گروه کلان: اگرچه وزیر اقتصاد در نشست خبری دو روز پیش خود از حضور طرح مولدسازی دارایی‌های دولت در تالار شیشه‌ای خبر داد اما برخی کارشناسان نسبت به این طرح شک و تردید دارند چرا که از دید انها این طرح می‌تواند به جای رونق بازار سرمایه در راستای صرف تأمین مالی دولت قرار بگیرد که در نهایت منجر به شکست خواهد شد.
به گزارش «تجارت آنلاین»، یکی از طرح‌هایی که سال گذشته از سوی دولت مطرح شد، مولدسازی دارایی‌های دولت بود، طرحی که به نظر می‌رسد شمارش معکوس برای اجرای آن آغاز شده و قرار است همانطور که وعده داده شده بود معاملات در تالار شیشه‌ای بورس انجام شود. آیین‌نامه اجرایی مولدسازی دارایی‌های دولت هیأت عالی مولدســازی دارایی های دولت در جلســه ۲۱ دی‌ماه سال قبل به پیشنهاد مشــترک وزارت امور اقتصادی و دارایی و سازمان برنامه و بودجه کشور و به استناد جزء ۶ بند ۲ مصوبه شصت و هفتمین شورای عالی هماهنگی اقتصادی، تصویب شد. طبق آیین‌نامه مذکور وزارت امور اقتصاد و دارایی از طریق سازمان خصوصی‌سازی مسئولیت اجرای مصوبات هیات را بر عهده دارد. شناسایی دارایی‌های مازاد دستگاه‌های مشمول، پیشنهاد فهرست دارایی‌های مازاد به هیات، پیشنهاد روش مولدسازی دارایی های مازاد با اخذ نظرات از دستگاه های مشمول، تهیه فهرست و نحوه تعیین تکلیف طرح‌های عمرانی نیمه‌تمام به صورت مشترک با سازمان برنامه و بودجه کشور با اخذ نظرات از دستگاه‌های مشمول و... از جمله وظایف مجری این آیین‌نامه است. بر این اساس دستگاه‌های مشمول مکلف شدند حداکثر طی یک ماه از ابلاغ این آیین‌نامه اطلاعات اراضی، املاک و سایر اموال و دارایی‌های غیرمنقول در اختیار خود را ثبت و تکمیل کنند.
وعده عرضه اموال مولد در بازار سرمایه
وزیر اقتصاد در تاریخ 8 بهمن ماه 1401 اعلام کرد در مورد دارایی‌ها و همچنین پروژه‌ها در اتاق شیشه‌ای تصمیم‌گیری می‌شود تا مردم بدانند کدام دارایی صرف کدام پروژه شده است. البته برای نظارت جدی در ترکیب هیات یک نماینده از قوه نظارتی مجلس و یک نماینده از قوه نظارتی قوه قضائیه در تمام جلسات حضور دارند. گزارش سه ماه به سه ماه برای نهاد نظارتی و شش ماه به شش ماه برای سران سه قوه و دفتر رهبری ارسال می‌شود. خاندوزی دو روز پیش در آخرین اظهار نظر خود درمورد پیشرفت طرح مولدسازی در دولت، اظهار کرد: از زمان ابلاغ مصوبه تاکنون ۲۱۲۶ ملک مازاد دولتی شناسایی شده که ۱۴۳۹ ملک دولتی به عنوان اموال مازاد به تصویب رسیده است. بازدیدهایی از املاک بزرگ استان‌های تهران، گیلان، زنجان، گلستان، خراسان رضوی، اصفهان، مازندان، البرز و کرمان انجام شده است. به گفته وی برای عرضه املاک مازاد دولتی در تالار اختصاصی مولدسازی بورس کالا، مقدمات فراهم شده و تفاهم‌نامه سه جانبه بین کانون کارشناسان رسمی دادگستری و مرکز وکلا و مشاوران قوه قضائیه منعقد شده است که هدف آن فراهم شدن زمینه قیمت گذاری سریع، دقیق و شفاف دارایی‌های مازاد دولت است. رئیس سازمان بورس نیز اوایل امسال در همین مورد گفت: «هیات مولدسازی تشکیل شده که سازمان بورس هم یکی از اعضای آن است و قرار است تا از سازوکارهای بازار سرمایه استفاده کرده و کالاهای خود را طبق مقررات بورس عرضه کنند. وی ادامه داد: این فرایند دو مرحله دارد. نخست آن که سازمان‌ها با هماهنگی با سازمان خصوصی‌سازی و هیات مولدسازی اموال مازاد خود را عرضه می‌کنند؛ اما اگر سازمان این کار را نکند سازمان خصوصی‌سازی و هیات مولدسازی با توجه به اختیاراتی که دارد عرضه را انجام می‌دهد و اشخاص حقیقی و حقوقی می‌توانند خریداری کنند. حال به نظر می‌رسد که روند عرضه دارایی‌های مولد در بورس به زودی آغاز می‌شود اما این طرح خطراتی را نیز دارد که برخی کارشناسان به آن اشاره می‌کنند.
