به گزارش خبرنگار سایت افغانستان خبرگزاری فارس، «محمدجواد ظریف» وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در مصاحبه با شبکه خبری طلوع‌نیوز درباره روابط افغانستان-ایران، رابطه ایران با طالبان، وضعیت مهاجران افغان در ایران و رزمندگان فاطمیون، گفت‌وگو کرد.
وی در پاسخ به این سؤال که آیا افغانستان یک کشور اشغال شده است توسط آمریکاست یا نه، گفت: ما افغانستان را یک کشور مستقل می‌دانیم که در طول نزدیک به ۱۹ سال گذشته از کنفرانس «بن» در سال ۲۰۰۱ تاکنون دستاوردهای زیادی در حوزه دموکراسی، حقوق مردم، حقوق زنان و حقوق اقلیت‌ها داشته است. مشارکت مردم در تعیین سرنوشت خود شان در افغانستان یک واقعیت هست و باید این واقعیت را به رسمیت بشناسیم. این‌ها اتفاقاتی است که افتاده، ما همواره با حضور نیروهای خارجی در منطقه مخالف بودیم.
ظریف افزود: حضور نیروهای خارجی را ما چه در عراق، چه در افغانستان و چه در سایر کشورهای منطقه، مخل صلح و امنیت منطقه می‌دانیم. اما ما به جای حکومت‌های این کشورها تصمیم نمی‌گیریم. حکومت‌های این کشورها دولت‌های مستقل هستند که برای خودشان تصمیم می‌گیرند، تصمیم هم با مردم است.
وزیر خارجه ایران کمک این کشور برای حضور آمریکا در افغانستان را رد کرد و گفت: نه، ما کمک به حضور امریکا نکردیم، کمک به استقلال و ایجاد یک حکومت دموکراتیک در افغانستان کردیم. اولاً که کنفرانس بن بعد از حضور امریکا در افغانستان بود و بعد از مقابله‌ی مردم افغانستان و اتحاد شمال با کمک امریکا و با کمک ما در مقابل حکومت قبلی. حکومتی که سازمان ملل متحد آن‌را به رسمیت می‌شناخت توانست برگردد به کابل. اما آنچه که در بن اتفاق افتاد، در واقع ما کمک کردیم به گروه‌های مختلف افغانی که بتوانند یک آینده‌ی دموکراتیک را برای افغانستان شکل بدهند. شاید نکته‌ی شما این باشد که دو کنش‌گر مهم در کنفرانس بن، ایران و ایالات متحده بودند که در مورد یک آینده‌ی دموکراتیک برای افغانستان با رهبران گروه‌های که آنجا حضور داشتند، همکاری می‌کرد.
وی در پاسخ به این سوال که آیا پس از ترور شهید سلیمانی سیاست ایران در برابر افغانستان تغییری کرده، خاطرنشان کرد: سیاست ما هیچ‌گاه در برابر افغانستان تغییر نکرده، سیاست ما همیشه این بود که ما حامی دولت و مردم افغانستان هستیم. معتقدیم که باید همه‌ی گروه‌های افغانی در مورد آینده‌ی افغانستان تصمیم بگیرند و این سیاست، سیاست نظام هست نه سیاست بنده بود، نه سیاست مرحوم شهید سلیمانی. البته این را من باید تاکید بکنم که نقش شهید سلیمانی در برقراری دموکراسی در افغانستان در کنفرانس بن، اگر از من بیشتر نبود، کمتر نبود.
ظریف تاکید کرد: ما همیشه این را گفتیم. گفتیم ترور شهید سلیمانی خروج امریکا از منطقه را تسریع کرد. کما اینکه دیدیم در عراق، پارلمان عراق رای داد به ضرورت خروج نیروهای امریکایی.
وزیر خارجه ایران همچنین گفت: در افغانستان ما معتقد به خروج قانون‌مند و حساب‌شده نیروهای خارجی هستیم، براساس خواست مردم افغانستان و با تحویل مسئولانه مسئولیت‌های امنیتی به نیروهای افغانی نه به شکلی که حالا امریکایی‌ها خودشان بروند با طالبان مذاکره کنند.
