گروه اقتصاد کلان: بازار داغ شعارها و وعده و وعیدها همزمان با آغاز دولت ها همواره به اظهارنظرهایی مانند، فقدان زیرساخت ها، نبود تعامل سازمان ها و نهادهای ذیربط و ... پس از گذشت اندکی از زمامداری مسئولان در حوزه های مختلف تغییر پیدا می کند.وعده هایی مانند ساخت یک میلیون واحد مسکونی در سال، ایجاد یک میلیون شغل و.... از این قبیل وعده هایی به شمار می آیند. عبدالملکی وزیر وقت دولت رئیسی در ابتدای پذیرفتن مسئولیت در وزارت مسکن علاوه بر تعهد سالانه یک میلیون فرصت شغلی در سال، تاکید کرد که حتی بالاتر از این رویکرد نیز شدنی است و در این بین حتماً مدیرانی را که کارشکنی کنند و به وظایف خود انجام وظیف نکنند را برکنار خواهد کرد. این در حالی است که بنا بر اخبار منتشرشده به کارگیری مدیران با توصیه و رابطه های نسبی از اصلی ترین معضل ها در دولت فعلی محسوب می شود که به تصمیم گیری های غیرکارشناسانه در حوزه های مختلف انجامیده است. به نظر کارشناسان اظهارنظر عبدالملکی وزیر وقت دولت رئیسی که در زمان حضور در وزارت کار برای ایجاد یک میلیون شغل، ادعایی بیش نبود که بر اساس بررسی های صورت گرفته و آمارهای منتشر شده از سوی خود دولت واقعی نیست.
راستی آزمایی اشتغالزایی یک میلیون نفری دولت
به گزارش «تجارت»، : تاکید دولت برای ایجاد یک میلیون شغل با اظهار نظر اخیر منصوری معاون اجرایی رئیس جمهور مبنی بر اینکه بیش از 850 هزار شغل در سامانه ثبت شده است و اقدامات خوبی نیز دراین زمینه صورت گرفته است، تکرار شد. پیش از این نیز وزیر کار اشتغال آفرینی یک میلیونی را از افتخارات خود می دانست که قابل اثبات با مراجعه به سامانه وزارت کار قابل رصد نیز می باشد. اما از شواهد موجود در سطح جامعه اینگونه بر می آید که مشکلات زیادی دراین زمینه وجود دارد، تا جایی که در دیدار جمعی از کارگران و وزیر کار و مسئولان با مقام معظم رهبری، ایشان در خصوص وضعیت اشتغال در جامعه انتقاداتی را وارد دانستند. کارشناسان معتقدند با انجام یک راستی آزمایی ساده می توان دریافت که آمار ارائه شده وزارت کار که طی این مدت دو وزیر بدون برنامه عملیاتی را به خود دیده است، بیشتر معطوف به آمار بیمه شدگان در بخش های مختلف و .... است که حاصل آن اشتغالزایی و کار مولد نبوده است. بر اساس گزارش مدیرکل بیمه تامین اجتماعی نزدیک به حدود یک میلیون نفر بیمه شدگان خانواده که شامل بیمه زنان خانواده، بیمه در حوزه حمل و نقل و دختران دانشجو و .... بوده است که همه اینها از سوی وزارت کار در آمار اشتغالزایی گنجانده شده در حالی که این آمار حاصل فعالیت مولد و اشتغالزایی محسوب نمی شود و بهتر است که وزارت کار آمار واقعی ارائه کند و دست از آمارسازی غیرواقعی در این زمینه بردارد و سیاست های مناسبی برای اشتغالزایی واقعی فراهم کند. هرچند با توجه وضعیت حاکم و رکود صنعتی و اقتصادی چیزی به جز بیکاری و ریزش نیروی کار در وانفسای قطع برق بنگاه های اقتصادی، تعطیلی و رکود واحدهای مولد اقتصادی نیز متصور نیست.