رونق بازار سرمایه یا تأمین کسری بودجه؟!
مسئولان اقتصادی و مدیران دولتی اظهارات متفاوتی را در خصوص مولدسازی از مسیر بازار سرمایه مطرح کرده‌اند؛ و این اظهارات همزمان با استارت رشد بازار سهام از سال گذشته آغاز شده و حالا شکل جدی‌تری به خود گرفته است؛ اکنون این نگرانی مطرح است که آیا دولت در دوره رونق بازار، دوباره اقدام به عرضه اموال و سهام شرکت‌های زیان‌ده خود خواهد کرد؟ می‌توان گفت مولدسازی به این معناست که دولت اموال بلااستفاده یا اموالی که ارزش افزوده یا بهره‌وری پایینی دارند و سال‌ها رها شده‌اند را شناسایی کند تا با فروش و واگذاری آنها، این سرمایه‌های راکد به صورت بهینه استفاده شده و به عبارتی مولد باشند. اغلب مسئولان دولتی عقیده دارند که بهترین راهکار مولدسازی اموال دولتی ورود آن به بازار سرمایه است تا با استفاده از معاملات شفاف با بهترین قیمت خرید و فروش شوند. اما برخی از کارشناسان از جمله «هابیل خاوری» کارشناس بازار سرمایه در گفتگوی خود با تجارت نیوز تردیدهایی را نسبت به عرضه دارایی‌های دولتی در بورس مطرح می‌کند. وی در این خصوص گفت: «باید دولت زیرساخت‌های مولدسازی از طریق بازار سرمایه را آماده و اعلام کند کدام دارایی در بورس عرضه خواهد شد؟ آیا قرار است روی سهام شرکت‌هایی بورسی که تحت مالکیت دولت است دست بگذارد یا همه اموال منقول و غیرمنقولی که دولت در حوزه‌های دیگر مثلا شهرداری‌ها یا شرکت‌های دیگر دارد هم در بازار سرمایه پذیرش شوند؟» این کارشناس بازار سرمایه اظهار کرد: «مولدسازی صرفا به این معناست که ما یک دارایی راکد را به بهره‌وری برسانیم و در اصطلاح اقتصادی نیز مولدسازی یعنی هرگونه تلاش و اقدام در جهت افزایش بهره‌وری از دارایی مد نظر». وی تاکید کرد: «اما اینکه دولت صرفا شرکت‌هایی که تحت مالکیت دولتی هستند در بورس بفروشد مولدسازی نیست و صرفا تامین مالی یا تامین کسری بودجه است». خاوری با اشاره به تجربه شکست خورده دولت در مورد عرضه اموال و سهام خود در بورس یگفت: «صندوق پالایش یکم تجربه شکست خورده دولت است که اکنون پس از گذشت سه سال به قیمت‌های بالاتر از عرضه بازگشته است. آن زمان کسانی که این صندوق را خریدند با پدیده وارونگی افکار عمومی روبه‌رو شدند و اعتماد عمومی سرمایه‌گذاری نیز ضربه خورد». به گفته این کارشناس بازار سرمایه، دولت باید مشخص کند چه نوع داریی را با چه مکانیزمی می‌فروشد و آنها را رتبه‌بندی کند. وی در این باره توضیح داد: «اگر قرار است دارایی در طرح مولدسازی به فروش برسد باید مشخص شود که پربازده است یا نه؟ سهام است یا ملک؟ اگر این‌ها مشخص شود و سازوکار دقیقی تعیین گردد می‌تواند باعث رونق بازار سرمایه شود». وی اظهار کرد: «دولت اگر صرفا بخواهد مولدسازی انجام دهد نباید آنها را خرج کسری بودجه و تامین مالی کند؛ بلکه در بخش سرمایه‌گذاری آنها را قرار دهد». این کارشناس بازار سرمایه توضیح داده: «با توجه به تجربه شکست خورده گذشته که باعث شد بازار سرمایه سه سال عقب بیفتد، اعتماد به مدیران و سرمایه‌گذاری از بین برود، بسیاری از سرمایه‌ها به سمت سرمایه‌گذاری در دارایی‌های کاذب بروند و باعث یک سری تشنج‌های اقتصادی شد، اکنون اگر می‌خواهند این کار را انجام دهند با توجه ابزار‌های اقتصادی باید ریسک‌ها را پوشش دهند». بنابراین با توجه به گفته‌های این کارشناس باید در آینده دید که سازوکار عرضه دارایی‌ها چگونه خواهد بود و آیا قرار است همان تجربه صندوق پالایش تکرار شود؟ صندوقی که در زمان حباب بازار بیش از حد ارزش‌گذاری شد و زیان سنگینی را روی دست مردم گذاشت.