وی با رد این ادعا که حضور آمریکا در افغانستان به امنیت ملی ایران نیز کمک کرده، افزود: فکر نمی‌کنیم. ما این برداشت را نداریم. ببینید، حضور خارجی در هر جایی باعث می‌شود که یک احساسات داخلی ایجاد شود که این احساسات داخلی را تندروها و افراط‌گرایان از آن استفاده می‌کنند برای اهداف تروریستی. این یک واقعیت بوده، ما در عراق دیدیم، ابومصعب زرقاوی در عراق بعد از این ایجاد شد. حضور امریکا در افغانستان باعث جریحه‌دار شدن احساسات گروه‌هایی در افغانستان شد که توسط داعش، توسط القاعده و توسط تحریک طالبان مورد سوءاستفاده قرار گرفت.
وزیر خارجه ایران درباره نقش فعال ایران در افغانستان در طول 20 سال گذشته نیز گفت: نما در زمان طالبان با دولت مرحوم استاد ربانی رابطه داشتیم که سازمان ملل متحد دولت استاد ربانی را به‌عنوان دولت رسمی افغانستان می‌شناخت و ما هم با آن دولت رابطه داشتیم و بسیار هم در افغانستان فعالانه با اتحاد شمال، یعنی با دولت قانونی افغانستان همکاری می‌کردیم.
وی ادامه داد: با دکتر عبدالله که در آن زمان وزیر خارجه دولت بود، تنگاتنگ رابطه داشتیم. من قبل از اینکه بروم به کنفرانس بن، در تهران با آقای داکتر عبدالله ملاقات کردم و نظرات دولت قانونی افغانستان را از آقای داکتر عبدالله شنیدم و بر اساس آن من به کنفرانس بن رفتم. لذا رابطه‌ی ما با دولت قانونی افغانستان همواره بوده و در ۲۰ سال گذشته هم خوشحالیم که دولت قانونی افغانستان براساس یک مبنای دموکراتیک و رعایت حقوق مردم تشکیل شد، همواره نقش فعالی را داشتیم چه در کنفرانس بن، چه در کنفرانس توکیو و چه در افتتاح راه آهن خواف-هرات که آخرین دستاورد ما از این روابط بود.
ظریف در پاسخ به ای سوال که وعده مشترک شما ایران با امریکا در افغانستان چیست، گفت: ما موضع خودمان را داریم. حالا نمی‌دانیم واقعاً موضع امریکا در افغانستان چیست؟ اگر موضع امریکا در افغانستان آن است که در گفت‌وگوهای‌شان با طالبان و توافق‌شان با طالبان منعکس است، حتماً ما با آن موضع متضاد هستیم. آن اقدام را اقدام خطرناکی می‌دانیم. نه به نفع مردم افغانستان، فقط یک اقدام داخلی برای امریکا برای خروج. ولی اگر بخواهید اشتراک مواضع ایران را بگیرید، موضع ما مشخص است. موضع ما این است که باید مردم افغانستان آینده‌ی خودشان را تعیین بکنند به شمول طالبان.
وی ادامه داد: اما امریکا رفت. ما هیچ‌وقت نرفتیم با یک گروه خارجی راجع به آینده افغانستان تصمیم‌گیری بکنیم. امریکا این کار را کرد.
ظریف درباره جزئیات رابطه ایران با طالبان گفت: حتماً ما با گروه طالبان کار می‌کنیم اما نه اینکه برویم با آن‌ها در مورد آینده‌ی افغانستان تصمیم‌گیری بکنیم و قرارداد امضا بکنیم.
وی خاطرنشان کرد: طالب اقدامات تروریستی بسیار انجام داده است. اینکه طالب یک گروه تروریستی هست یا نه، در قوانین ما هنوز طالبان را از گروه تروریستی خارج نکردیم. در قوانین ما کما اینکه در قوانین ملل متحد بوده است. ما تابع ملل متحدیم.
