به نام نیازمندان به کام متخلفان

*26هزار مرکز خیریه زیر نظر بهزیستی
در ابتدا به سراغ«حمید رضا الوند»قائم مقام پیشین معاونت اجتماعی سازمان بهزیستی کشور رفته ایم، او در این باره می گوید:« سازمان بهزیستی کشور براساس وظیفه قانونی ای که دارد، مجوز13 مرکز شامل مهدکودک، یتیم خانه ها، توان بخشی، نگهداری بیماران روانی، اقامتگاه معتادان، موسسات خیریه و... را صادر می کند، در این میان وزارت کشور و نیروی انتظامی نیز به شکل جداگانه اقدام به صدور مجوز برای فعالیت موسسات خیریه می کنند که این اقدام مزایا ومعایب خود را دارد.»او ادامه می دهد:« مزیت صدور مجوز موسسات خیریه از سوی نهادهای گوناگون این است که ارگان ها و دستگاه های گوناگون وظیفه خود می دانند که در این فعالیت های اجتماعی سهیم باشند، اما معایب این کار این است که برنامه مشخصی بین ارگان ها و نهادها مربوط برای موسسات خیریه وجود ندارد.»«الوند» که این روزها سمت مدیرکل سازمان بهزیستی استان همدان را برعهده دارد در پاسخ به سوال خبرنگار«تجارت» درباره اینکه در حال حاضر چه تعداد موسسه خیریه در کشور فعالیت می کند؟ می گوید:« در کل کشور 26 هزار موسسه در قالب 13 نوع زیر نظر سازمان بهزیستی کشور فعالیت دارند وآمار دقیقی از موسسات خیریه کشور به دلیل صدور مجوز از سوی دیگر ارگان ها در دسترس نیست،همچنین تعداد قابل توجهی از موسسات غیرمجاز نیز در کشور فعالیت می کنند که آمار این مراکز غیر مجاز نیز وجود ندارد.»آن طور که او می گوید:« راه اندازی موسسات خیریه و سمن ها(سازمان مردم نهاد) کمک بزرگی به دولت ها می کند، نخستین کمک خودجوش شدن جامعه برای برطرف کردن مشکلات اجتماعی است، دومین کمک اجرا شدن اصل 44 یا همان کوچک شدن دولت برای امورات جاری کشور است، سومین کمکی که موسسات خیریه به دولت ها دارند استفاده از نیروهای انسانی بدون حقوق است که به شکل داوطلبانه اقدام به برطرف کردن معضلات اجتماعی می کنند، چهارمین آن کاهش بروکراسی اداری و درگیر نشدن در امورات اداری است و پنجمین کمک موسسات خیریه این است که مردم خودشان برنامه هایی را برای آسیب های اجتماعی در قالب سیاست های دولت های پیش می برند و در مجموع هرچه موسسات خیریه مردمی رشد کنند جامعه رشد می کند.»او در ادامه صحبت هایش به خبرنگار«تجارت» می گوید:« در صورتی که انجمن یا اتحادیه ای برای موسسات خیریه راه اندازی شود بسیاری از مشکلات موسسات خیریه برطرف می شود و برنامه ریزی برای این موسسات به راحتی قابل اجرا خواهد بود و از سوی دیگر اگر بین سازمان بهزیستی، وزارت کشور و نیروی انتظامی یک شورای راهبردی راه اندازی شود آن وقت نظارت بیشتر به روی موسسات خیریه صورت می گیرد تا از میزان درآمد مالی که ازسوی کمک های مردمی تامین می شود آگاه شویم و ببینیم این کمک های مردم در چه اموری هزینه می شود، همچنین موسسات غیر مجاز نمی توانند دیگر به راحتی اقدام به فعالیت مجرمانه شان کنند و از سوی دیگر آمار فعالیت این مراکز در دسترس قرار می گیرد و برنامه ریزی برای این موسسات به راحتی صورت می گیرد.»    

