وحید شقاقی
کارشناس اقتصادی
شاهد تصمیم اقتصادی دولت مبنی بر حذف ارز 4200 تومانی از اقلام کالای اساسی راهبردی هستیم. هر چند این مبحث از جمله تصمیمات سخت هستند اما نمی‌توان آنها را جزو جراحی عمیق در اقتصاد دانست بلکه از جمله جراحی‌های کم عمق در مباحث اقتصادی محسوب می‌شوند. زمانی می‌توانیم از جراحی عمیق حرف بزنیم که بخواهیم درباره یارانه‌های پنهان اقدامی انجام داده باشیم یا ساختار را تغییر دهیم اماحذف ارز 4200 تومانی ربطی به اصلاح ساختار ندارد و جزو تصمیمات سخت و جراحی کم‌عمق محسوب می‌شوند.
از سال 97 که بحث ارز 4200 تومانی شروع شد شامل 25 قلم کالا بود اما به تدریج 18 قلم کالا حذف شد و در حال حاضر 7 قلم کالا باقی مانده‌است. به عبارتی 18 قلم کالا در این پروسه حذف شد بدون اینکه کسی خبردار شود. البته این 7 قلم کالا از جمله کالاهای بسیار راهبردی هستند و حذف ارز 4200 تومانی از دارو، گندم، کنجاله و دانه‌های روغنی بسیار سخت خواهد بود. این اقدامات از جمله تصمیمات سخت است که با شوک تورمی همراه خواهد بود. دولت باید مراقبت کند تا زمانی که اقتصاد ایران به ثبات و آرامش نرسیده دست به حذف ارز 4200 تومانی از کالاهای اساسی راهبردی نزند و ذکر آن در لایحه بودجه 1401 خطاست و باید خارج از لایحه این موضوع دیده می‌شد که زمان اجرای آن بعد از ایجاد ثبات اقتصای در بازار باشد. این اقدام شبیه به پروتکل‌های پزشکی است وقتی بیماری مبتلا به چند عارضه قلبی یا فشار خون و قند خون بالا باشد، پزشکی نسبت به جراحی آن بیمار اقدام نمی‌کند چراکه باید در ابتدا این علایم حیاتی بیمار کنترل شود در غیر این صورت جراحی پر ریسک خواهد بود. حذف ارز 4200 تومانی باید زمانی به اجرا برسد که در اقتصاد ثبات و آرامش حاکم یا مذاکرات هسته‌ای به نتیجه‌ای رسیده باشد. زمان مناسب برای اجرای این برنامه‌ها، موقعی است که علایم حیاتی اقتصاد به ثبات رسیده باشد و نوسانات قیمتی در کالاهای مختلف کنترل شده و انتظارات در روند قیمت‌ها کاهنده باشد. در این شرایط است که می‌توان جراحی کم عمق را انجام داد و اساسا حذف ارز 4200 تومانی باید به تدریج انجام شود به صورتی که در سه ماه اول سال یک قلم از کالاهای اساسی از لیست دریافت‌کنندگان ارز 4200 تومانی حذف شوند تا اثرات جانبی آن بررسی و کنترل شود و در سه ماه دوم سال کالای دیگر در نوبت حذف ارز 4200 تومانی قرار بگیرد.
اینکه حذف ارز 4200 تومانی در لایحه بودجه سال آینده آمده، بسیار خطرناک است. ارز 4200 تومانی از کالاهای اساسی را در شرایطی حذف می‌‌کنند که سرنوشت مذاکرات مشخص نیست و هنوز قیمت‌ها در بازار ارز، بازار دارایی‌ها مختلف و بازار سایر کالا و خدمات به ثبات نرسیده است. ارز ترجیحی اگر به یکباره حذف شود قطعا یک شوک تورمی برای دهک‌های کم‌درآمد ایجاد می‌کند این در حالی است که در سه سال گذشته کشور با تورم‌های بالای 35 درصد مواجه بوده است.