ظریف درباره اینکه آیا از نظر ایران طالبان یک گروه تروریستی است یا نه، گفت: همانطور که شورای امنیت ملل متحد تصمیم می‌گیرد، ما همان رفتار را داریم. اما معتقدیم که طالب در آینده یک واقعیت است. من می‌خواهم دو تا واقعیت را اشاره بکنم. ببینید ما دو تا واقعیت در افغانستان داریم؛ طالب یک واقعیت است. اما آنچه که در ۱۹ سال گذشته در افغانستان اتفاق افتاده، دستاوردهایی که مردم افغانستان دارند، دموکراسی، حقوق اقلیت‌ها، حقوق زنان این‌ها هم واقعیت است. شاید هم کلان‌تر از طالب. اینکه طالب بگوید من این‌قدر خاک افغانستان را در اختیارم است، بنابراین باید آینده‌ی افغانستان را من تعیین کنم، طالب نمی‌تواند بدون در نظر گرفتن واقعیتی که در ۲۰ سال گذشته در افغانستان اتفاق افتاده است، ادعا کند که ۲۰ سال گذشته وجود نداشت است.
وزیر خارجه ایران درباره شهادت دیپلمات‌های ایرانی در مزارشریف نیز گفت: نه بخشیده‌ایم و نه فراموش کرده‌ایم. اما اینکه انتقام بخواهیم بگیریم، ما همان زمان تصمیم گرفتیم. شما یادتان هست که نیروهای ما در مرز مستقر شدند. امکان یک درگیری وجود داشت. دولت ایران تصمیم گرفت که این چنین درگیری حتماً به ضرر مردم افغانستان خواهد بود و فقط به ضرر طالب نخواهد بود. لذا ما از درگیری صرف نظر کردیم و از انتقام‌گیری هم صرف نظر کردیم. اما اینکه ببخشیم یا فراموش کنیم، نه! یک دردی هست داریم و به‌خاطر مردم افغانستان تحمل کردیم. ما همان زمان اگر می‌خواستیم انتقام بگیریم باید اقدام نظامی می‌کردیم و آن اقدام نظامی را مضر برای مردم افغانستان می‌دانستیم و برای مردم ایران.
وی در ادامه گفت: آن چیزی به ضرر ایران و افغانستان است که امریکا بنشیند با طالبان توافق امضا کند و بخواهد آن توافق بر مردم افغانستان تحمیل شود. موقف ما هم همین است. موقف ما این است که امریکا باید تسهیل‌کننده‌ی گفت‌وگوهای بین‌الافغانی باشد نه به جای افغان‌ها با یک گروه تماس بگیرد و به توافق برسد و کار را به جایی برساند که آن گروه هیچ مبنایی را جزء توافق خودش را با امریکا به‌عنوان مبنا نپذیرد.
وزیر خارجه ایران در ادامه در پاسخ به این ادعا که ایران به طالبان جنگ‌افزار می‌دهید، آموزش می‌دهد و زخمی‌های شان را درمان می‌کند نیز گفت: ما حتماً هیچ‌یک از این سه کار را انجام نمی‌دهیم. جنگ‌افزار نمی‌دهیم، زخمی‌های طالبان را درمان نمی‌کنیم اما با طالبان گفت‌وگوی جدی داریم. من شخصاً با ملا برادر در تهران ملاقات کردم. کما اینکه دیگر مقامات بین‌المللی یا در دوحه یا در پایتخت‌های خودشان با هیأت طالبان دیدار کرده‌اند. ما بالاخره در مناطقی بزرگی از مرز مشترک ایران و افغانستان، متاسفانه دولت افغانستان استقرار ندارد و ما مؤظفیم که از مردم خودمان دفاع بکنیم.