*آماری از موسسات خیریه وجود ندارد
علاوه بر خلأ قانونی باید از مناسب نبودن نظارت بر موسسات خیریه نیز به عنوان عاملی برای آشفته‌بازار مراکز خیریه نام برد زیرا نهاد یا سازمان مشخصی بر عملکرد خیریه‌ها نظارت نمی‌کند و هر سازمان صادرکننده مجوز فقط بر موسسات خیریه خود نظارت دارد، به همین دلیل فقط نظارت بر عملکرد برخی نهادها مناسب است اما گروهی از متخلفان هم از نبود نظارت‌ها برای فعالیت آزادانه و جمع‌آوری پول از خیرین استفاده می‌کنند. نبود نظارت آفتی برای موسسات مجوزدار هم محسوب می‌شود، خبرنگار ما برای بررسی بیشتر این موضوع به سراغ «محمد وحدتی» عضو کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی رفته است، او در این باره می گوید:« هر مجموعه ای که به شکل غیر قانونی فعالیت داشته باشد فساد مالی را در پی خواهد آورد، متاسفانه نهادهای گوناگونی در صدور مجوز موسسات خیریه فعالیت می کنند و از سوی دیگر نظارت بر این موسسات خیریه بسیار ضعیف صورت می گیرد.»این نماینده مجلس شورای اسلامی در ادامه صحبت هایش می گوید:« فعالیت موسسات خیریه کار بسیار خوب و پسندیده ای است و کمک بزرگی به  مشکلات اجتماعی و مالی نیازمندان جامعه می کند، اما نبود نظارت بر موسسات خیریه مشکلاتی را پیش خواهد آورد.»«وحدتی» درپاسخ به سوال خبرنگار «تجارت» درباره اینکه آماری از موسسات خیریه وجود دارد؟ می گوید:« به دلیل اینکه تعداد نهادهایی که مجوز موسسات خیریه را صادر می کنند زیاد است، آمار درستی از موسسات خیریه وجود ندارد، اما طبیعتا موسسات غیر مجاز نیز فعالیت می کنند.»این عضو کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی در پاسخ به سوال دیگر خبرنگار«تجارت» درباره اینکه تاکنون موضوع ساماندهی موسسات خیریه و موسسات خیریه غیر مجاز را در کمیسیون اجتماعی مجلس مورد بررسی قرار داده اید؟ می گوید:« از این یک سال و نیمی که مجلس دهم فعالیت خود را آغاز کرده است، این موضوع هنوز وارد بحث و بررسی در کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی نشده است و در آینده این موضوع را در کمیسیون مورد بررسی قرار می دهیم تا بتوانیم طرح و لوایح مناسبی را برای ساماندهی موسسات خیریه فراهم کنیم.»

*حقوق های میلیونی مدیران خیریه ها
موسسات خیریه غیرمجاز به قدری در جامعه زیاد شده اند که آمار آن در دست نیست، در این میان« عشرت شایق» فعال اجتماعی و نماینده سابق مجلس شورای اسلامی که دل پری از وضعیت موسسات خیریه دارد، به خبرنگار«تجارت» می گوید:« هر حرکتی که در جامعه صورت می گیرد و ازسوی مردم اداره می شود کار خوبی است و موسسات خیریه که از سوی مردم اداره می شوند کمک بزرگی به جامعه می کنند.»او ادامه می دهد:« سازمان بهزیستی و کمیته امداد امام خیمنی(ره) در کشورمان به عنوان بزرگترین مراکز کمک به مردم فعالیت می کنند و دیگر معنی ندارد که موسسات خیریه با این حجم وسیع در کشور وجود داشته باشند.»بعضی از موسسات خیریه از سوی هنرمندان، مدیران بهزیستی و شخصیت های سیاسی اداره می شوند و هزینه هایی که از مردم برای کمک به نیازمندان جمع آوری می کنند را برای امورات جاری موسسات شان هزینه می کنند، به طور نمونه هزینه نگهداری ساختمان، اجاره ساختمان، حقوق کارکنان و حقوق میلیونی مدیران و اعضای هیئت مدیره این موسسات با کمک های مردمی تامین می شود و اندک هزینه صرف کمک به نیازمندان می شود، در صورتی که اگر نظارت بر این موسسات وجود داشته باشد دیگر شاهد تخلف این موسسات نخواهیم بود، البته برخی از موسسات هم هستند که کاملا به شکل غیر قانونی فعالیت می کنند و از کمک های مردمی هیچ هزینه ای به نیازمندان پرداخت نمی کنند.»