ابعاد شکایت تهران از سئول

رحمان قهرمان‌پور
تحلیل‌گر مسائل بین‌الملل

دولت به دلیل عدم آزادسازی پول‌ها طرح شکایت خود از کره جنوبی را به مجلس ارسال کرده اما به لحاظ حقوقی باید دید این شکایت به کدام سازمان بین‌المللی و با کدام رویه است و آیا دادگاه‌های بین‌المللی می‌توانند به این موضوع رسیدگی کنند یا اصلا صلاحیت قضایی برای ورود به پرونده را دارند یا خیر و ایران قرار است با استناد به کدام بند و ماده در حقوق بین‌الملل بگوید این اقدام کره جنوبی غیرقانونی است. اما به لحاظ سیاسی مسأله ساده‌ای نیست. چون براساس FATF و سایر دستورالعمل‌هایی که وجود دارد، بانک‌ها این اختیار را دارند که براساس FATF که اصطلاحا به آن Preventive action اقدام کنند. یعنی جایی که بانک تشخیص دهد معامله با شرکت یا کشوری خطر دارد، او می‌تواند از این معامله اجتناب کند. معنای این حرف آن است که آن بانکی که پول ایران نزد آن است این استدلال را دارد که اگر با ایران کار کنم تحریم شده و ریسک بالایی دارد. بنابراین براساس اختیاری که دارم این کار را نمی‌کنم تا مقامات ذی‌صلاح و وزارت دارایی من را معاف کند. چون الان مسأله اینجاست، تعدادی از بانک‌هایی که با ایران همکاری کردند از جمله سوسیته بانک فرانسه، دویچه بانک آلمان یا آر‌اس‌تی، از طرف آمریکا جریمه‌های خیلی سنگینی شدند. به طور مثال دویچه بانک یک‌‌ میلیارد و ۶۰۰میلیون دلار یا سوسیته بانک ۶۰۰ میلیون دلار جریمه شده بودند. این بانک‌ها برای اینکه بتوانند در آمریکا فعالیت داشته باشند باید این هزینه و جریمه را بپردازند. معنای این کار این است که این یک اقدام بازدارنده است که آمریکا می‌خواهد از این طریق سایر بانک‌هایی که به دنبال همکاری با ایران هستند را از این کار منصرف کند. این بانک‌ها هم براساس تفسیری که از FATF شده است خودشان می‌توانند از این کار یعنی همکاری با ایران خودداری کنند. قبلا می‌گفتند نهادهای مالی از جمله بانک‌ها نمی‌توانند رأسا چنین کاری کنند یعنی بگویند کار کردن با کشور یا شرکت X خطر و ریسک دارد و این کار را نمی‌کنم. می‌گفتند شما باید کار کنید، اگر ریسکی متوجه شما شد، کار نکنید. الان این حق را به آن‌ها می‌دهند که هرکجا که تشخیص می‌دهند کار کردن با این شرکت یا کشور ریسکی متوجه بانک می‌کند، این کار را نکنند. لذا مسأله این است که بانک‌های کره یا سایر کشورها حتی عراق که دوست ایران است، به خاطر ترس از تحریم شدن توسط آمریکا، ترس از جلوگیری آمریکا از ورود این بانک‌ها به بازار عالی آمریکا و حتی بازارهای بین‌المللی، نمی‌خواهند بدون اجازه آمریکا چنین کاری کنند. در موضوع آزادسازی پول‌های ایران در عراق هم دیدید که مقامات عراقی اعلام کردند که این پول با تجدید نظر آمریکا برای مصرف خاصی آزاد شد. بنابراین می‌خواهم بگویم وقتی این مسأله حل نمی‌شود، به دلیل آن است که کلید آن به نوعی در دست آمریکا است و او باید این اجازه را به بانک‌ها داده و این تضمین را بدهد که اگر پول‌های ایران را آزاد کردید، مشمول تحریم‌های ثانویه از طرف آمریکا نخواهد شد.