وی در پاسخ به این سوال که آیا طالبان شریک ایران است افزود: طالب حضور دارد. شریک حالا نمی‌دانم چه می‌خواهیم اسم‌اش را بگذازیم. ما تمامی تبادلات مان را، گفت‌وگوهای مان را با طالب به اطلاع دولت افغانستان رساندیم. در بسیاری مواردی که دولت افغانستان با آن‌ها نیاز داشتند کمک کنیم، کمک کردیم. در سفر اخیر آقای دکتر عراقچی، کاملا تشریح کردیم آنچه را که انجام شده است.
وی همچنین گفت: مثلاً خواسته‌هایی دولت افغانستان از ما داشت. آن‌ها را منتقل کردیم به طالبان. ما میانجی نیستیم. ما یک همسایه‌ایم که برای ما افغانستان مهم است. آینده‌ی افغانستان مهم است و آینده‌ی افغانستان را با همین شکلی که گفتم می‌خواهیم.
وزیر خارجه ایران درباره عدم شرکت ایران در نشست 12 سپتامبر نیز گفت: ما قبل از آن نشست بیانیه‌ی داریم برای حمایت از روند صلح در افغانستان. از مدیریت امریکا اعتراض کردیم. من گفتم ما سیاست امریکا را در این زمینه قبول نداریم. کشورهای دیگر نظر خود را دارند. همانطور که عرض کردم ما به نظر دولت افغانستان احترام می‌گذاریم.
وی ادامه داد: من با آقای دکتر عبدالله هم قبل از آن جلسه صحبت کردم و هم بعد از آن جلسه صحبت کردم. بیانیه دادیم در حمایت از آن. اما ما با یک برنامه‌ی انتخاباتی ایالات متحده حتماً در آن شرکت نمی‌کنیم. آن برنامه با حضور آقای پومپئو تبدیل شد به یک برنامه انتخاباتی و از نظر ما در واقع آقای ترامپ افغانستان را فدای اهداف انتخاباتی‌اش کرد و ما در آینده خواهیم دید که چه ضرری بزرگی به افغانستان زد.
وی درباره سوالی مبنی بر اینکه آیا ملا اختر منصور، رهبر پیشین طالبان پیش از کشته شدنش در ایران بود. گفت: من گفتم ما هیچ‌گاه نگفتیم که ما با طالبان ارتباط نداریم. آقای ملا برادر هم آمد ایران و با وزیر خارجه‌ی ایران ملاقات کرد. به همان دلیل ایشان هم در ایران ملاقات‌هایی ممکن است با مسئولین ما داشته باشد. این را ما هیچ‌وقت مخفی نکردیم، دولت افغانستان هم اطلاع دارد.
ظریف تاکید کرد: همه پیش از شروع مذاکرات با طالب رابطه داشتند. خیال می‌کنید رابطه‌ی ایالات متحده با طالب از مذاکرات شروع شد؟ البته آن سفر تا جایی که من می‌دانم، یک عبوری بود با اسم مستعار. من اولین طالبی که من دیدم در زمانی بود که من به‌عنوان میانجی بین اتحاد شمال و طالبان در کنفرانس اسلامی آن وقت در جده بودم و هیأت طالبان را من آنجا ملاقات کردم. فکر کنم وزیر اطلاعات‌رسانی طالبان بود، این اولین ملاقات من با طالب بود. دومین ملاقات من با طالب با ملا برادر بود در تهران.
وی در ادامه گفت: آن به‌عنوان سازمان همکاری با کنفرانس اسلامی یک کمیته‌ای افغانستان داشت که کمیته‌ی افغانستان شامل ایران بود، پاکستان بود، تونس بود و چند کشور دیگر. تلاش می‌کردند که بین گروه‌های افغانی صلح برقرار کنند و من به‌عنوان نماینده‌ی رییس وقت سازمان کنفرانس اسلامی جناب آقای خاتمی در آن جلسه ریاست جلسه را به عهده داشتم.
وزیر خارجه ایران در ادامه درباره این سوال که آیا طالبان در ایران خانه دارند یا نه نیز گفت: من از چنین چیزی اطلاع ندارم. ممکن است افرادی که با طالبان ارتباط داشته باشند، در ایران رفت‌وآمد داشته باشند اما اینکه در ایران مقر داشته باشند، یا قرارگاهی داشته باشند حتماً چنین چیزی وجود ندارد.
