حسن هانی‌زاده
کارشناس مسائل منطقه
نشست اخیری که در ریاض برگزار شد، متشکل از مقامات ارشد امنیتی عربستان، اردن، مصر و تشکیلات خودگردان فلسطین بود که گفته شده دستور کار آن مربوط به برنامه‌های مورد نظر پس از جنگ غزه می‌شود. به باور من این نشست را باید در راستای حذف جریان‌های مقاومت فلسطین دانست و اساساً ..باید گفت که دو رویکرد در قبال غزه وجود دارد. نخست اقدامات رژیم صهیونیستی است. توجه داشته باشید که ارتش اسرائیل همین حالا در حال مین‌گذاری در شمال غزه است تا تشکیلات خودگردان فلسطین نتواند بعد از پایان جنگ به بازسازی این منطقه مشغول شود. رویکرد دوم هم این است که اگر در نهایت قرار بر بازسازی این منطقه شد، آنها می‌بایست برای دریافت نقشه زمین‌های مین‌گذاری شده به اسرائیل مراجعه کنند تا درخواست پاکسازی انجام شود.
در همین راستا تل‌آویو هم خواسته‌های خود را در قبال اجرایی شدن این مساله (ارائه نقشه میادین مین) پیش روی تشکیلات خودگردان فلسطین قرار خواهد داد. نکته بسیار مهمی که باید مورد نظر قرار بگیرد این است که اساساً تشکیلات خودگردان فلسطین به دنبال آن است تا با ایجاد ارتباط میان خود با اسرائیل و عربستان و کشورهای عربی مانند مصر و اردن بتواند در نهایت جریان‌های فلسطینی را خلع سلاح کند و فشار را بر آنها افزایش دهد. در این بین باید متوجه باشیم که تشکیلات خودگردان فلسطین عملاً یک اهرم است تا در نهایت نقش حماس و جهاد اسلامی در پرونده فلسطین کمتر شود؛ چراکه این دو جنبش، پایگاه مردمی مشخص و خاص خود را در غزه دارند و همین مساله یک اهرم فشار موثر علیه اسرائیل به حساب می‌آید. اگر این دو جنبش از بین بروند یا اعتبار آنها و حتی ماهیت حماس و جهاد اسلامی کمرنگ شود بدون شک اوضاع بههم خواهد ریخت و روند تحولات به گونه‌ای دیگر رقم می‌خورد. از منظر دیگر مصر، اردن و حتی عربستان سعودی به دنبال یک راه حل فلسطینی نیستند و در این میان آنها غزه را بدون درگیری و مستقل نمی‌خواهند. از سوی دیگر بحث تحویل سلاح حماس و جهاد اسلامی برای مشخص شدن آینده غزه هم مطرح است؛ به گونه‌ای که تشکیلات خودگردان فلسطین اعلام کرده که اگر حماس و جهاد اسلامی سلاح‌های خود را تحویل دهند، می‌توانند با تشکیلات خودگردان ادغام شوند اما در مقابل تمامی مسئولان حماس و جهاد اسلامی این موضوع را رد کردند. تمامی این مسائل در حالی به وقوع پیوسته که اسرائیل می‌خواهد غزه را به صورت کلی از متن به حاشیه ببرد و مدیریت آن را به هر ترتیب که شده به سمت تشکیلات خودگردان فلسطین سوق دهد. به موازات این روند تل‌آویو به دنبال اخذ تعهد از تشکیلات خودگردان است تا در نهایت بتواند جهاد اسلامی و حماس را به سمت خلع سلاح و مصالحه پیش ببرند؛ تا جایی که در این نشست مقام‌های عربستان، مصر و اردن به مسئولان امنیتی تشکیلات خودگردان فلسطین گفتند که این جنبش باید اصلاحات جدی انجام دهد تا بتواند رهبری سیاسی خود را احیا کند.
