گروه صنعت و تجارت: کارشناسان اقتصادی معتقدند که تجارت بر پایه پول های ملی و تجارت منهای دلار و یورو به عنوان یکی از اساسنامه های اصلی سازمان شانگهای می تواند موجب ایجاد بازار مصرف خیلی بزرگی برای تولیدات محصولات ایرانی شود. روز جمعه 25 شهریورماه و در بیست و دومین اجلاس سران کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای به میزبانی کشور ازبکستان، عضویت رسمی جمهوری اسلامی ایران در این سازمان اعلام شد. در حال حاضر پیمان شانگهای از 9 عضو ثابت تشکیل شده است. دو کشور عضو ناظر و 6 کشور هم شریک گفتگو و شریک تجاری هستند، یعنی در آینده نه چندان دور شاهد شکل گیری یک گروه 20 جدید با حضور قدرت‌های نو ظهور جدید در حوزه اقتصادی و سیاسی در این منطقه خواهیم بود.
بررسی گزارش های گمرک جمهوری اسلامی و سازمات توسعه تجارت کشور نشان می دهد که در 5 ماه نخست امسال، رشد قابل توجهی درخصوص صادرات کالا با کشورهای عضو شانگهای را شاهد هستیم. طبق مذاکرات صورت گرفته قرار است تا برای تجارت کالا از فرصت اجلاس استفاده و برای توسعه تجارت بین کشورهای عضو شانگهای اقدامات لازم انجام شود. در 5 ماه نخست سال 1401، رشد قابل توجهی درخصوص صادرات با اعضای شانگهای داشتیم و صادرات ما بیش از ۹ میلیارد دلار بود. این نشان از دیپلماسی فعال درخصوص کشورهای عضو شانگهای دارد.
علیرضا پیمان پاک، رییس سازمان توسعه تجارت ایران در همین ارتباط می گوید: در جلساتی که رئیس جمهور با روسای کشورهای عضو شانگهای داشتند بر توسعه تجارت و رفع موانع و چالش‌ها تاکید شد. در بحث مالی و بانکی با کشورهایی مثل روسیه، بلاروس و قزاقستان، اقدامات خوبی انجام داده ایم تا از مسیرهای جایگزین استفاده کنیم. علاوه بر این حذف دلار و یورو در دستور قرار داده خواهد شد و به طرف های مقابل پیشنهاد استفاده از بیمه‌ها و کانال‌های مالی جدید که بانک مرکزی ما در نظر گرفته، ارائه شد. معاون وزیر صمت بیان داشت: رئیس جمهور تاکید بر توسعه تجارت آزاد داشتند، ما تجربه خوبی را در حوزه اوراسیا داشتیم. ۸۰ درصد اقدامات به نتیجه رسیده، آذرماه بحث کارشناسی را نهایی خواهیم کرد و مورد امضا قرار می‌گیرد و برای تصویب به مجالس می‌رود. این اولین تجربه تجارت آزاد ما خواهد بود، کشورهای اوراسیا که اکثرا عضو سازمان شانگهای هستند و رئیس جمهور پیشنهاد دادند که بحث تجارت آزاد را در حوزه شانگهای نیز دنبال کنیم. وی گفت: موضوع دیگری که رئیس جمهور مطرح کردند، استفاده از ظرفیت‌های ترانزیتی بین اعضای سازمان شانگهای است، ما کریدور شمال-جنوب را داریم و در چند ماه اخیر بر آن تمرکز کردیم و ظرفیت‌های ترانزیتی را توسعه دادیم اما حجم کار وسیع است و نیازمند مشارکت اعضای شانگهای است.
پیمان پاک با بیان اینکه اعضا سازمان شانگهای آمادگی خود را برای مشارکت در توسعه زیرساخت‌ها اعلام کردند، درباره جذب سرمایه‌گذاری، بیان داشت: در جلسه رئیس جمهور کشورمان با رئیس جمهور روسیه، در خصوص کریدور شمال-جنوب بحث و بر دو موضوع تاکید شد، موضوع اول تکمیل خطوط راه آهن رشت-آستارا و موضوع دوم افزایش ناوگان دریایی در خزر و توسعه بنادر شمالی خزر بود. رئیس سازمان توسعه تجارت تصریح کرد: در حوزه شرق-غرب صحبت‌های جدی با کشور چین مطرح شد تا این ظرفیت‌ها را توسعه دهیم. در حال حاضر ظرفیت‌هایی را برای توسعه کالایی داریم اما وقتی بخواهیم تجارت را با کشورهای عضو شانگهای توسعه دهیم باید زیرساخت‌هایمان توسعه دهیم و ابزارهایی مانند کشتی، واگن و … نیاز داریم. وی افزود: در حوزه بحث‌های نرم و گمرکات، مشابه توافق نامه‌ای که چند ماه گذشته بین ۳ کشور ایران، آذربایجان و روسیه امضا شد، با سایر کشورها نیز مذاکراتی انجام شده است. تمام این اقدامات منجر به توسعه تجارت و ایجاد درآمد پایدار برای جمهوری اسلامی می‌شود.