وزیرانی بدون برنامه برای اشتغال
بر اساس این گزارش، مرتضوی اولین وزیر کار تقریباً بدون هیچ برنامه ای وفقط با قصد ایجاد یک میلیون شغل در سال پا به وزارتخانه ای نهاد که چالش های فراوانی مانند صندوق ها، بازنشستگان و ... در آن وجود داشت، در حالی که دولت نیز با کسر بودجه شدید مواجه بود و تحقق ادعای اشتغالزایی بدون سرمایه گذاری رویکردی دشوار بود که کسادی شدید کسب و کارها به دلیل کرونا و تحریم و ... نیز مزید بر علت شده بود. علاوه بر این قطعی برق واحدها و بنگاه های صنعتی نیز عامل دیگری برای کاهش تولید و رکود اقتصادی و در نتیجه ریزش نیروی انسانی و شاغل فراهم آورد . هر چند آمارسازی های نادرست و غیرواقعی فقط مختص این دولت نیست و دولتمردان اکثراً به منظور اینکه کارنامه خوبی را از خود برجای گذارند اقدام به این امر می کنند. اما انتشار آمارها از سوی دولت ها به استناد سازمان ها و نهادهای زیرمجموعه خود غیرواقعی هستند که خود ناقض یکدیگر هستند و حتی نیاز به تکذیبیه رسمی نیز نیست.
کارشناسان بر این باور هستند در شرایطی که جامعه با مشکلاتی نظیر گرانی، فقدان سرمایه گذاری برای رشد تولید، افزایش حقوق و دستمزدها و الزام کارفرمایان در تعدیل نیروی کار خود و ... چگونه می توان افزایش اشتغالزایی در حوزه های متخلف را باور کرد؟ درواقع آمارهایی ارایه شده که به نظر می‌رسد در عرصه میدانی و واقعیت‌های حاکم بر بازار چندان ریشه در واقعیت نداشته باشد. دولت نه‌تنها در زمینه اشتغال عملکرد مناسبی از خود ارایه نکرده است، بلکه با محدودسازی و مسدودسازی فضای مجازی، دامنه وسیعی از مشاغل آنلاین و اینترنتی را هم به تعطیلی کشانده است. بر اساس برخی آمارهای مستند، تعداد واحدهای خسارت‌دیده در اثر محدودسازی فضای مجازی به بیش از یک میلیون واحد رسیده است.
وعده های شیرین بدون توجه به ظرفیت های جامعه
در حقیقت وعده وعیدهای دولتمردان بدون توجه به شرایط موجود در جامعه نه تنها باعث پویایی در جامعه نمی شود، بلکه یاس و افسردگی را به دنبال خواهد داشت، در حقیقت بسیاری از این وعده ها در همان ابتدا چشم انداز روشنی نیز ندارند، اما بازی کردن با آمارها در بحث اشتغالزایی رشد و توسعه ای را به دنبال نخواهد داشت. در حقیقت گنجاندن یک ساعت در هفته کار کردن یک فرد در پروسه اشتغالزایی، جایی در آمار واقعی اشتغالزایی ندارد. واقعیت این است که نرخ مشارکت نزولی شده و پایین آمده است. عددهایی هم که دولت در خصوص اشتغالزایی اعلام می‌کند مبتنی بر یک نرخ مشارکت پایین است. این نرخ هم به دلیل اینکه بسیاری از فارغ‌التحصیلان از کار کردن در ایران خسته شده‌اند، شکل گرفته است. در آمارهای اشتغال باید به افرادی توجه کرد که بیمه‌شان رد می‌شود. اما این موارد به هیچ وجه مورد توجه قرار نمی‌گیرند. در اقتصاد ایران سه بخش کشاورزی، خدمات و صنعت بار اصلی اشتغالزایی را به دوش می‌کشند. از میان این سه‌گانه بخش خدمات، بیشترین سهم را در اشتغالزایی دارد؛ این اهمیت هم به دلیل آن است که اقتصاد ایران یک اقتصاد نفتی است و درآمدهای نفتی در آن تعیین‌کننده است. خدمات حدود 50 درصد شاغلان را دربر می‌گیرد، صنعت 33 درصد و کشاورزی 17 درصد این سهم را دارد.
