایم. این تسلسل از ۵، ۶ ماه پیش آغاز شد و کاغذ مازندران را عرضه کردند. این موضوع کاغذ باعث شده که تولید ما هم به سادگی متوقف شود. با کاغذ بندی ۸۸۰ هزار تومان اصلاً در این بازار کتاب خریدار نخواهد داشت و برای ناشر و مشتری بسیار گران تمام می شود. در حقیقت شرایط بحرانی اقتصادی اجازه نمی دهد که ما به سادگی و با قیمتی معقول تر کاغذ بالک خریداری کنیم. دولت می تواند برای کمک به ناشران با قیمت معقول همان کاغذ بالک سوئدی یا نروژی را وارد کند تا گره از مشکلات ما گشوده شود.»
فعالیت فروشمان در شبکه های اجتماعی صفر شد
وی افزود: «از حدود یک ماه نیم پیش فروش کتاب ما به مراتب پایین آمده و اصلاً در شبکه های مجازی هم هیچ گونه فعالیتی نداریم و فروش مجازی کاملاً متوقف شده است.»
وی درباره تجربه انتشارات کتاب خورشید طی ماه های اخیر گفت: «من البته نه کاغذ مازندران گرفتم و نه با آن کاغذ کتاب چاپ کردم. در حقیقت طی ماه های اخیر به دلیل بالا رفتن قیمت کاغذ نتوانستم کاغذ بندی ۸۸۰ هزار تومان خارجی بخرم. بازار موجود کشش چنین قیمتی را ندارد یا دست کم برای کتاب های ما و ناشری مثل من ندارد.»
نیمی از تیراژ ۳۰۰ نسخه ای هم در انبار خاک می خورد
کازری توضیح داد: «ما شاید ناشری باشیم که نام و برندمان مانند ناشران بزرگ مطرح و شناخته شده باشد اما اساساً بیشتر گزیده کارم و تولید کتابم به هیچ عنوان به پای تولید ناشرانی مانند نگاه، چشمه و نیلوفر نمی رسد. در حال حاضر همین کتاب های اندکی که طی ماه های اخیر چاپ کرده ام از شمارگان ۳۰۰ نسخه فراتر نرفته است. اگر هم بیشتر از این میزان کتاب چاپ کنم، کاملاً غیر اقتصادی و غیر عقلانی است. جالب است بدانید که نیمی از همین تیراژ ۳۰۰ نسخه ای هم هنوز در انبارمان مانده و فروش نرفته و آنجا خاک می خورد.»