پیمان پاک درباره تشکیل بازار برق منطقه شانگهای، گفت: بزرگترین تولیدکنندگان انرژی جهان، از جمله ایران و روسیه عضو اتحادیه شانگهای هستند و بزرگترین مصرف کنندگان انرژی جهان مانند چین و هند نیز عضو اتحادیه هستند. رئیس جمهور اشاره به این موضوع داشتند که باید ساز و کاری برای همکاری‌های پایدار در حوزه امنیت انرژی تعریف شود. باید در سایر حوزه‌های انرژی امکان مبادلات پایدار انرژی وجود دارد و باید مسئله تامین انرژی امن و پایدار شود. رئیس سازمان توسعه تجارت با اشاره به اینکه موضوع امنیت غذایی نیز در این دیدارها مورد تاکید قرار گرفت، بیان داشت: رئیس جمهور به موضوعاتی مانند سلامت و استفاده از ظرفیت‌های ایران در حوزه سلامت تاکید کردند، تا صادرات تجهیزات پزشکی، داروهای بیوتکنولوژی و خدمات گردشگری سلامت به کشورهای عضو شانگهای توسط ایران صورت گیرد.
رئیس سازمان توسعه تجارت همچنین گفت: تلاش می‌کنیم در کشورها عضو شانگهای مسئله بیمه‌ی قراردادهای تجاری را به عنوان یکی از مهم‌ترین ابزار جایگزین ال سی (اعتبار اسناد بانکی) جای بیندازیم. پیمان پاک افزود: هفته گذشته بزرگترین قرارداد بیمه تجاری را بین صندوق ضمانت صادرات ایران و بیمه‌های صادرات روسیه امضا کردیم و در حال مذاکره با برخی از کشورهای دیگر هستیم … نکته دیگر اینکه، بتوانیم اتاق‌های داوری را به عنوان مجاری حل اختلاف بازرگانان تعریف کنیم. وی با اشاره به فرصت‌های پیمان شانگهای برای توسعه تجارت گفت: ما هر هفته اعزام یا پذیرش هیأت‌های تجاری را داریم، هیأت‌های تجاری که تخصصی برنامه ریزی می‌شوند نه تنها به آن حوزه‌های تجاری مرتبط خودش و آن صنایع، بلکه ما این‌ها را به استان‌ها اعزام می‌کنیم، و در استان‌ها مسائل را مورد بررسی قرار می‌دهند. شیوه دیگر حضور فعال در پاویون‌های و نمایشگاه‌های تخصصی کشورهای عضو است. همچنین گام جدیدی که در دولت برداشتیم، ارتباط پلتفرم‌های بازار یابی B to B (ارتباط رو در روی دو جانبه شرکت‌ها با یکدیگر) و B to C (ارتباط رو در روی شرکت با شخص حقیقی) است. از تمام ابزارهای چه قدیمی، نوآورانه و جدید حوزه تجاری و توسعه بازار استفاده می‌کنیم تا یک تصویر مناسب از توانمندی‌های صنعتی، تولیدی و صادراتی ایران را ایجاد کنیم.
در همین حال رییس کنفدراسیون صادرات ایران گفت: البته به دلیل اینکه رایزنان بازرگانی حتماً باید مأمور و کارمند دولت بوده و با گذرنامه سیاسی به سایر کشورهای دنیا اعزام شوند، در ارتباط گیری با برخی از تجار مقیم در خارج از کشور معذوریتی داشتند، بنابراین یکی از روش‌هایی که می‌توانست به حل این معضل کمک کند، ایجاد مراکز تجاری ایران در خارج از کشور از سوی بخش خصوصی و یا اتاق‌های بازرگانی بود که می‌تواند در حوزه افزایش تجارت خارجی کشور راهگشا باشد. محمد لاهوتی در گفتگو با ایرنا تصریح کرد: راه‌اندازی مراکز تجاری ایران در خارج از کشور، هم در بخش واگذاری امور به بخش خصوصی و کاهش تصدی‌گری دولت می‌تواند یاری رسان باشد و هم با توجه به اینکه یک فعال اقتصادی مقیم در آن کشور، آشنا به زبان آن منطقه بوده و با توجه به شناخت، می‌تواند در بازارهای آن کشور فعالیت بهتری داشته باشد، قطعاً راه‌اندازی این مراکز می‌تواند در کنار رایزنان اعزامی، به صورت مکمل نقش آفرینی کنند.
