امیررضا واعظ آشتیانی
کارشناس اقتصادی
پس از همه گیری کرونا، تورم و گرانی گریبان اقتصاد‌های جهان را گرفت و با آغاز جنگ روسیه و اوکراین این وضعیت در کشور‌های بیشتری تشدید شده است، اما رویارویی با چنین چالشی از سوی دولت‌ها نیاز به سیاست‌های کارآمد دارد. هرگاه چینی‌ها به حوزه‌ای ورود می‌کنند بازار اقتصادی دنیا را تحت تأثیر برنامه‌های خود قرار می‌دهند که به شکل . عجیبی قیمت کامودیتی‌ها را کنترل و نبض بازار این محصولات را دست گرفته اند که این جریان باعث برهم زدن سایر بازارها در بخش‌های مختلف تولیدی شده است. تمام این موارد بر قیمت کالا‌ها و محصولات نهایی در بازار جهانی اثرگذار است و قطعاً بازار‌های مختلف از این جریان سازی‌ها در امان نبوده و کشور‌ها گرانی و تورم جدیدی را تجربه کرده اند که ایران نیز از این وضعیت مستثنی نبوده و در این دهکده جهانی حضور دارد و تکان‌های شدیدی در اقتصاد کشور منجر به نگرانی بخش تولید شده است و این جریان همچنان ادامه دارد. اما طی سال جاری به غیر از مشکلات حاکم بر جهان، بیشتر سیاست‌های داخلی بر کاهش و گرانی تولید اثرگذار بوده تا جایی که بخش‌های مختلف تولید با توجه به گرانی ها، راندمان فعالیت‌ها را کاهش داده و کالای نهایی با افزایش بیش از ۱۰۰ درصدی راهی بازار مصرف شدند. اقتصاد کشور نیاز به اصلاح ساختار نظام یارانه‌ای داشت. حذف کامل ارز ترجیحی باید اجرا می‌شد، اما این روش جز آسیب رساندن به بخش‌های مولد نتیجه‌ای نداشت. حالا گرانی ارز نیمایی مانع جدیدی بر سر راه تولید قرار می‌دهد. دولت اصلاح یارانه‌ای را انجام داد، اما بدون در نظر گرفتن تبعات ناشی از این طرح. ازهزینه‌های جاری بخش تولید تا سبد خانوار‌ها همه دچار شتاب زدگی شده اند هرچند دولت با افزایش حقوق‌ها قصد دارد تبعات این به اصطلاح جراحی اقتصادی را خنثی کند، اما طبق سنوات هرساله قبل از هر افزایش حقوقی، قیمت کالا‌ها گران و گران‌تر می‌شود. با گرانی تولید صاحبان کارخانه‌ها به دلیل کمبود سرمایه مجبور به دریافت وام‌های کلان شده اند و به بانک‌ها بدهکارند اما میزان تولید و هزینه‌های جاری نمی‌گذارد که کارخانه‌ها از دیون بانک‌ها رها شوند. حالا با افزایش نرخ ارز نیمایی وضعیت تأمین مواد اولیه و صرف هزینه‌های جاری برای تولید سخت‌تر و گاهاً غیر ممکن می‌شود. با پیش بینی از وضعیت تولید، احتمال اخراج کارگران و افزایش جمعیت بیکار زیاد است و این تازه ابتدایی‌ترین واکنش بخش تولید به گرانی ارز نیمایی است. وقتی تیم اقتصادی دولت نرخ ارز نیمایی را به ۲۸ هزار و ۵۰۰ تومان برای تولید کنندگان در نظر گرفته باید جوانب مختلف این تبعات را در اقتصاد و جامعه پیش بینی کرده باشد. بحران اشتغال، گرانی و تورم بی سابقه تولید، افزایش حامل‌های انرژی و کاهش توان مردم چالش‌هایی است که در اجرای این چنین طرح‌هایی باید در نظر گرفته باشند در غیر این صورت با تعطیلی تولید و وابستگی بیشتر به واردات آن هم با دلار گران یعنی فاجعه بی سابقه در اقتصاد کشور مواجه خواهیم شد.