وی همچنین درباره شورای مشهد و زاهدان نیز گفت: من هم این‌ها را شنیدم ولی ما واقعیت از این خبر نداریم. ما سه میلیون افغان یا شهروند افغانستانی در ایران داریم. ببینید شما نوع رابطه‌‌ای که ما با طالبان برقرار کردیم، گفتم به چه دلیل است. ما نه طالبان را ایجاد کردیم، نه طالبان را شناسایی کردیم. در زمانی که طالبان حکومت تشکیل دادند در افغانستان، سه کشور شناسایی کردند یادتان هست، پاکستان، امارات متحده عربی و عربستان. ما این کار را نکردیم و لذا ارتباط مان با طالبان یک ارتباط ضروری به‌خاطر حضور طالبان در کنار مرزهای مان [است].
ظریف درباره موضع طالبان نسبت به فقه جعفری نیز گفت: ما شنیدیم که طالبان فقه جعفری را به‌عنوان یک گروه اقلیت مذهبی مطرح کردند. این موضوع قطعا برای ما قابل نگرانی است. به‌خاطر اینکه مجموعه‌ی جهان اسلام مخصوصاً بر اساس مقررات قانون اساسی کنونی افغانستان مجموعه‌ای فقه‌های اسلامی در افغانستان به‌عنوان مذهب رسمی هستند و اینکه طالبان بخواهند با شیعیان به‌عنوان یک اقلیت مثل مسیحیان یا بودایان برخورد بکنند، خلاف موازین اسلامی از نظر همه‌ی افراد معتقد به یک روش اسلامی برای حکومت [است].
وی ادامه داد: این مسئولیت مردم افغانستان است. به نظر من ما نظر خودمان را داریم، اما مردم افغانستان هستند که باید در مورد آینده‌ی‌شان تصمیم بگیرند.
ظریف در پاسخ به این سوال که آیا ایران با یک نظامی در افغانستان که بعضی‌ها می‌گویند نسخه‌ی سنی که شما در ایران دارید، اگر شکل بگیرد مشکل دارد یا نه گفت: ما این‌جا یک جمهوری اسلامی داریم. اگر کسی نسخه‌ی سنی کشور ما را ایجاد بکند حتما استقبال می‌کنیم. اما امارت اسلامی حتماً نسخه‌ی سنی جمهوری اسلامی نیست.
وی افرود: به نظر ما جمهوری اسلامی افغانستان آن‌گونه که در قانون اساسی افغانستان آمده، مبتنی بر آرای مردم، راه‌حلی است که در ۲۰ سال گذشته وجود داشته و پیشنهاد ما و نظر ما این است که باید مبنای آینده‌ی افغانستان هم جمهوری اسلامی افغانستان و همین قانون اساسی کنونی باشد. اما بازهم من تکرار می‌کنم، این تصمیم ما نیست. تصمیم مردم افغانستان است.
ظریف درباره وجه مشترک ولایت فقیه و امارت نیز گفت: این دو بحث کاملاً متفاوت است. البته من نه فقیهم و نه متخصص حقوق اسلامی هستم. من یک حقوق‌دان بین‌المللی‌ام و در این زمینه ورود تخصصی ندارم اما می‌توانم این را بگویم که مبنأ دو روش متفاوت حکمرانی است.
وی ادامه داد: ببینید. این تصمیم با مردم افغانستان است. اینکه نظر مردم، رأی مردم تعیین‌کننده باشد در جمهوری اسلامی حتا مقام ولایت فقیه توسط خبره‌گان منتخب از سوی مردم انتخاب می‌شود. ما هیچ سمتی غیرانتخابی و هیچ سمتی دایمی در جمهوری اسلامی نداریم. رهبر طبق قانون اساسی هم توسط مجلس خبره‌گان انتخاب می‌شود هم می‌تواند توسط مجلس خبره‌گان برکنار شود.
در حال تکمیل...
