گروه اقتصاد کلان: به گفته معاون اول رئیس‌جمهور، دولت باید به‌زودی میان دو مسیر اقتصادی دولتی و اقتصاد آزاد، یکی را انتخاب کنند. او از همه صاحب‌نظران خواست درباره این دو نظریه به‌صورت شفاف اظهارنظر کنند. به گزارش تجارت،پایگاه خبری اتاق ایران در گفت‌وگو با برخی از اقتصاددانان و فعالان بخش خصوصی، نظرات آن‌ها را در این زمینه جویا شده است برآیند نظر کارشناسان به طور خلاصه این است که در شرایط فعلی امکان اجرای اقتصاد آزاد وجود ندارد بنابر این دولت هرکجا که مقتضی بود وارد شود و به حمایت از اقتصاد بپردازد و در باقی مواردعرصه را برای بخش خصوصی آزاد بگذارد که بر این اساس می توان به یک اقتصاد اقتضایی به عنوان چاره عبور هوشمندانه از شرایط تحریمی دست پیدا کرد. در ادامه، خلاصه پاسخ کارشناسان مورد نظر آمده است.
- استراتژی مبتنی بر شرایط باشد
حسن عابدی‌جعفری؛ اقتصاددان: .... اگر جایی لازم است که دولت دخالت کند نباید به‌هیچ‌وجه تعلل کند. مردم، دولت تشکیل نداده‌اند تا فلاکت‌شان را تماشا کند. دولت باید متناسب با شرایط تصمیم بگیرد. در این میان، دولت بدون اقتصاد بخش خصوصی نمی‌تواند کاری از پیش ببرد. دولت باید با خلوص نیت وارد کار شود و بداند ما در شرایط «حفظ محوری» هستیم نه شرایط معمولی و آرمانی.
- راه صحیح، تجارت آزاد است
موسی غنی‌نژاد؛ اقتصاددان: ... در این شرایط درست‌ترین سیاست، سیاست تجارت آزاد است تا فعالان اقتصادی هم در فضای داخل و هم خارج از کشور آزادانه فعالیت کنند. ...علم اقتصاد می‌گوید وقتی در شرایط دشوار قرار می‌گیرید، درزمینه تجارت آزاد وارد عمل شوید. با جلوگیری از صادرات پیاز فکر می‌کنند قیمت این محصول کاهش پیدا می‌کند اما این اشتباه است و راه صحیح آن است که تجارت آزاد شود و بعد ببینید تاجران چه می‌کنند؛ تاجران می‌توانند پیاز را از مرزهای غربی به بهای 15 هزار تومان صادر کنند و این محصول را از مرزهای شرقی به قیمت 1500 تومان وارد کشور کنند و درنهایت قیمت متعادل می‌شود.
- اقتصاد راهکار دوگانه می‌خواهد: نه دولتی نه آزاد
وحید شقاقی شهری؛ اقتصاددان: ... ما نباید نگاه صفر و یک به اقتصاد و مکتب‌های اقتصادی داشته باشیم. در شرایط تحریم و وضعیت امروز اقتصاد ایران، اگرچه کوپنی شدن راهکار ممکن است ولی نباید از فرصت‌های اقتصاد آزاد غافل شد.... برای شرایط فعلی کشور پیشنهاد من این است دولت می‌تواند در برخی از حوزه‌ها وارد عمل شود؛ مثلاً یارانه‌های پنهان به سمت حوزه‌های سلامت و آموزش سوق داده شود تا امکان زیست طبقات ضعیف‌تر فراهم شود. ... من اگرچه از اقتصاد آزاد دفاع می‌کنم ولی امروز ما باید از همه ظرفیت‌های دولت و قدرت نظارتی آن بهره بگیریم وگرنه نه اقتصاد دولتی صرف و نه اقتصاد آزاد به‌تنهایی نمی‌تواند پاسخگوی نیاز روز جامعه و مشکلات اقتصادی آن باشد.
- مسیر بلندمدت اقتصاد دولتی؛ ناکارآمدی و فساد
مهدی پازوکی؛ اقتصاددان: ... قطعاً اقتصاد دولتی راهگشای مسائل نیست ولی ما در شرایط جنگ اقتصادی قرارگرفته‌ایم. باید در این شرایط برنامه داشته باشیم. دولت باید نیازهای اساسی مردم را تأمین کند. کوپنی شدن می‌توان راهکار کوتاه‌مدت باشد اما به‌عنوان راهکار بلندمدت کاملاً مخالفم؛ گسترش اقتصاد دولتی منشأ فساد است.
- صحبت از اقتصاد آزاد؛ چرا امروز؟
کیوان کاشفی: ... معتقدم که اقتصاد آزاد انتخاب و به بیان دقیق‌تر اولویت نظام اقتصادی است اما با توجه به شرایط اقتصادی کشور که مردم در تأمین کالاهای اساسی و معیشت خود با مشکل مواجه هستند، پیاده‌سازی این نوع اقتصاد در کشور بسیار سخت خواهد بود.... شاید امروز با توجه به فشار تحریم‌ها، رفتن به‌سوی اقتصاد کوپنی به‌منظور حمایت از اقشار آسیب‌پذیر در برابر تحریم‌های خارجی یک الزام باشد، اما باید این روش، یک زمان مشخص داشته باشد تا پس از آن، ساختار اقتصاد آزاد در کشور اجرا و پیاده‌سازی شود. متأسفانه یکی از ایرادات اساسی در کشور ما این است که زمان مشخصی برای اجرای برخی قوانین و مقررات تعیین نمی‌کنیم و همین امر باعث می‌شود تا اولویت‌ها فراموش شود.
- تعامل با بخش خصوصی و دنیا، راه نجات اقتصاد ایران
سید حسین سلیمی: رفتن به‌سوی اقتصاد دولتی و بزرگ کردن دولت یک انحراف جاده‌ای است و بس. ... امروز باید تکلیف خودمان را مشخص کنیم. هدف ما تعامل با دنیاست یا تعارض؟ عدم تصویب قانون FATF مصداق بارز تکرار همین اشتباهات است که بخش خصوصی مدام تذکر داده است. تصویب این قانون پیش‌شرط ارتباط و تعامل مالی با دنیاست؛ بنابراین گفته‌های معاون اول رئیس‌جمهور فقط زمانی قابل‌اجراست که توصیه‌های بخش خصوصی را بشنوند و اجرا کنند.
- اقتصاد آزاد یک شبه اجرا شدنی نیست
فریال مستوفی: ... بدون شک پرداختن به اقتصاد آزاد در شرایطی که به دنبال پیشرفت کشور و رشد اقتصادی مناسب هستیم یک ضرورت محسوب می‌شود. ... اما چگونه می‌توان در این شرایط اقتصاد آزاد را در کشور پیاده کرد؟ پاسخ روشن است. ابتدا باید زیربناهای اقتصاد کلان را در کشور درست کرد. ... که روندی طولانی‌مدت است. نمی‌توان یک شبه تصمیم بگیریم اقتصاد دولتی را در کشور به اقتصاد آزاد تغییر دهیم. ممکن است نتوان اقتصاد آزاد را تمام و کمال در ایران پیاده کرد، اما کشوری مانند چین که اقتصاد دولتی دارد، به حدی مطلوب برنامه‌ریزی می‌کند و استراتژی‌های خود را تعیین کرده که اقتصاد دولتی آن به اقتصاد آزاد تبدیل شده است. متاسفانه احساس من این است که هیچگاه در کشور برنامه‌ریزی صحیحی نداشتیم و دولت هم هیچ زمان اقتصاددانان را قبول نداشته است.
