صدیقه بهزادپور: پس از کاهش درآمدهای دولت از محل صادرات نفت به دلیل تحریم و ... دولت به منابع دیگری روی آورده است که از مهمترین آن ها «مالیات» تلقی می شود که پیش از این به دلیل تمرکز بر درآمدهای مطلوب نفتی، مغفول مانده بود و مردم نیز آنچنان درگیر و دار پرداخت مالیات نبودند. اما معرفی پایه های مالیات ستانی جدید در سال های اخیر از سوی دولت افزایش یافت. اخذ مالیات از تراکنش های مالی یکی از موارد یادشده است و در این راستا تفکیک حساب های شخصی از تجاری و تدوین قوانین ویژه برای این منظور نیز آغاز شد و بحث دریافت کارمزد از تراکنش های دستگاه های کارتخوان و همچنین اعتراض به نحوه مالیات ستانی از حساب های تجاری با توجه به قوانین اعلام شده نیز شروع شد. گروهی از کارشناسان بر این باور هستند همچنان که پیش از این افرادی با خلاء های موجود در قوانین سعی در دور زدن آن ها داشتند، این بار نیز با اجاره دستگاه های کارتخوان ها و حساب بانکی و ... در تلاش برای فرارمالیاتی کرده و به این ترتیب دستیابی به عدالت مالیاتی در این زمینه از دسترس خارج می شود.
• فقدان ابزار لازم برای تفکیک حساب های تجاری و شخصی
اتصال دستگاه های کارت خوان به سامانه های مالیاتی و همچنین رصد تراکنش های مالی حساب های بانکی و تلاش دولت برای تفکیک حساب های تجاری و شخصی چندی است که آغاز شده اما با وجود تلاش دولت، چالش هایی در این زمینه وجود دارد که مانع از اجرای مطلوب و بهینه آن در سراسر کشور شده و با تخلفات پیش بینی شده و نشده اجرای آن را با وقفه و مانع روبرو کرد. معافیت برخی از مشاغل و دستگاه های کارتخوان موجود در آن ها مانند سوپرمارکت های کوچک، مغازه های فروش لوازم التحریر در ابعاد کوچک و ... باعث شد تا گروهی از افراد با اجاره دستگاه های کارت خوان آن ها از مالیات های پیش بینی شده برای آنها فرار کردند و به این ترتیب تخلفات و راه های دور زدن برخی از افراد زیر نظر نگاه مجریان آغاز شد. صاحبنظران بر این باور هستند که هر طرح جدید در ابتدای اجرا با چالش هایی مواجه می شود که ضروری است به منظور شناسایی و ارائه راهکار مطلوب برای آن، مدت کوتاهی اقدام به اجرای پایلوت در کشور کرد و پس از رفع مشکلات آن به طور سراسری عملیاتی کرد. هر چند برخی از نمایندگان مجلس نیز معتقدند تعامل خوب نهادهای ذیربط و شفاف سازی در این خصوص می تواند مردم را به اجرای بهینه طرح ها و مصوبه های مختلف ترغیب کرد و بهترین گزینه در این میان، گزارش عملکرد هزینه کرد هزینه های دریافتی از مردم از سوی مجریان طرح های مختلف است.
• «فرار» فرآیندی غالب در رویکرد عادی مالیات ستانی
فرارهای مالیاتی و نپرداختن هزینه های در نظرگرفته شده برای مردم، رویکردی قابل پیش بینی پس از وضع قوانین مختلف از سوی دولت بود که البته پیش از اجرای طرح های جدید از سوی بسیاری افراد در بخش های مختلف از جمله «مالیات» صورت می گرفت، سازمان امور مالیاتی طی یکی دو سال اخیر اقدامات قابل توجهی را در راستای اخذ قانونی مالیات از فعالان اقتصادی که نسبت به پرداخت سهم مالیات خود به دولت طفره می رفتند بکار گرفته است، محورهای جدیدی نظیر توجه به تراکنش های بانکی برای شناسایی فعالان اقتصادی، اتصال کارتخوانها به سازمان امورمالیاتی، ردیابی چک ها و ... نمونه ای از عملکرد مثبت دولت در اخذ مالیات بوده است که با برنامه ریزی و راهکارهای کارشناسانه بخصوص استفاده ازابزارهای خاص می توان امیدوار بود که افق روشنی برای تحقق درآمدهای مالیاتی ترسیم کرده است.
• کارشناسی بودن طرح ها رکن اصلی موفقیت
سیدناصر موسوی لارگانی نماینده مجلس در این باره به تجارت گفت: اجرای طرح ها در حوزه های مختلف نیاز به اجرای کوتاه مدت آزمایشی دارد تا پیش از اجرا در مرحله سراسری، نواقص و مشکلات احتمالی آن مشخص شود و این امر در خصوص مالیات ستانی از حساب های بانکی نیز صدق می کند و در این راستا ضروری است تا ابزار و زیرساخت مناسب برای تفکیک حساب های تجاری از شخصی و مشکلات پیش رو برای تعیین مالیات از دستگاه های کارتخوان و ... فراهم شود. او تاکید کرد: اجرای هر طرح جدیدی در حوزه های مختلف در آغاز با مخالفانی به جا یا نابجا دارد که بهترین اقدام برای مواجهه با این مخالفان، شفاف سازی در نحوه اجرای طرح است که باید با نظارت در اجرا همراه باشد. بدیهی است نظام مالیات ستانی در کشور با توجه به این که تا مدت ها هیچ تاکیدی بر درآمدهای مالیاتی وجود نداشته است، با مخالفت های بیشتری همراه است که بهترین راه روبرو شدن با آن شفاف سازی در حوزه عملکرده است.این نماینده مجلس ادامه داد: یکی از چالش های احتمالی در خصوص مالیات ستانی از حساب های تجاری و کارتخوان ها و ... افزایش قیمت خدمات و کالاهایی است که عرضه کنندگان آن مجبور به پرداخت مالیات بیشتری شده اند تا بتوانند پرداخت های بیشتری که به زعم آن ها ضرر و زیان کار تلقی می شود، جبران شود. از این رو باید دولت با نظارت جدی تخلف های صورت گرفته در این زمینه را رصد کند تا از احتمال بی عدالتی ها و مشکلات ناشی از بکاهد که البته تحقق این امر نیازمند نظارت با ابزارهای کنترل گر دقیق می باشد .
• راهکار مقابله با فرارهای مالیاتی
بنا به این گزارش، در اکثر کشورهای دنیا مالیاتی ستانی رویکردی عادی تلقی می شود که البته در بستر همواره با به کارگیری ابزار مناسب صورت می گیرد. اجرای طرح های مالیاتی در ایران نیز جدا از روند مالیات ستانی در کشورهای دیگر با نظام مالیاتی دقیق نباید باشد. اما آنچه که باعث می شود اخذ مالیات در کشور نیز مانند اکثر نقاط جهان عادی و بدون جبهه گیری های موجود عملیاتی شود، شفاف سازی دریافت هزینه ها و چگونگی هزینه کرد آن و حذف معافیت های مالیاتی در حوزه های مختلف است که در نتیجه آن قطعاً مشارکت بیشتر مردم در پرداخت مالیات و کاهش فرارهای مالیاتی را به دنبال خواهد داشت.