نابودی مشاغل آنلاین
کسادی کسب و کارها در فضای واقعی باعث روی آوردن بسیاری از افراد به فضای اینترنتی و مشاغل آنلاین شده است و در حقیقت مردم در رویکردی خودجوش به ایجاد شغل به منظور تامین معاش به این فضا روی آورده اند. اما دولت نه‌تنها به این قشر کمکی نکرد بلکه با طرح صیانت و محدودسازی اینترنت، این مشاغل را از میان بردند.
مشکل اما زمانی برجسته‌تر می‌شود که بدانیم، این محدودیت‌ها نه‌تنها شغل‌ها را در ایران از میان برده، بلکه باعث شده دامنه وسیعی از نخبگان ایرانی در حوزه برنامه‌نویسی، بازاریابی و... مهاجرت کرده و به کشورهای دیگر بروند. خسارت یک چنین نقصانی تا دهه‌ها اقتصاد ایران را درگیر می‌سازد و باعث بروز مشکلات عدیده‌ای می‌شود
مهاجرت و فرار از دستمزدهای پایین
حمید حاج اسماعیلی کارشناس بازارکار با تاکید بر اینکه یک موضوع بسیار مهم در آماری که از نرخ بیکاری اعلام می‌شود، مربوط به گروه جوانان، فارغ‌التحصیلان و زنان است که نرخ بالایی را نشان می‌دهد و مهاجرت‌های گسترده‌ای را به دنبال داشته، گفت: یک پرسش مهم این است که چطور یک جوانی که تحصیلات دانشگاهی دارد و جویای کار است، مشارکت اقتصادی ندارد! اگر این نکته را در نظر بگیریم، طبیعی است که نرخ بیکاری فراتر از ارقام اعلامی خواهد بود.
در عین حال موارد بسیاری وجود دارد که مانع از توسعه بازار کار می‌شوند، تصریح کرد: برای مثال یک بی‌ثباتی در سیاست‌های پولی و مالی کشور دیده می‌شود، در عین حال به دلیل اعمال تحریم‌ها اشکالات جدی در نقل و انتقال پول ایجاد شده است. نوسانات شدید ارزی، از دست رفتن بازار کشورهای همسایه و کمبود سرمایه در گردش بنگاه‌ها از دیگر موانع هستند. ناترازی بانک‌ها یکی دیگر از چالش‌هاست که عمدتا تسهیلات را در اختیار خودی‌ها قرار می‌دهند و در عین حال مراوداتی که با دولت برای تامین کسری بودجه دارند، راه را بر تولیدکنندگان داخلی و بنگاه‌های اقتصادی دیگر می‌بندد.
سرمایه‌گذاری خارجی به دلیل تحریم‌ها انجام نمی‌شود و ریسک کسب و کارها به دلیل تورم بالا رفته است. در چنین فضایی، دولت چگونه مدعی ایجاد یک میلیون شغل در سال است؟
بر اساس این گزارش؛ آمار اعلام شده از سوی وزير کار مبني بر ايجاد يک ميليون شغل جديد طي يک سال گذشته به کمتر نتيجه‌ای رسيد و آمارها نشان دهنده ايناست که شاخص‌های رشد و توسعه اقتصادی که مي‌تواند بهبود بازار کار و اشتغالزايي موثر باشد سيرنزولي دارد.
از سوی ديگر کارشناسان معتقدند وزارت کار بسيار مطلوب است به رصد بازار کار و وضعيت اشتغال موجود در کشور بپردازند و به جای گنجاندن آمار و ارقام غيرمرتبط در کارنامه عملکرد خود به اصلاح چالش‌های حيطه کار خود بپردازند.
