زیرساخت های ناکارآمد بازار کار

گروه اقتصاد کلان: با رشد و پیشرفت تکنولوژی و تغییرات وسیع بازار کار بدلیل ظهور هوش مصنوعی،انتظار میرود در آینده‌ای نه چندان دور ساختار بازار کار ایران به کلی دگرگون شود.

به گزارش«تجارت آنلاین»،با این حال به نظر میرسد در شرایط فعلی سیاستگذار چندان تمایلی به همگام کردن بازار کار با تغییرات جهانی نشان نمیدهد که همین مسئله قطعا در آینده اقتصاد ملی را دچار زیان‌های فراوانی خواهد کرد.یک کارشناس معتقد است:این روزها به لطف نوآوری‌هایی مثل اتوماسیون و پلت‌فرم‌های دیجیتال، ماهیت کار به کلی تغییر کرده است. درک و آگاهی از این تحولات به سیاست‌گذاران، رهبران کسب‌وکارها و کارکنان کمک می‌کند با تحولات آینده همگام شوند.

سرعت سرسام‌آور تحولات، پیش‌بینی آینده را دشوار کرده است. بازار کار در حال دوقطبی شدن است. در یک‌سو نیروهای کار متخصص و در سوی دیگر، نیروهای کم‌مهارت ایستاده‌اند. مهاجرت و تاثیرات آن بر مشاغل، به یکی از مشکلات مهم سیاسی بدل شده و از بمبئی تا منچستر، مذاکراتی در رابطه با آینده کار و احتمال کمبود اشتغال در سال‌های آتی در حال برگزاری است.

در همین رابطه،یک فعال حوزه کار نیز با بیان اینکه برای مواجهه با مشاغل آینده به طور جدی برنامه‌ریزی نکرده‌ایم، از نظام آموزشی خواست تا با همکاری دستگاه‌های متولی در این زمینه گام بردارد چرا که بازار کار کشور هنوز برای مشاغل آینده آماده نیست.

علی اصلانی در گفت وگو با ایسنا ورود به عرصه مشاغل آینده را اجتناب ناپذیر دانست و اظهار کرد: بر اساس گزارش‌ها، در آینده نزدیک هوش مصنوعی بر تمام جهان غلبه خواهد کرد و ما چاره ای جز رفتن به سوی مشاغل نوظهور و مواجهه با این نوع مشاغل نداریم.

وی با اشاره به سنتی بودن بسیاری از مشاغل در ایران، افزود: برخلاف کشور ما که بیشتر شغل‌ها سنتی و قدمتی دیرینه دارند کشورهایی مثل چین و ژاپن بر پایه فناوری‌ها و تکنولوژی‌های نوین و دانش بنیان حرکت کرده اند لذا برای آنکه مشاغل خود را از دست ندهیم و تحصیلکردگان و سرمایه‌های انسانی ما حفظ شوند، باید چشم انداز آینده بازار کار را ترسیم کنیم.

اصلانی در پاسخ به این پرسش که آیا با ظهور مشاغل جدید مشاغل سنتی از بین می روند؟ گفت: مگر می‌شود در آینده به ساخت و ساز و مسکن، جوشکاری و تراشکاری، خوراک و پوشاک نیاز نداشته باشیم؟ تا بشر هست به این شغل ها هم نیاز است، منتها معتقدم با روی کارآمدن شغل‌های جدید، مشاغل سنتی ما نوین تر شده و به شکل اصلاح شده‌ به جامعه عرضه می‌شوند.

این فعال حوزه کار تصریح کرد: در حال حاضر زیرساختها در بازار کار برای مواجه با مشاغل آینده آماده نیست و لازم است رشته هایی همچون هوش مصنوعی و شاخه‌های آن در دفترچه‌های دانشگاه گنجانده و چشم انداز حرکت به سمت مشاغل آینده ترسیم شود.وی گفت: ما برای مشاغل آینده به طور جدی برنامه‌ریزی نکرده‌ایم و نظام آموزشی باید با همکاری دستگاههای متولی در این راستا گام بردارد.

به گفته اصلانی، دستگاههای متولی باید با هم افزایی و هماهنگی یکدیگر به ترسیم چشم انداز آینده بازار کار بپردازند ولی متاسفانه هماهنگی در دستگاهها و جزیره‌ای عمل کردن‌ها باعث شده تا برنامه‌ریزی‌ها به شکل جداگانه صورت گیرد.

تغییرات تکنولوژی و شرایط آینده
از زمان انقلاب صنعتی، پیشرفت تکنولوژی همواره بر محیط کار تاثیر داشته، اما سرعت و مقیاس تحولات امروز با گذشته قابل‌مقایسه نیست. تحقیقات مک‌کینزی که در رابطه با «پتانسیل خودکارسازی» اقتصاد جهانی، در بیش از ۴۶کشور دنیا و بیش از ۲۰۰۰ فعالیت شغلی صورت گرفته، نشان می‌دهد که بخش اعظمی از فعالیت‌ها این پتانسیل را دارند که به ماشین‌ها واگذار شوند. سهم مشاغلی که با استفاده از تکنولوژی‌های فعلی به‌طور کامل خودکارسازی خواهند شد، تنها ۵درصد است.