نایب رئیس فراکسیون معلولین مجلس هفتم می افزاید:« در هر کجای شهر قدم بزنیم انبوهی از تابلوها و صندوق های موسسات خیریه وجود دارد که این تعداد انبوه نیاز جامعه نیست و باید از سازمان بهزیستی سوال شود که به چه دلیل این تعداد مجوز فعالیت موسسات خیریه را صادر می کند و آیا این موسسات که بعد از دریافت مجوز از نهادهای دولتی و عمومی درخواست مکان و امکانات برای فعالیت می کنند صلاحیت راه اندازی موسسه خیریه را دارند.»این فعال اجتماعی درپاسخ به سوال خبرنگار«تجارت» درباره اینکه بعضی از موسسات خیریه معتقدند که سالیانه تعداد قابل توجهی جهیزیه و هزینه کمک تحصیل دانش آموزان و دانشجویان نیازمند و اشتغالزایی را فراهم می کنند؟ می گوید:« متاسفانه بعضی از این موسسات خیریه که رد پای مسئولان قبلی و فعلی در تاسیس آن وجود دارد بر این باور هستند که با راه اندازی این موسسات تعدادی از افراد جامعه را مشغول به کار کرده اند، در صورتی که با پولی که مردم برای کمک به نیازمندان می دهند مدیران این موسسات آن را صرف حقوق پرسنل شان می کنند و معتقدند اشتغالزایی فراهم کرده اند در صورتی که این اشتغالزایی نیست این کار ایجاد شغل کاذب است. درمورد هزینه تهیه جهیزیه و کمک خرج تحصیل دانشجویان و دانش آموزان نیازمند نیز باید بگویم که این موسسات زیر نظر چه مرجعی این عدد و ارقام ها را مطرح می کنند و زمانی که بخواهیم گزارش کامل این فعالیت ها را ارائه دهند عنوان می کنند که آبروی خانواده های نیازمند را باید حفظ کنند، چرا این موسسات خیریه به سراغ راه اندازی موسسه خیریه برای تسهیل در ازدواج جوانان، فعالیت های علمی و پژوهشی و آموزش و پرورش، مشاوره خانواده و تربیتی نمی روند و بیشتر این موسسات تمایل به فعالیت های اقتصادی دارند، البته هستند موسسات خیریه ای که به شکل اصولی فعالیت دارند و تعداد آن ها بسیار کم است .»او در پاسخ به سوال دیگر خبرنگار«تجارت» درباره اینکه در زمانی که نماینده مجلس بوده اید موضوع ساماندهی موسسات خیریه  را مطرح کرده اید؟ می گوید :« در آن دوره بعضی از نماینده های مجلس خودشان مجوز راه اندازی موسسات خیریه را دریافت کردند و همان موقع بنده به این موضوع اعتراض کردم که متاسفانه توجهی به این اعتراض ها صورت نگرفت.»وی که در مدیریت قبلی شهرداری تهران سمت معاونت اجتماعی چند منطقه را برعهده داشت، در پاسخ به سوال دیگر خبرنگار«تجارت» درباره اینکه سال گذشته موضوع پرداخت میلیاردها تومان از بودجه شهرداری به یک موسسه خیریه خاص مطرح شده است؟ می گوید:« این موضوع در همان زمان تکذیب شد، این پرداخت مربوط به موسسه ای به نام امام رضا(ع) بود که برای کمک به ساخت بیمارستان مغز و اعصاب پروفسور سمیعی هزینه شد.» این فعال اجتماعی در ادامه صحبت هایش به خبرنگار ما می گوید:«با این حال در کنار وجود مؤسسات خیریه‌ای که به صورت قانونی و شفاف در حوزه جمع آوری کمک‌های مردمی و خیرین برای کمک به نیازمندان فعال هستند، افراد سود جویی وجود دارند که با سوء استفاده از روحیه کار نیک و خیر مردم اهدافی مانند کلاهبرداری، پولشویی، مقاصد سیاسی، ضد دین و کسب پول را با ایجاد مؤسسات خیریه دنبال می‌کنند که به طور حتم وجود این مؤسسات به اعتماد مردم به عنوان سرمایه بزرگ اجتماعی مؤسسات خیریه دارای مجوز که عملکرد درستی دارند لطمه می‌زند.»