حسین ابراهیم‌نیا
تحلیلگر مسائل آفریقا
در نتیجه پیشرفت روابط ایران و عربستان سعودی در سال گذشته، بحث برقراری روابط ایران و مصر بیش از پیش مورد توجه قرار گرفت و سلسله زنجیره رویدادها از جمله سفر هیثم بن طارق سلطان عمان به ایران، آزاد شدن سفر توریستی ایرانیان به شرم‌الشیخ مصر و اکنون پیام تبریک رئیس‌جمهورایران به السیسی برای پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری مصر، باعث شده گمانه‌زنی‌ها در مورد جدی شدن برقراری روابط افزایش یابد. به تعبیر دیگر نشانه‌هایی از پیگیری جدی مذاکرات میان ایران و مصر به وجود آمده است. اکنون این مسئله مطرح می‌شود که چرا این دو کشور به دنبال ازسرگیری روابط اند؟ پاسخ به این پرسش به فشارهای بین‌المللی و منطقه‌ای که بر مصر و ایران خصوصا بر سیاست و اقتصاد این کشورها اثر گذاشته و همچنین نیاز به نزدیکی جهت مقابله با بحران‌های امنیتی و تراژدی انسانی از شمال آفریقا تا خلیج فارس بازمی‌گردد. علاوه بر این، ابعاد اقتصادی نیز به عنوان یک عامل مکمل و تقویتی بسیار مهم در این روابط مطرح است.
در حقیقت امروز مشخص شده که دو کشور تلاش دارند در کوتاه‌مدت از اختلافات گذشته خود چشم‌پوشی کرده و پیش‌شرط‌ها را در فرآیند عادی‌سازی روابط کنار بگذارند. این کوشش به منظور تعیین زمینه‌های مشترک برای همکاری، گسترش و تعمیق ارتباط به شکل محتاطانه و گام به گام و برقراری روابط دیپلماتیک به منظور بهره‌برداری از فرصت‌ها و امتیازهای اولیه در زمینه‌های سیاسی، امنیتی، اقتصادی و فرهنگی انجام می‌شود. این اقدامات منجر به فرصت‌هایی برای هر دو کشور می‌گردد، اما نیاز به مدیریت هوشمندانه این تحولات و مواجهه با چالش‌ها و نیازهای هر دو طرف همچنان وجود دارد. بنابراین آنچه که بر ضرورت پیگیری این پیام‌های پیاپی از سوی دو طرف می‌افزاید، وزن اثرگذار دو کشور ایران و مصر در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا به جهت حل و فصل برخی مسائل باقی‌مانده است که به طور جد، رفع مشکلات در روابط این دو کشور را طلب می‌کند، اما با توجه به اینکه شکاف رابطه دو کشور به سادگی قابل ترمیم نیست و باید نخست بر موضوعات چالش‌انگیز منطقه‌ای که برای دو کشور دارای اهمیت راهبردی هست، تاکید شود تا سرآغازی برای مذاکرات راهبردی میان دو کشور باشد؛ لذا چنانچه مذاکرات میان ایران و مصر به شکل جدی آغاز شود، به دلیل آنکه مصر سیاست خارجی خود را در یک چارچوب عربی و نه آفریقایی تعریف نموده و این به معنی آن است که همواره قاهره پارامترهای حساس کشورهای عربی منطقه را در سیاست خارجی درک نموده و مراقب روابط استراتژیک خود با این کشورها بوده است؛ بنابراین ایران مشکلاتی را در همان ابتدای احتمال از سرگیری روابط ایران و مصر خواهد داشت و آن نیز چالش های فراوان در رابطه با کشورهای حاشیه خلیج فارس و موضوع رابطه ایران و عربستان و موضوع صلح منطقه‌ای خاورمیانه است که به شکل مستقیم بر این فرآیند اثر خواهد گذاشت و ضرورت دارد که تهران سریع‌تر در این خصوص به یک جمع‌بندی نهایی برسد.
به تعبیر دقیق‌تر تهران در مسائل خلیج فارس حساس است و قاهره در مسائل مرتبط با اسرائیل حساسیت دارد.