یکی از یافته‌های مهم این تحقیقات آن است که حتی اگر همه فعالیت‌های یک شغل به‌طور کامل خودکارسازی نشوند، تقریبا همه آنها کمابیش تحت تاثیر خودکارسازی جزئی (Partial Automation) قرار خواهند گرفت. نه تنها کارگران کارخانه‌ها، بلکه باغبان‌ها، تکنیسین‌های دندانپزشکی، طراحان مد، نمایندگان فروش بیمه و حتی مدیران ارشد اجرایی نیز این تاثیرات را احساس خواهند کرد. این تحقیقات نشان داده که در ۶۰ درصد مشاغل، ۳۰ درصد فعالیت‌ها از نظر فنی دارای این پتانسیل هستند که خودکارسازی شوند. این به این معناست که اغلب مشاغل تغییر خواهند کرد و افراد بیشتری با تکنولوژی سر و کار خواهند داشت. این وضعیت به نفع کارکنان ماهری است که در زمینه تکنولوژی فعالیت می‌کنند. در حالی که کار در زمینه تکنولوژی از نظر بازدهی به نفع کارکنان کم‌مهارت خواهد بود، اما از آنجا که نیروی کار کم‌مهارت به وفور یافت می‌شود، رقابت اصلی کارفرمایان بر سر جذب و حفظ نیروی کار ماهر خواهد بود.
آنها از افزایش حقوق به‌عنوان اهرمی برای جذب و حفظ این نیروها استفاده می‌کنند. بازار نوشت:ما در دوره ای زندگی می کنیم که نوآوری های زیادی در دنیای تکنولوژی اتفاق می افتد، این نوآوری ها تصویری که از فعالیتهای اقتصادی داشتیم را تغییر داده است و حتی الگوی تحصیل و اشتغال را نیز به کلی دگرگون کرده است.به عنوان مثال این روزها دور کاری به یک روش عادی کار تبدیل شده است و ارتباط از طریق ابزارهای مدرن دیجیتالی به روشی معمول برای مصاحبه های کاری، ارتباط با همکاران و حتی شرکت در جلسات کاری است.اما این تاثیرات مثبت تمام ماجرا نیست بلکه نگرانی های تازه ای هم همسو با این تحولات بر زندگی مردم غلبه کرده است.

مجمع جهانی اقتصاد در گزارش اخیر خود با اشاره به تغییراتی که توسعه تکنولوژی در زندگی انسانها ایجاد کرده است، نوشت: «تکنولوژی های دیجیتال تغییرات زیادی را در ساختار اقتصادی دنیا ایجاد می کنند. فرم محصولات و بازارهای کالایی با سرعت در حال تغییر است. این تحولات نه تنها باعث تغییر کسب و کارها شده است بلکه نوع مشاغل را نیز تغییر می دهد.»در ادامه این گزارش با اشاره به سرعت بالای تحولات در جریان چهارمین انقلاب صنعتی آمده است: «از زمانیکه سرعت رشد تکنولوژی در دنیا افزایش یافته است، نابرابری درآمدی هم در جهان رشد کرده است.

رشد نابرابری های اقتصادی در کشورهای صنعتی بیشتر از کشورهای درحال توسعه بود. افزایش نرخ فقر در این کشورها ریشه در از بین رفتن شغل های خدماتی دارد. در جریان این تحولات تکنولوژیکی مشاغلی که افراد برای انجام مسولیتهای آن نیاز به مهارت و دانش بالایی نداشتند، از بین رفتند و همین مساله باعث رشد فقر و بیکاری در میان طبقات پایین اقتصادی شد.»

حال که روند پذیرش تکنولوژی در دنیا با سرعت پیش می رود و اقتصاد هر روز بیشتر تغییر می کند، چالشهای تازه ای برای فعالیتهای اقتصادی و کسب و کارها ایجاد می شود. چالشهای ناشی از تغییر نیاز بازار، تغییر پروسه های تولیدی و تغییر مهارتهای لازم برای نیروهای کاری به منظور اشتغال در بازار کار امروزی دنیا و در نهایت تغییر سلیقه و نیاز مصرف کنندگان. این تغییرات نیاز به مهارت آموزی های جدید و کسب دانش های نوین هم دارد. مهارتهایی از قبیل آشنایی با کامپیوتر، نرم افزارهای ارتباط آنلاین و حتی کار در فضای آنلاین از جمله مهارتهایی است که باید در این روزها آن را به دست آورد تا بتوان در بازار کار حضور تاثیر گذاری داشت.

تغییرات دیجیتال باعث تحولات زیادی در اقتصاد دنیا شده است و باید بستر سازی های لازم برای همسو شدن مردم و نیازها با این تغییرات هم انجام شود. تغییر در سیاستهای اقتصادی، رژیم های قانونی، اکوسیستم های مرتبط با حوزه خلاقیت و نوآوری و در نهایت زیرساختهای دیجیتالی باید انجام شود.تغییر نظام های تامین اجتماعی در دنیا و تغییر قوانین مرتبط با حفاظت از نیروی کار در دنیای مجازی از مسایلی است که این روزها باید مورد توجه قرار بگیرد. مساله دیگر تغییر قوانین مالیاتی متناسب با وضعیت این روزهای اقتصاد است که می تواند بستر را برای تحولات زیادی فراهم کند.

نظام مالیاتی در اقتصاد دیجیتال نیازهای تازه ای دارد و بدون شک بی توجهی به آن می تواند آسیبهای زیادی به بازار مالی و اقتصاد دنیا وارد کند. قانون گذاری در عرصه اقتصاد دیجیتال، افزایش قدرت رقابت در پلت فرم های دیجیتال و مقابله با انحصار در فعالیتهای اقتصادی از مسایلی است که نمی توان آن را نادیده گرفت.در پایان باید در نظر داشت برای هماهنگ شدن با این تغییرات و نیازهای تازه بازار کار باید مهارت آموزی به یکی از اصلی ترین سیاستهای شرکتها تبدیل شود تا افراد بتوانند از این دوره به خوبی گذر کنند و بستر برای افزایش بیکاری فراهم نشود.