گروه انرژی- آیلین سیروس: سومین ماه فصل پاییز با ثبت ۶.۶ میلیمتر بارش در حالی به پایان رسید که استان تهران نسبت به مدت مشابه سال گذشته و همچنین متوسط بلند مدت به ترتیب با کاهش ۶۳ و ۸۲ درصدی نزولات جوی مواجه بوده است. به دلیل محقق نشدن بارش های پاییزی احتمال تامین آب مورد نیاز مردم در تابستان 1403 با مشکل مواجه خواهد شد. آمارهای سازمان‌ها و وزارتخانه‌های متولی و یا متاثر از منابع آبی کشور بیان کننده شرایط نامساعد و گاه خطرناک درباره عدم توجه به آب و استفاده از آن است. این آمار به ویژه در آبخوان‌ها، سفره‌های آب زیرزمینی، چاه‌های مجاز و غیر مجاز و یا فرونشست زمین چنان نگران کننده است که از یک جنگ نظامی ترسناک‌تر به نظر می‌رسد.
افت شدید حجم آب سدهای کشور به دلیل کاهش بارش‌ها
به گزارش تجارت، وضعیت نامطلوب بارش‌ها در پاییز امسال و تداوم آن در روزهای نخست فصل زمستان سبب کاهش شدید حجم آب ۱۳ سد مهم و بزرگ کشور شده اما میزان خروج آب از سدها (برای مصارف) نسبت به سال گذشته ۲۱ درصد رشد را نشان می‌دهد. بارش‌های از ابتدای سال آبی جاری (ابتدای مهر ۱۴۰۲) تا آخر آذرماه به ۴۲.۲ میلیمتر رسید که در مقایسه با دوره بلندمدت ۵۵ساله که ۶۳.۴ میلیمتر بارش داشته‌ایم ۳۳ درصد کاهش یافته است. در همین حال میزان آبی که از سدها برای مصارف گوناگون خارج شده نسبت به سال گذشته ۲۱ درصد رشد نشان می‌دهد. امسال و از ابتدای سال آبی جاری تا دوم دی‌ماه ۶میلیارد و ۲۶۰ میلیون مترمکعب آب از سدها خارج شده است. کاهش بارش‌ها ازیک‌طرف و افزایش مصرف از طرف دیگر وضعیت ۱۳ سد کشور را با کاهش شدید حجم آب مواجه کرده است. این شرایط در برخی سدهای مهم و بزرگ کشور ضرورت توجه جدی به مدیریت مصرف را می‌طلبد تا بتوان بدون نگرانی در باره تأمین آب شرایط را پشت سر گذاشت. اگرچه بر اساس پیش بینی‌های سازمان هواشناسی، انتظار فعالیت پدیده النینو و وقوع بارش های فرانرمالی در فصل پاییز و به ویژه ماه های آبان و آذر می‌رفت، ولی برخلاف الگوهای پیش بینی شده، فصل پاییز نیز با کاهش قابل توجه ریزش‌های جوی، به پایان رسید تا همچنان تمام امیدها معطوف به فعالیت سامانه‌های بارشی در فصل زمستان باشد.
راهکارها برای مقابله با چالش کم آبی
بر اساس این گزارش جمعیت ایران در سال ۱۳۰۰ کمتر از ۱۰ میلیون نفر بوده که امروز به بیش از ۸۰ میلیون نفر افزایش یافته و پیش بینی می‌شود که در سال ۲۰۵۰ جزو ۱۰ کشور پرجمعیت دنیا به شمار آید. میزان سرانه آب تجدیدپذیر در سال ۱۳۰۰ حدود ۱۳ هزار متر مکعب بوده که در حال حاضر به حدود ۱۴۰۰ مترمکعب تقلیل یافته است. به گفته کارشناسان، برنامه سازگاری با کم‌آبی قابل اجراترین راهکار برای مقابله با چالش کم آبی کشور است. به گفته سخنگوی صنعت آب آمارهای سازمان هواشناسی در باره گرمایش نشان از آن دارد که افزایش دمایی که در کشور داریم ۲ برابر متوسط جهانی است؛ به این معنا که اگر جهان در نیم‌قرن قرار است با یک درجه افزایش دما روبرو شود. این امر در کشور ما ۲ برابر است. فیروز قاسم‌زاده می گوید: طبق اعلام سازمان ملل اگر ۴۰ درصد منابع تجدیدپذیر در هر کشوری مصرف شود، در شرایط پایداری آبی قرار دارند. تحلیل‌ها در ایران نشان می‌دهد با توجه به اینکه در سال‌های اخیر در بخش‌های اقتصادی و اجتماعی رشدهای چشمگیری داشته، همین امر سبب شده تا نیاز آبی که برای همه فعالیت‌های اقتصادی و اجتماعی و کشاورزی و حتی آب شرب نیاز دارد رشد یابد. این رشد سبب شده ۹۰ درصد و حتی بالاتر از ۹۰ درصد آب تجدیدپذیر کشور را مصرف کنیم که اختلاف بسیار فاحش با آن ۴۰ درصدی مورد تأکید سازمان ملل قرارداد. این مصرف بی‌رویه در همه پروژه‌هایی که انجام می‌شد، اتفاق افتاد بدون آنکه توجه به مدیریت مصرف شود.
مصرف آب در بخش کشاورزی بسیار غیر بهره‌ور است
این در حالی است که در حال حاضر سرانه مصرف آب در کشور ۲۳۰ لیتر برای هر نفر در روز است که می‌توان این میزان را خیلی راحت به ۱۳۰ یا ۱۵۰ لیتر در روز برای هر نفر کاهش داد. قاسم‌زاده در باره مصرف آب در بخش کشاورزی می گوید: مصرف آب در این بخش نیز بسیار غیر بهره‌ور است و اگر بتوان میزان مصرف را به متوسط جهانی رساند ۵۰ درصد در مصرف این بخش صرفه‌جویی محقق خواهد شد؛ البته وزارت نیرو با آگاهی از ظرفیت‌های کشور همه ذی‌نفعان و ذی‌مدخلان را دور هم جمع کرد و نیز همه دستگاه‌هایی که متولی مصرف آب بودند، دور هم جمع شدند و بر اساس آن برنامه سازگاری تدوین شد. بر اساس این برنامه در فاز اول دیده شده است که حدود ۱۵ میلیارد مترمکعب از مصرف آب کشاورزی که از برنامه کل که ۹۰ میلیارد متر بود کاهش داده شود. در سندهای دیگری که در کشور تدوین شده کاهش‌ها جدی‌تر دیده شد، ولی شاید قابل اجراترین برنامه روی میز، برنامه سازگاری با کم‌آبی است به دلیل آنکه ظرفیت‌های کشور دیده شده است، البته در بخش مصرف آب شرب نیز برنامه‌هایی دیده‌شده است.
