زمین از فضا چه شکلی‌است؛ 10 تصویر برتر 2022

دریاچه‌های رنگارنگ سه‌گانه

ماهواره لندست ۸، متعلق به ناسا و سازمان زمین‌شناسی ایالات متحده، تصویری با رنگ واقعی از دریاچه‌های سه‌گانه در «دره‌ی کافتی بزرگ» در اتیوپی ثبت کرده است.

رنگ آبی تیره‌ی دریاچه‌ی شالا (سمت چپ)، نتیجه‌ی عمق زیاد آن است. بیشترین عمق این دریاچه تقریبا ۲۶۶ متر است. دریاچه‌ی آبیجاتا (مرکز) با بیشترین عمق ۱۴ متر، بخاطر شکوفایی جلبک‌های فوتوسنتز کننده به رنگ سبز دیده می‌شود. دریاچه‌ی لانگانو (سمت راست) نیز رنگ خود را از رسوباتی که توسط رودها از کوهستان مجاور می‌آیند، می‌گیرد.

شگفتی تفاوت رنگ‌های این دریاچه‌ها با دانستن این نکته که هر سه‌ی آن‌ها زمانی بخشی از پهنه‌ی آبی باستانی واحدی به نام دریاچه گالا بوده‌اند، دو چندان می‌شود.

فوران زیردریایی شارکانو

ماهواره لندست ۹ تصویر شگفت‌انگیزی از ستون فوران زیردریایی آتشفشان کاواچی، واقع در جنوب غربی اقیانوس آرام ثبت کرده است. قله این آتشفشان ۲۰ متر زیر سطح دریا قرار دارد.

پژوهشگران طی سفر اکتشافی به کاواچی در سال ۲۰۱۵ دریافتند با وجود سابقه‌ی فعالیت این آتشفشان، دهانه‌ی آن سکونتگاه کوسه‌های سرچکشی (Sphyrna sp.) و کوسه‌های ابریشمی (Carcharhinus falciformis) است. به نظر می‌رسد فوران‌های پیشین که دست‌کم از سال ۱۹۳۹ اتفاق افتاده‌اند، منابع غذایی لازم را برای شکل‌گیری زیست‌بوم دریایی پیرامون این آتشفشان فراهم کرده‌اند.

در گذشته، پژوهشگران حضور کوسه‌ها در این دهانه‌ی آتشفشانی را باعث ایجاد پرسش‌هایی درباره بوم‌شناسی آتشفشان‌های فعال زیردریایی و محیط‌های نامساعدی که جانوران بزرگ دریایی می‌توانند در آن زندگی کنند، دانسته بودند.

جفت حباب‌های نورانی آبی عجیب

فضانوردی مستقر در ایستگاه فضایی بین‌المللی، تصویری از زمین ثبت کرده که دو حباب نورانی آبی‌رنگ در جو سیاره دیده می‌شوند. به شکل غیرمنتظره‌ای، این دو پدیده با یکدیگر ارتباطی ندارند و فقط به طور اتفاقی در یک زمان روی داده‌اند.

حباب اول که در پایین تصویر دیده می‌شود، آذرخشی بزرگ است که در میان حفره‌ای بین ابرها ایجاد شده است. این شرایط باعث درخشش دیواره این ساختار ابری به شکل حلقه‌ای نورانی شده است.

حباب نوری دوم که در بالای تصویر قرار دارد، نتیجه‌ی شکست نور ماه است. جهت‌گیری قمر طبیعی زمین، نسبت به ISS، باعث می‌شود نور خورشید که توسط ماه بازتاب شده، از میان جو زمین عبور کند و به این حباب نوری با هاله روشن تبدیل شود.

پیچش نقره‌ای تلالو خورشیدی

فضانورد دیگری از ایستگاه فضایی بین‌المللی، تصویر زیبایی از بازتاب نور خورشید از سطح دریا را ثبت کرده که به شکل آینه نقره‌ای مواجی با دو جزیره یونانی در میان آن دیده می‌شود.

