شش نکته درباره حواشی قراردادهای جدید نفتی

انتقاد به قراردادهای جدید نفتی که توسط وزارت نفت رونمایی شده طی هفته های اخیر بالا گرفته است. اما نکته جالب توجه این است که پرچمدار این انتقادات، بسیج دانشجویی چند دانشگاه هستند که در هفته جاری تلاش برای برگزاری تجمعی غیرقانونی در مقابل وزارت نفت در اعتراض به این قراردادها هم داشتند. همچنین کمپینی مردمی برای مقابله با قراردادهای جدید نفتی شکل گرفته است که این هم در نوع خود جالب توجه است. من نه تنها حامی قراردادهای جدید نفتی نیستم بلکه شاید با بررسی کامل آن، به منتقد آن هم تبدیل شوم. اما در مورد این شکل و شیوه انتقاد – بخوانید اعتراض – به قراردادهای جدید نفتی صرفنظر از ماهیت قراردادها، ذکر چند نکته را حایز اهمیت می دانم :

1-انتقاد از قراردادهای نفتی، نه تنها اشکالی ندارد بلکه در جهت رفع نقاط ضعف این قراردادها ضرورتی انکارناپذیر است. اما اینکه چه کسانی به این قراردادها انتقاد و اعتراض کنند موضوع مهمی است که مدنظر من است. انتقاد باید توسط افرادی انجام شود که اطلاعات کافی در مورد قراردادهای نفتی داشته باشند و از منظری تخصصی به این موضوع بنگرند. من که ده سال است در حوزه نفت قلم می زنم هنوز نتوانسته ام به خودم اجازه بدهم به راحتی در تایید یا رد این قراردادهای نفتی نظر بدهم چراکه هنوز خود را نیازمند مطالعه بیشتری در این مورد می دانم. اینکه برخی موضوع قراردادهای جدید نفتی را فسادانگیز بدانند و بعد در راستای تداوم خط سیاسی خود، آن را با موضوع کرسنت – که درباره آن و فرصت سوزی های آن و مقصرانش هم گفتنی بسیار است – مخلوط کنند، نکته ای نیست که بتوان با بی تفاوتی از کنار آن عبور کرد. به نظر می رسد بیش از آنکه کارشناسان و صاحبنظران و متخصصان نفتی درباره قراردادهای نفتی نظر بدهند، افرادی با رویکردهای سیاسی که بعید به نظر می رسد تخصص چندانی در این موضوع داشته باشند پیشگام این موضوع شده اند که نمی تواند نشانه مثبتی باشد.

2-شکل انتقاد و اعتراض به قراردادهای نفتی هم مهم است. بررسی نقاط ضعف و قوت قراردادهای نفتی در جلسات تخصصی باید انجام شود نه در کف خیابان و جالب اینجاست کسانی اقدام به اعتراضات خیابانی در انتقاد به قراردادهای نفتی کرده اند، که خود، رقبای سیاسی خود را به خاطر پیگیری این مشی مورد انتقاد قرار داده اند. اگر آنها به قانون اعتقاد دارند، طبیعتا در عمل نیز باید به قانون تمکین کنند و اعتراض به هر موضوعی – بویژه اگر موضوع قراردادهای نفتی به مثابه یک موضوع تخصصی باشد – در کف خیابان، زیبنده نیست.

3-پرسش مهمی که به ذهن می رسد این است که منتقدان قراردادهای نفتی و از جمله تشکل های سیاسی – دانشجویی منتقد و معترض، چرا برای برگزاری نشست های تخصصی برای بررسی زوایای گوناگون قراردادهای نفتی پیشقدم نمی شوند؟ تاکنون چند جلسه نقد و بررسی توسط معترضان قراردادهای نفتی صورت گرفته تا بتوان از خلال آن به درک روشنی در مورد قراردادهای نفتی و نقاط قوت و ضعف آن رسید؟

4-برخی از تناقضات در اظهارات منتقدان قراردادهای نفتی هم جالب است. به عنوان مثال، آنها از یک سو به محرمانه بودن قراردادهای نفتی اعتراض می کردند و از سوی دیگر مدعی بودند که این قراردادهای جدید، اشتقلال کشور را خدشه دار می کند. اگر قراردادها محرمانه بوده، پس چگونه به محتوای آن دسترسی پیدا کرده اند و اگر محرمانه نبود پس چرا بارها محرمانه بودن آن را مورد انتقاد قرار داده اند؟

5-در این میان تشکیل کمپین مردمی برای اعتراض به قراردادهای نفتی هم در نوع خود جالب توجه و تامل برانگیز است. کمپین های مردمی برای موضوعاتی عام که عموم مردم با آن ارتباط داشته و نسبت به آن آگاهی نسبی دارند مثل موضوعات زیست محیطی، شهروندی و اجتماعی تشکیل می شود و من به یاد ندارم برای موضوعی تا این حد تخصصی کمپین مردمی تشکیل شده باشد. نقد قراردادهای جدید نفتی، یک موضوع کاملا تخصصی است که صاحبنظران و کارشناسان نفتی هم درباره آن با احتیاط نظر می دهند. پس چگونه انتظار داریم عامه مردم را در این موضوع تخصصی به بهانه آنکه این موضوع با اقتصاد کشور و مردم در ارتباط است دخیل کنیم؟ باور کنید چنین اقداماتی، بیش از آنکه از منظر اقتصادی بتواند تاثیرگذار باشد، تاثیر کوتاه مدت سیاسی دارد که به سود هیچکس نیست.

6- پیشنهاد می کنم برای جلوگیری از بروز شائبه های سیاسی، صاحبنظران و کارشناسان اقتصادی و حقوقی برای نقد صحیح قراردادهای جدید نفتی برنامه ریزی کنند تا این کار با شیوه صحیح و توسط افرادی متخصص صورت گیرد. تجمع خیابانی و تشکیل کمپین با بهره گیری از نام مردم، می تواند ذره ای در اصلاح قراردادهای جدید نفتی تاثیرگذار باشد.