کارنامه کم فروغ تجارت ایران و روسیه

گروه صنعت و تجارت: تحولات سریع عرصه سیاست بین الملل،نزدیکی هرچه بیشتر ایران و روسیه را در حوزه همکاری‌های سیاسی و اقتصادی رقم زده است.

به گزارش«تجارت آنلاین»،با این حال دست کم طی چندسال گذشته کارنامه تجارت میان تهران و مسکو چندان مطلوب نبوده و کالاهای ایرانی نتوانسته اند به شکل قابل قبولی در بازارهای روسیه عرض اندام کنند.براین اساس،باید یادآور شد که افزایش صادرات به روسیه میتواند درآمد ارزی قابل توجهی نصیب کشور کند که ضروری است بسرعت ملزومات افزایش مراودات تجاری فراهم شود.

به نقل از رسانه ها،ایران به دنبال کسب حجم بیشتری از بازار 100میلیارد دلاری روسیه است. بازاری که مشتاق کالاهایی همچون مصالح ساختمانی، محصولات دریایی، لبنیات، پوست، خرما، خشکبار، چرم، لباس، کیف و کفش ایرانی است. بر همین اساس نیز سیاستگذار به دنبال تاسیس مرکز توسعه تجارت ایران در روسیه است تا 80 درصد کالاهای مبادله‌ای بین دو کشور تحت عنوان تجارت آزاد انجام شود. رویدادی که روس‌ها نیز نسبت به آن علاقه‌مند هستند. البته روسیه پیش از تحریم تمایل چندانی به گسترش تجارت با تهران نداشت، زیرا 60درصد تجارت روسیه با اروپا و 20درصد با چین بود. اما درحال حاضر شاهد چرخش این کشور برای گسترش مبادلات اقتصادی و تجاری با تهران هستیم.

تجارتی که زیرساخت‌ها آن هنوز با چالش‌های فراوانی روبه‌رو است. به باور کارشناسان موضوع انتقال ارز، عدم شناخت تجار ایرانی از بازار روسیه، مسایل گمرکی، بیمه‌ای، حمل‌و‌نقل و لجستیک از جمله مهمترین چالش‌های پیش روی گسترش تجارت دو کشور است.

هرچند به گفته مقامات دولت ایران، با تاسیس سفارت تجاری ایران در مسکو بخش زیادی از چالش‌های موجود حل خواهد شد. در این بین موضوع شناخت بازار روسیه به عهده بخش خصوصی است. بازار روسیه بازاری سنتی همچون بازار عراق نیست و ورود بدون شناخت سبب دافعه می‌شود. بر این اساس ضرورت دارد تجار ایرانی این بازار و توزیع‌کنندگان آن را بشناسند.

طبق اطلاعات موجود در سال‌های گذشته توزیع کالاهای ایرانی در روسیه توسط کشورهای ثالث انجام می‌شد. این رویداد باید تغییر کند تا ایران بتواند تراز تجاری را به نفع خود تغییر دهد.براساس داده‌های منتهی به اردیبهشت 1401 سازمان توسعه تجارت ایران، مجموعه مبادلات 26 ماه ایران و روسیه 4میلیارد و 164میلیون دلار بوده. در این مدت یک‌میلیارد و 152میلیون دلار کالا و خدمات از ایران به مقصد روسیه صادر و در مقابل 3میلیارد و 12میلیون دلار کالا وارد شده است. در این مدت کمترین میزان صادرات ایران به لحاظ ارزشی در فروردین 1401 گزارش شده؛ این رقم 22 میلیون دلار بوده است.