جزیره‌ی بزرگ‌تر در این تصویر، میلوس نام دارد و با مساحت ۱۱۵ کیلومتر مربع، یک جزیره‌ی آتشفشانی یونانی است. همسایه‌ی غیرمسکونی آن در غرب، آنتی‌میلوس نام داشته و ۸ کیلومتر مربع مساحت دارد.

تلالو خورشیدی در فرایند بازتاب مستقیم نور خورشید از دریایی ساکن به دوربین فضانوردان اتفاق می‌افتد. در نتیجه، آب‌های ساکن اقیانوس، نقره‌ای به نظر می‌رسند، در حالیکه آب‌های متلاطم تیره‌تر دیده می‌شوند. این پدیده می‌تواند پدیده‌های اقیانوس‌نگاری جالبی را، رو و زیر سطح آب آشکار کند؛ مانند جریان‌های دوار اقیانوس که چرخاب نامیده می‌شوند یا رد کشتی‌ها؛ که هر دو در این تصویر دیده می‌شوند.

رودخانه طلایی پساب‌های سمی

تصویری از لندست ۹، رودخانه طلایی‌رنگی از گل‌ولای سمی خشک‌شده را در نزدیکی معدن الماسی در جاگِرسفونتین، آفریقای جنوبی، پس از شکستن سد نشان می‌دهد.

این سد، پساب گِلی متشکل از غبار، خرده‌سنگ‌ها و سایر فرآورده‌های جانبی معدن‌کاری را پشت خود نگه‌می‌داشت. این دوغاب زائد معمولا حاوی مقادیر ناچیزی از فلزاتی چون مس، جیوه، کادمیوم، روی و ترکیبات دیگری چون نفت، اسید سولفوریک و حتی سیانید است.

این تصویر نشان می‌دهد که چگونه پسماندهای سمی در سرازیری جریان می‌یابند و این موج بزرگ به سد دیگری در نزدیکی هدایت می‌شود و در نهایت به رودخانه مجاور به نام «پروسِس پروت»، سرریز می‌شود. پساب‌های خشک‌شده در مجموع نزدیک به ۲۶ کیلومتر مربع زمین زراعی را پوشاندند. فروپاشی سد باعث مرگ ۳ نفر و زخمی شدن ۴۰ نفر دیگر شد.

بزرگترین کوه یخ جهان در حال حرکت

ماهواره Terra متعلق به ناسا، تصویری از بزرگ‌ترین کوه یخی جهان با نام A-۷۶A شناور بر گذرگاه درِیک (پهنه آبی متلاطمی در جنوبگان) ثبت کرده است.

این صفحه عظیم تقریبا ۱۳۵ کیلومتر طول و ۲۶ کیلومتر عرض دارد و در سال ۲۰۲۱ از سکوی یخی فیلشنر-رون جدا شده است.

زمانی که کوه‌های یخی وارد گذرگاه دریک می‌شوند، به سرعت توسط جریان‌های قدرتمند اقیانوس به سمت شرق کشیده می‌شوند و سپس به سمت شمال حرکت می‌کنند و در آب‌های گرم‌تر در مدت کوتاهی کاملا ذوب می‌شوند.

هنوز مشخص نیست که A-۷۶A در نهایت به کدام سو می‌رود یا اینکه چه زمانی به قبرستان آبی خود خواهد رسید.

دریاچه‌ی اسیدیِ کوه نابودی

فضانوردی از ISS، تصویر زیبایی از دریاچه‌ای هیدروترمال که برف دور آن حلقه زده و برفراز کوه روپهو در نیوزیلند واقع شده، ثبت کرده است. این کوه در اقتباس سینمایی پیتر جکسون از رمان «ارباب حلقه ها» نوشته‌ی جی.آر.آر تالکین، با نام «کوه نابودی» معرفی شده است.

دریاچه هیدروترمال که با نام دریاچه دهانه یا «تی وایی آموئه» نیز شناخته می‌شود بین ۳ قله‌ی اصلی این کوه قرار دارد که بلندترین آن‌ها ۲۷۹۷ متر از سطح دریاهای آزاد ارتفاع دارد. اتاقک ماگمایی درون قله آتشفشانی، دریاچه را گرم می‌کند و دمای آن را بین ۱۵ تا ۴۵ درجه سلسیوس می‌رساند. این پهنه‌ی آبی به دلیل انحلال مقادیر زیادی از گازهای آتشفشانی در آن، شدیدا اسیدی است.

