سعيد قليچي
روزنامه نگار
قطعهسازان نقش بسيار پررنگ و مهميدر ميزان استهلاک خودروها دارند. استهلاک معلوم کيفيت قطعه است و يك مفهوم دارد كه در خودروهاي توليد داخلي به خوبي خود را نشان ميدهد. كم بودن عمر برخي قطعات خودرو موجب شده که خودروهاي داخلي پراستهلاک باشند. حقيقت اين است عملکرد ضعيف قطعهسازان در سالهاي اخير (ناشي از هر علتي، چه تحريم و كاسبكاري فعالان اين صنعت) موجب شده بسياري از خودروهاي بيدردسر و کماستهلاک داخلي طي سالهاي اخير تبديل به محصولاتي بيکيفيت و پراستهلاک شده و به دست مشتريان برسند.راهکارهاي مختلف و روشهاي متعددي براي براي کاهش استهلاک خودروهاي توليد داخل وجود دارد. از به روز شدن پلتفرمها و تغيير طراحي تا بازنگري در فرآيند توليد راههايي هستند كه از طريق آنها ميتوان استهلاک وسيله نقليه را تنظيم کرد. اما با توجه به شرايط موجود در کشور، تغيير محصولات بهترين راهحل است. عمر بيشتر محصولات امروز صنعت خودروسازي كشورمان آنقدر زياد است که ارزش سرمايهگذاري براي طراحي مجدد يا بازنگري در فرآيند توليد و حتي بهسازي دستگاهها به جهت کاهش استهلاک، وجود ندارد. محصولات قديميبايد با توليدات جديد جايگزين شوند تا با كمترين هزينه کيفيت محصولات مطلوبتر شود. بهترين راه اين است كه هزينه سرمايهگذاري به جاي محصولات قديميروي محصولات جديد صورت بگيرد. به اين ترتيب هم اثربخشي کيفي در محصولات را ميبينيم و هم محصولاتي با طول عمر مناسبتر راهي بازار ميشود.شراكت با خودروسازان خارجي هم ميتواند در اين مسير كمك كننده باشد، به شرطي که شرکايي انتخاب شوند که محصولات باکيفيت و داراي استهلاک پايين توليد کنند. اگر محصولات جديد خودروسازان بينالمللي، باکيفيت و با دقت انتخاب شوند، امكان استفاده مشتريان از خودروهاي کماستهلاک فراهم ميشود. هرچند كارشناسان معتقدند كه فرآيند انتخاب محصول کماستهلاک بسيار مهم است. به عبارت سادهتر در صورت انتخاب غلط، نتيجه عمل فرق زيادي با شرايط امروز نخواهد داشت. خودروسازان در فضاي بينالمللي از کمترين حمايتهاي محلي برخوردار هستند و کيفيت و هزينه راهبردي محصول عامل حفظ حيات آنهاست. اين شرايط آنها مجبور ميكند تا محصولي مناسب مشتري ارائه کنند. حال اگر همين فضا در کشور ايجاد شود ميتوان انتظار محصولاتي بسيار باکيفيت و کماستهلاک را کشيد.برخي كارشناسان ميگويند در شرايط فعلي صنعت و بازار خودرو، امکان از رده خارج کردن خودروهاي پراستهلاک وجود ندارد. حقيقت اين است كه خروج اين خودروها از چرخه توليد و بازار، يک نياز است. هر صنعتي با توليد محصولات بيکيفيت علاوه بر هدر دادن سرمايههاي مشتريان، آسيب جدي به سرمايههاي ملي ميزند. اين قانون مشمول صنايع خودرويي کشور هم ميشود. وقتي محصولات كمكيفيت توليد ميشود مشتريان به قطعات يدکي نياز پيدا ميكنند و در نتيجه هزينه آنها افزايش مييابد. خروج خودروهاي پراستهلاک ميتواند به معني صرفهجويي چند ميليارد دلاري در سال براي كشور باشد. فراموش نکنيم که خودرو اگرچه يک بار به صورت قطعه منفصله وارد ميشود، اما قطعات يدکي آن سالها وارد ميشودو اين يعني توليد خودرو بيکيفيت ارزبري پنهاني ايجاد ميکند. اين ماجرا الزاماً از مبادي قانوني هم اتفاق نميافتد و علاوه بر ايجاد بار مالي و ارزبري براي اقتصاد کشور، مسائل و آسيبهاي اجتماعي را هم افزايش ميدهد.