در ضمن کمترین میزان واردات ایران از روسیه به لحاظ ارزشی در مهر 1399 بوده؛ میزان واردات ایران در آن زمان 42میلیون دلار بوده است. در این میان بیشترین میزان صادرات ایران به مقصد روسیه در شهریور 1399 اتفاق افتاده است.در نشست مقامات ایرانی با هیات‌های روسی که به دنبال سفر پوتین به تهران برگزار شد، رئیس سازمان توسعه تجارت از تاسیس مرکز توسعه تجارت ایران در روسیه به عنوان سفارت تجاری ایران خبر داد و گفت: این امکان وجود دارد که ۸۰درصد کالاهای مبادله‌ای بین ایران و روسیه تحت عنوان تجارت آزاد انجام شود.علیرضا پیمان‌پاک، رئیس سازمان توسعه تجارت، با بیان اینکه آمار تقریبی که از مراجع و سامانه‌های بین‌المللی داریم نشان می‌دهد که کشور روسیه صادرات و واردات قابل‌توجهی دارد، گفت: بر این اساس واردات روسیه حدود 132میلیارد دلار بوده است. کشور روسیه به واسطه صادرات قابل‌توجه نفت و گاز و غلات، تراز مثبت تجاری دارد.وی افزود: اگر نگاهی به کالاهای وارد‌شده به روسیه بیندازیم، می‌بینیم کشورهایی که روسیه آنها را غیردوست اعلام کرده است، 80میلیارد دلار صادرات دارند. این عدد برآورد ما در سال گذشته است. در حقیقت یک بازار با حجم بسیار بالا در نزدیکی ایران وجود دارد. این بازار اهمیت‌ استراتژیک نیز دارد. برآورد روسیه نیز به جای 80میلیارد دلار عددی حدود 100میلیارد دلار بوده است، بدین معنا که ما یک بازار 100میلیارد دلاری داریم که می‌توانیم استفاده کنیم.
رئیس سازمان توسعه تجارت با اشاره به اینکه ما کالاهای وارداتی را تفکیک کردیم و در بخش قابل‌توجهی از این کالاها مزیت داریم، گفت: مواد غذایی و کالاهای مربوط به لوازم خانگی از جمله این موارد هستند. این آمارها در حالی مطرح می‌شود که در سال گذشته با وجود رشد صادرات، حدود 570میلیون دلار سهم ما از صادرات به روسیه بوده است.

این رقم بسیار پایین است.وی به چالش‌های توسعه تجارت با روسیه نیز پرداخت و افزود: مساله اصلی این است که ویژگی‌ها و فرصت‌های اصلی بازار روسیه مشخص شود. ضمن اینکه توزیع‌کنندگان اصلی بازار روسیه با تجار ایرانی آشنا شوند. در سال‌های گذشته شاهد بودیم که توزیع کالاهای ایرانی در روسیه توسط کشورهای ثالث انجام می‌شد.پیمان‌پاک با اشاره به اینکه باید تفاوت بازار روسیه را با بازارهای سنتی ایران مانند عراق مشخص کنیم، گفت: بازار روسیه متفاوت است و این در حالی است که ورود بدون شناخت سبب دافعه خواهد شد. ممکن است این موضوع سبب شود تجار تصور کنند نمی‌توان در بازار روسیه موفق شد اما این موضوع غلط است. ما تلاش کردیم با اعزام هیات‌های تجاری به روسیه و برعکس، نیاز‌های کالایی روسیه را به‌درستی شناسایی کنیم.

سهم نیم درصدی ایران از گردش مالی تجاری روسیه
رئیس اتاق مشترک ایران و روسیه اظهار داشت: طرف روسی و بانک مرکزی وارد مذاکرات جهت پیوستن ایران به سامانه «میر» و راه‌‌اندازی این سیستم مالی در ایران شده‌‌‌‌اند. در صورت پیوستن ایران به این سامانه، در مرحله اول تبادلات مالی از کانال میر با کشور روسیه انجام می‌‌شود؛ مگر آن که در مذاکرات بین بانک مرکزی با طرف روسی، امکان ارتباط مالی با کشورهای دیگر عضو میر هم مطرح شود که اکنون چنین صحبتی نشده و مبادله با کشور روسیه از طریق سامانه میر در حال مذاکره است. هادی تیزهوش تابان در گفتوگو با ایلنا، در مورد توافق سه جانبه اخیر گفت: هدف اصلی تفاهم ‌نامه سه‌جانبه میان جمهوری اسلامی ایران، جمهوری فدرال روسیه و جمهوری آذربایجان، افزایش تجارت میان سه کشوراست.
رئیس اتاق مشترک ایران و روسیه با اشاره به افزایش گردش مالی تجاری میان ایران و روسیه در سال جاری میلادی نسبت به سال 2021، اذعان کرد: بر اساس اعلام سرویس گمرک فدرال روسیه (FCS)، گردش مالی تجاری بین روسیه و ایران در سال 2021 بالغ بر 4.035 میلیارد دلاربوده که افزایش81.7 درصدی را نسبت به سال قبل تجربه کرده است. براساس این گزارش، صادرات روسیه به ایران با افزایش 2.2 برابری به 3.068 میلیارد دلار و واردات این کشور از ایران باافزایش 21.4 درصدی به967.3 میلیون دلار رسیده است. سهم ایران از میزان کل گردش مالی تجارت خارجی فدراسیون روسیه در دوره گزارش یاد شده، از 0.4 درصد درسال گذشته به 0.5 درصد در سال جاری، افزایش پیدا کرده است.وی در خصوص تفاهم سه جانبه مهم میان ایران، آذربایجان و روسیه، گفت: در روز دوشنبه 31 مرداد ماه سند یادداشت تفاهم سه جانبه تسهیل ترانزیت میان گمرکات جمهوری اسلامی ایران، جمهوری فدرال روسیه وجمهوری آذربایجان امضا شد که هدف اصلی تفاهم ‌نامه افزایش تجارت میان سه کشوراست.

