مهدی پازوکی
کارشناس اقتصادی
اکنون با کسری بودجه رو به رو هستیم که در این شرایط دولت یا باید مخارج خود را کاهش یا درآمدهای واقعی خود را افزایش دهد و راه سومی وجود ندارد. برای کاهش مخارج باید هزینه‌های غیرضروری دستگاه‌های اجرایی حذف شود. برای مثال بودجه مجلس در سال 99 حدود 570 میلیارد تومان . بود که در لایحه پیشنهادی دولت به 623 میلیارد تومان رسید اما مجلس 991 تصویب کرد. البته این فقط بودجه جاری مجلس است و بودجه های عمرانی، بودجه پژوهش‌های، کتابخانه و...ردیف‌های جداگانه از بودجه دارند.
یک راهکار برای کاهش کسری بودجه این است که مجموعه حکومت هزینه‌های غیرضروری خود را کاهش دهد. امسال دیگر دولت و مجلس از این طیف و مدعی هستند که هماهنگ با یکدیگر کار می‌کنند بنابراین مجلس باید سعی کند، جلوی هزینه‌های غیرضرور را بگیرد و در این حوزه از خودش شروع کند.
در بخش درآمدها در بودجه یکی از درآمدهای سالم دولت مالیات است اما نباید نرخ مالیات افزایش یابد چراکه باعث تشدید رکود می‌شود اما باید گستره مالیاتی و پایه‌های مالیاتی را افزایش دهیم.
اقتصاد ایران جزو کشورهایی با بالاترین فرار مالیاتی است از سوی دیگر حدود 50 درصد اقتصاد ایران از پرداخت مالیات معاف هستند حتی در بین کارمندان دولت هم نابرابری‌ها برای پرداخت مالیات بسیار زیاد است و عده زیادی به دلایل متعددی معاف از پرداخت مالیات شده‌اند.
در این حوزه باید از تجارب غرب استفاده کنیم چراکه دقیق‌ترین سیستم‌های مالیاتی را در اختیار دارند، اگر سیستم بانکی به طور کامل در اختیار سازمان امور مالیاتی باشد می‌توان جلوی فرار مالیاتی را گرفت. باید تمام سازمان‌‌های مرتبط به صورت انلاین به یکدیگر متصل باشند تا مالیات هر فرد براساس درامدی که دارد، شفاف و روشن مشخص شود و بتوان مودیان را رصد کرد.
البته نمی‌توان از درآمدهای حاصل از فروش نفت چشم‌پوشی کرد. باید از نفت در جهت رشد و توسعه کشور استفاده کنیم نه اینکه پول نفت خرج هزینه‌های جاری شود بلکه باید بتوانیم از درآمدهای نفت برای پروژ‌ه‌های توسعه‌ای و عمرانی بهره ببریم. اماطبق گزارش‌های 6 ماهه گذشته فروش نفت روند نزولی داشته بنابراین راهی جز احیای برجام نداریم و مذاکرات به نفع کشور است. باید تابو مذاکرات شکسته شود، اگر مذاکرات به نتیجه نرسد رقبای نفتی ایران مانند عربستان و روسیه و ... بازار نفت را از ما می‌گیرند.
از سوی دیگر بحث انتشار اوراق بدهی مطرح می شود که عده ای آنرا مساوی با چاپ پول می‌دانند که سواد اقتصادی ندارند چراکه بانک مرکزی با انتشار اوراق، نقدینگی را از سطح جامعه جمع می‌کند. البته به طور قطع انتشار اوراق بدهی برای جبران کسری بودجه بهترین راه نیست اما در شرایطی که درآمدهای دولت کفاف مخارج را نمی‌دهد، در مقابل چاپ پول و استقراض از بانک مرکزی روش بهتری است. در شرایطی که راهکار دیگری برای جبران کسری بودجه نداریم باید از همین روش استفاده کرد هر چند بهترین راهکار نیست.
راهکار دیگر برای جبران یا کاهش جبران کسری بودجه، مولدسازی دارایی‌های دولت است. دولت اموال و دارایی قابل فروش دارد به ویژه املاکی که در حال حاضر در اختیار برخی از مدیران قرار گرفته و به صورت رایگان از آن استفاده می‌کنند یا تنها 30 هزار تومان بابت اجاره ان می‌پردازند. تمام این املاک باید به فروش بروند یا اجاره‌های واقعی از مستاجران آنها اخذ شود. این اقدام باعث می‌شود عرضه مسکن در کشور هم بیشتر شود. دارایی دولت 7 هزار هزار میلیارد تومان است که تمام این دارایی قابل فروش است و فروش این اموال باعث می‌شود که نقدینگی جمع شود و ضدتورم است. نباید اقتصاد در گرو سیاست باشد و سیاست خارجه باید به نفع رشد و توسعه کشور عمل کند، اقتصاد ایران به اصلاحات ساختاری نیاز دارد اگر اقتصاد ایران بسته باشد سال بعد هم گرفتار کسری بودجه هستیم. هدف دشمنان ایران منزوی شدن کشور در منطقه است که عده‌ای هم در داخل کشور از سر جهالت در زمین دشمنان بازی می‌کنند. دولت نباید هراس از مذاکره با امریکا داشته باشد مذاکره در چارچوب منافع ملی به نفع اقتصاد ایران است.
