احمد مجتهد
رییس اسبق پژوهشکده پولی و بانکی
تصمیم دولت برای تک نرخی شدن ارز در سال آینده و نحوه اجرای این تصمیم اهمیت بسیاری دارد. منظور دولت از این مرحله از ارز تک نرخی، فقط حذف ارز 4200 تومانی است.در نهایت احتمال دارد که دولت و بانک مرکزی بر یک نرخ واحد به توافق برسند و آن را اعلام کنند اما اینکه بتوانند نرخ اعلام شده را با نرخ بازار آزاد که براساس عرضه و تقاضاست به یک عدد برسانند، در این شرایط بسیار بعید است و اساسا براساس وضعیت امروز اقتصاد کشور امکان تک نرخی کردن ارز وجود ندارد. برای اجرای این برنامه باید چند موضوع و احتمال را در نظر گرفت. مهم‌ترین مساله این است که باید در شرایطی دست به تک نرخی کردن ارز زد که به درآمد و ذخایر ارزی دسترسی داشته باشیم در غیر این صورت این برنامه به اجرا نمی‌رسد یا دچار اشکالات متعدد خواهد بود. موضوع دوم این است که اگر ارتباطات بین‌المللی وجود نداشته باشد، دولت امکان عرضه ارز در بازار نخواهد داشت و همچنان با تورم 40 درصدی مواجه خواهیم بود و در نهایت شاهد نوسانات نرخ ارز در بازار هستیم. متاسفانه رجل سیاسی همواره این تفکر را دارند که به صورت دستوری می‌توانند برنامه‌های اقتصادی را به اجرا برسانند اما در اقتصاد عرضه و تقاضا تعیین کننده است و شرایط اقتصادی و سیاسی کشور به نحوی است که انتظارات تورمی همزمان با انتظارات سیاسی منفی نسبت به آینده وجود دارد. اگر دولت بتواند این مسائل را حل کند در ان شرایط است که امکان تک نرخی شدن ارز وجود دارد، در غیر این صورت اینکه از تک نرخی شدن ارز حرف می‌زنند می‌تواند یک برنامه و هدف برای بلند مدت باشد. باید توجه داشته باشیم این پروژه در دولت ریاست جمهوری مرحوم «هاشمی رفسنجانی» انجام شد و شکست خورد اما دولت خاتمی در اجرای آن موفق بود. در سال 66 بازار ارز 13 نرخی بود که به تدریج به 6 نرخ رسید و در نتیجه با بهبود شرایط اقتصادی به ویژه بحث ذخایر ارزی و شرایط سیاسی و هماهنگی بین دستگاه‌ها ارز تک نرخی شد و دوران ریاست جمهوری خاتمی توانستیم تا چند سال ارز تک نرخی را حفظ کنیم. یکی از مهم‌ترین مضوعات در بحث تک نرخی شدن ارز نزولی بودن نرخ تورم است و نمی‌توان درشرایطی که نرخ تورم رو به بالاست نسبت به تک نرخی شدن ارز اقدام کرد. متاسفانه امروز تصمیم‌سازان اقتصادی از اصول اقتصاد دور شده‌اند، اقتصاد می‌گوید مبنا باید عرضه و تقاضا باشد بنابراین شرایطی که منابع ارزی کشور محدود است، نمی‌توان با دخالت در بازار به صورت دستوری تک ارز را تک نرخی کرد و در صورتی که بخواهند با محدودسازی و فشارو دستور بازار را کنترل کنند، نرخ ارز رشد بالاتری خواهد داشت.