با امضای سند تبادل کالاها میان سه کشور، ترانزیت کالاها به مقصد با سرعت بیشتر، بدون اشتباه و سختی در تشریفات گمرکی انجام می‌شود.وی در ارتباط با اهداف سند تفاهم نامه سه جانبه، بیان کرد: یکی از نکات مهم در این سند، تبادل اطلاعات دیجیتالی است که به واسطه آن ارسال و دریافت منظم دیتاها به ترانزیت کالا، تسریع بخشیده خواهد شد. از سوی دیگر، طرف روسی و بانک مرکزی وارد مذاکرات جهت پیوستن ایران به سامانه «میر» و راه‌‌اندازی این سیستم مالی در ایران شده‌‌‌‌اند. در صورت پیوستن ایران به این سامانه، در مرحله اول تبادلات مالی از کانال میر با کشور روسیه انجام می‌‌شود؛ مگر آن که در مذاکرات بین بانک مرکزی با طرف روسی، امکان ارتباط مالی با کشورهای دیگر عضو میر هم مطرح شود که اکنون چنین صحبتی نشده و مبادله با کشور روسیه از طریق سامانه میر در حال مذاکره است.رئیس اتاق مشترک ایران و روسیه ضمن مثبت ارزیابی کردن روند مشارکت های دو طرف، اظهار داشت: (به نظر می‌رسد) برای تکمیل روند توسعه‌ای که میان دو کشور شکل گرفته، این مسئله ضروری است که وضعیت زیرساخت‌های حمل و نقلی و لجستیکی موجود بهبود و توسعه یابد که در این راستا باید تفاهم نامه‌هایی برای همکاری بیشتر و سرمایه گذاری در پروژه‌های زیرساختی ریلی، دریایی و هوایی به انجام رسد. اتصال راه آهن رشت به آستارا مهم ترین پروژه زیر ساختی است که تکمیل آن، تاثیر بسزایی بر روابط تجاری دو کشور بر جای خواهد گذاشت.
وی در پایان ضمن مثبت ارزیابی کردن توافق برجام، اذعان کرد: به طور حتم احیای برجام تاثیر خود را بر وضعیت اقتصادی کشور خواهد گذاشت و می توان انتظار آن را داشت که تولیدکنندگان با آرامش بیشتری به تولید محصولات خود پرداخته و انرژی خود را به جای آنکه صرف کمرنگ نمودن تبعات ناگوار شرایط تحریمی کنند، در زمینه بهبود کیفیت تولیدات به کار برند. از سوی دیگر انتظار می‌رود روابط اقتصادی جمهوری اسلامی ایران با سایر کشورهای جهان توسعه یابد. به طور حتم این شرایط یاری‌گر آن خواهد بود که زمینه برای توسعه صادرات غیرنفتی به کشور روسیه فراهم‌تر شود و با برنامه ریزی، برای برطرف نمودن نیاز طرف روسی تدابیر لازم را می‌توان اتخاذ کرد. در این راستا منطقه آزاد تجاری انزلی می‌تواند نقش بسزایی را در زمینه واردات مواد اولیه خام، فرآوری آنها و تولید محصولات صادراتی مورد نیاز روسیه ایفا نماید.