چشم انداز بيانيه سوئیس بر اقتصاد كشور

هر چند تفاهم سوئیس یک بیانیه مطبوعاتی است و این توافق کلی جامع است که ابعاد حقوقی و اجرایی گسترده‌ای خواهد داشت، اما مسلماً صرف اضافه شدن این اطلاع مهم که قرار است ظرف چند ماه آینده تحریم‌ها برداشته شود و موانع بزرگ پیش روی تعامل با دنیا به میزان قابل‌توجهی کاهش پیدا کند، بر عملکرد اقتصاد زمان حال موثر خواهد بود. به طور کلی، عملکرد اقتصاد، هم تابع تصمیمات و اتفاقاتی است که در زمان حال می‌افتد و هم تابع آنچه به عنوان انتظارات از آینده در رفتار زمان حال ما اثر می‌گذارد.مثلاً این پیش‌بینی که شش ماه آینده وضعیت چگونه خواهد بود و اینکه به طور کلی و نه حتی دقیق، وضع یا شرایط حاضر بهتر خواهد شد یا بدتر، روی تصمیمات امروز و بنابراین عملکرد اقتصاد ما اثر می‌گذارد. اقتصاد در هر زمان به شدت تحت تاثیر انتظار عملکرد اقتصاد در آینده است. همان‌طور که مشاهده کردید این تصویر مثبت و امیدوارکننده، اثر آنی خودش را روی بازار سرمایه گذاشت و بورس را با یک تغییر نسبتاً بزرگ در جهت افزایشی مواجه کرد.در مورد اثر بيانيه لوزان روی بازار ارز و طلا و اینکه چرا واکنش این بازارها خلاف برداشت متعارف بود، فکر می‌کنم باید تحلیل جداگانه و مفصلی ارائه داد. خلاصه کلام اینکه از شرایط کنونی بازار ارز نمی‌توانیم برداشت کنیم که این بازار از تفاهم سیاسی لوزان تاثیر نپذیرفته است. روند بهبود در بازار سرمایه اما می‌تواند یکسری اتفاقات واقعی در اقتصاد به دنبال داشته باشد. به همین دلیل نیز در سیاست‌های خروج از رکود که سال گذشته در دولت تنظیم شد و در بخشی از آن که نیاز بود به صورت قانون درآید و به مجلس ارائه شد، ابزارهایی برای بازار سرمایه و ابزارهایی برای اینکه دولت بتواند بدهی‌هایش را وارد بازار سرمایه کند، پیش‌بینی‌ شده بود که خوشبختانه آن بخش‌ها به تصویب مجلس هم رسیده و من بعید می‌دانم از طرف شورای نگهبان به آن قسمت ایرادی گرفته شود.اما کلیت موضوع این است که از فعال شدن بازار ثانویه بتوان برای فعال شدن بازار اولیه سود برد. ما در گذشته چنین تجربه‌ای نداشتیم و بنگاه‌های اقتصادی عملاً از تحرکات و تحولات بازار سرمایه برای تامین منابع مالی خودشان بسیار کم می‌توانستند استفاده کنند. در حالی که بر اساس ابزارهایی که در سیاست‌های خروج از رکود پیش‌بینی‌ شده این امکان فراهم است.در سال 93 بازار سرمایه در وضعیت نامطلوبی قرار گرفته بود؛ به طوری که حتی اگر لایحه سیاست‌های خروج از رکود هم در مجلس تصویب می‌شد، نمی‌توانست به خاطر شرایط بد بازار اجرا شود. اکنون با توجه به تصویر مثبتی که در ذهن فعالان بازار سرمایه و بورس شکل گرفته و بازار در مسیر افزایش قرار دارد، می‌توان انتظار داشت با ایجاد ابزارهایی که در مجلس به تصویب رسیده،‌ بورس در جهت تامین منابع مالی بنگاه‌های اقتصادی بتواند نقش موثری ایفا کند. همچنین از آنجا که بنگاه‌های فعال در بازار سرمایه، بنگاه‌های بزرگ هستند، می‌توان به اهداف دیگری که بسته خروج از رکود داشته که بازار سرمایه تامین‌کننده مالی بنگاه‌های بزرگ باشد و بانک‌ها به تدریج به سمت تامین مالی بنگاه‌های کوچک و متوسط حرکت کنند نیز رسید.به این ترتیب پیوند بنگاه‌های کوچک و متوسط با بنگاه‌های بزرگ می‌تواند قوی‌تر شود و در نتیجه خروج از رکود در سال 93 که عمدتاً معطوف به بنگاه‌های بزرگ بود در سال 94 هم تداوم پیدا کند و هم بتواند در اقتصاد عمیق‌تر شود و از بنگاه بزرگ به بنگاه کوچک و متوسط تسری پیدا کند. از دید من انتظار این است که قاعدتاً باید بتوانیم اثرات این شرایط را در رشد اقتصادی سه‌ماهه تابستان و پاییز مشاهده کنیم. بنابراین، استفاده درست از مثبت‌شدن انتظارات نسبت به آینده، حتی قبل از برداشته شدن تحریم‌ها، می‌تواند در بهبود رشد اقتصادی کشور موثر باشد.

* مسعود نیلی - مشاور ارشد اقتصادی رئیس‌جمهور