زمین‌شناسان با استفاده از دریاچه، سطح خطر آتشفشان را پایش می‌کنند.

امواج غول‌آسای ۷ طبقه

این تصویر جذاب از لندست ۸، قدرت عظیم امواجی به ارتفاع ساختمانی ۷ طبقه را، وقتی با ساحلی در نزدیکی شهر نازاره در پرتغال، برخورد می‌کنند نشان می‌دهد.

در این تصویر، برخاستن رسوبات بستر دریا توسط جریان‌های قدرتمند آب و تشکیل ستون‌های زیردریایی تا فاصله ۱۰ کیلومتری از خط ساحلی دیده می‌شود.

ارتفاع امواج در نازاره که از مقاصد موج‌سواری در کشور پرتغال است، در فصل زمستان معمولاً به بیش از ۱۵ متر می‌رسد. دره‌ای زیردریایی به فاصله ۸۰۰ متر از ساحل، انرژی این امواج را هدایت می‌کند. ولی در آن روز، بادهای قدرتمند باقیمانده‌ از توفان اِپسیلون که برمودا و بخش‌هایی از آمریکای شمالی را درنوردیده بود، امواج را تقویت کردند.

این تصویر همان روزی گرفته شده که موج‌سواری ۱۸ ساله، رکورد موج‌سواری را بر موجی به بلندای ۳۰٫۹ متر در ساحل نازاره، به نام خود ثبت کرد.

زخم جریان گدازه‌ی باستانی

یکی از فضانوردان ISS، عکس شگفت‌انگیزی از جریان گدازه‌ی باستانی در صحرای نیومکزیکو گرفته است.

این جریان گدازه که با نام «کاریزوزو مالپایس» شناخته می‌شود، مساحتی معادل ۳۳۷ کیلومتر مربع دارد و درازای آن ۸۰ کیلومتر است. این رودخانه‌ی سنگ‌های آذرین سرد شده، از بالا شبیه به جای زخمی بر بیابان پیرامون آن دیده می‌شود.

فورانی که باعث تولد کاریزوزو مالپیاس شده، حدودا ۵ هزار سال پیش آغاز شده و بین ۲۰ تا ۳۰ سال ادامه داشته است. بیشتر گدازه‌های درون تصویر، از مجرای کوچکی به ارتفاع ۲۷ متر آمده‌اند که مردم محلی به آن، قله‌ی سیاه کوچک می‌گویند.

این میدانِ گدازه‌های باستانی ممکن است خالی از زندگی به نظر برسد ولی گونه‌های متنوعی از گیاهان در آن رشد می‌کنند.

من از حفره‌ای در آسمان، تماشا می‌کنم

لندست ۸ تصویری از یکی از خطرناک‌ترین آتشفشان‌های جهان، کوه وزوو شکار کرده که انگار از حفره‌ای دایره‌ای در ابرها، به بالا نگاه می‌کند.

دهانه‌ی این قله آتشفشانی (فرورفتگی کاسه‌مانند بزرگی که در زمان فوران آتشفشان شکل می‌گیرد و سپس فرو می‌ریزد) آشکارا در این تصویر دیده می‌شود. همچنین بخشی از ستیغ کوهستانی بزرگی در بخش شمالی قله، که بقایای کوه سوما است را می‌توان در این تصویر شناسایی کرد. کوه سوما، قله‌ی آتشفشانی باستانی است که زمانی درست در محل امروزی کوه وزوو قرار داشته و مخروط آتشفشان جدید، در مرکز آن شکل گرفته است.

مشهورترین فوران وزوو در سال ۷۹ میلادی اتفاق افتاد که در نتیجه‌ی آن شهرهای پومپی و هرکولانیوم را همزمان تخریب و حفظ کرد.

پژوهشگران این کوه را «بمب ساعتی اروپا» توصیف کرده‌اند زیرا دیر یا زود فوران بزرگ دیگری خواهد داشت.