"ریال" چگونه "افغانی" می شود؟!

محمد خادمی: افغانستان با مرز900کیلومتری همسایه شرقی کشورمان به حساب می آید،این کشور جنگ زده به دلایل گوناگون در طول این سال ها نتوانسته است امنیت واقتصاد مناسبی برای خود دست وپا کند،ازهمین رو جوانان افغان برای پیدا کردن شغل و درآمد تصمیم به مهاجرت به ایران را می گیرند، این افراد ایران را به دلیل بالا بودن ضریب امنیت،هم زبان بودن با ایرانیان، نزدیک بودن فرهنگ دوکشور و فراهم بودن شغل محیط مناسبی برای مهاجرت می دانند.طبق آمارها ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار افغانی در کشورمان حضور دارند که از این تعداد یک میلیون نفربه شکل غیرقانونی درکشورزندگی و کارمی کنند، این درحالی است که همه ساله  نیروی انتظامی بیش از500 هزارنفرازاتباع افغان را که به شکل غیرقانونی وارد شده اند به کشورشان برمی گرداند و در صورتی که این انتقال صورت نگیرد جمعیت مهاجران افغان غیرقانونی درکشورمان به میلیون ها نفرخواهد رسید؛ اما بیشتر این مهاجران که در کشورمان مشغول به کارهستند درآمد شان را برای اقوامشان درکشورشان ارسال می کنند، بخشی ازآنها به شکل رسمی و بخش دیگربه شکل غیر رسمی درآمدشان را به آن سوی مرزها ارسال می کنند. درگزارش پیش روبیشتربه این موضوع پرداخته ایم،که درادامه می خوانید:

*حق مزد انتقال پول 1تا2 درصد
خبرنگارما برای اینکه ازروش های ارسال پول کارکرد کارگران افغانی با خبرشود، به مقابل ساختمان اتباع بیگانه استان تهران رفته است تا با چند تن ازاتباع افغان به گفتگو بنشیند.«حسن رحمتی» یکی ازمهاجران افغان غیرقانونی به کشورمان است، اوکه در یک گوشت فروشی به عنوان کارگرساده نزدیک به 3 سال مشغول به کارشده، می گوید:«ازهمان ابتدا که به تهران آمدم مشغول به کار شده ام دریک گوشت فروشی کارمی کنم وبه تازگی یک میلیون و200 هزارتومان درآمد دارم،که هرماه بخشی ازپول کارکردم را به افغانستان ارسال می کنم.»ازاو می پرسیم به چه شکل این پول را به آن سوی مرزایران می فرستید؟ پاسخ می دهد:« روش های گوناگونی وجود دارد، درگذشته پول کارکردمان را چندماه که جمع می کردیم، به یکی ازاقوام مان که قصد رفتن به افغانستان داشت می دادیم و آن شخص بعد ازرسیدن پول را به خانواده مان تحویل می داد وسپس خانواده مان پول ایرانی را درصرافی یا بانک در افغانستان به پول افغانی تبدیل می کردند،رفته رفته این روش تغییرکرد و ما دراین جا به شکل حواله ای این پول را ارسال می کنیم، به این شکل که ما پول مان را به یکی از دلالان ارسال پول می دهیم واونیز درازای انتقال پول به کشورمان مبلغی را ازما طلب می کند، به این شکل که برای هریک میلیون تومان بین 10تا15 هزارتومان حق مزد دریافت می کنند، درمجموع برای انتقال پول مان بین 1تا2 درصد کل پول را به عنوان حق انتقال یا کارمزد ازما طلب می کند، خوبی این کاراین است که سرعت انتقال پول بالاست و از سوی دیگر این افراد پول را به هرنقطه از کشور افغانستان بخواهیم ارسال می کنند.»این مهاجرغیرقانونی درادامه می افزاید:« این کار از طریق صرافی ها نیزانجام می شود،اما هزینه بیشتری را صرافی ها بابت انتقال پول ازما طلب می کنند، گویا برای هر یک میلیون تومان بین 20تا25 هزارتومان باید حق مزد پرداخت کنیم که این مبلغ زیاد است، البته این کارتنها برای افغان هایی است که به شکل قانونی درایران فعالیت می کنند وافغان هایی که به شکل غیرقانونی وارد کشور شده اند نمی توانند از طریق صرافی اقدام به جابه جایی پول کنند واین افراد باید به سراغ دلالان جابه جایی پول بروند.»یکی دیگر از مهاجران افغان که با لهجه افغانی صحبت می کند، جلومی آید، به خبرنگارما می گوید:« درکشور ما رسم است که مهریه همسرمان را قبل از ازدواج فراهم کنیم، به همین خاطر بیشتر جوانان افغان برای فراهم کردن این پول رهسپار ایران می شوند و با خانواده همسر توافق می کنند این مهریه را به شکل اقساط پرداخت کنند،به همین خاطرهر3ماه یک بار مبلغی را برای خانواده همسرم از ایران ارسال می کنم.»او که خود را «محمد موسوی» معرفی می کند، می گوید:« دیگرنیازی نیست ازمسیرهای غیرقانونی پول به کشورمان ارسال کنیم، چرا که مهاجران غیرقانونی قبل ازاین که وارد ایران شوند حسابی نزد یکی از بانک های ایرانی درافغانستان افتتاح می کنند و زمانی که در ایران هستند، پول کارکردشان را به راحتی به شماره حساب خود دربانک واریز می کنند و بعد ازاینکه به افغانستان برگشتند پول شان را از حساب برداشت می کنند.»
وی در ادامه می افزاید:« خوشبختانه مسئولان شعبه بانک ها درایران کاری ندارند که آن شخصی که پول برای واریز به حساب آورده است مهاجرغیرقانونی است یا رسمی وارد کشور شده است و حتی در زمان واریز پول نیازی به ارائه کارت شناسایی نیست و تنها در زمان برداشت مسئولان بانک  درخواست ارائه مدرک شناسایی می کند.»

*خرید و فروش پول کیلویی
یکی دیگرازافغان ها که سن و سالش زیاد است ودرگوشه ای ازساختمان اداره اتباع بیگانه استان تهران آمده تا امورات اداری خود را انجام دهد، جلومی آید وخود را «حسام نوابی»معرفی می کند،می گوید:«قدیمی ها خوب به خاطردارند که در2 دهه گذشته مهاجران غیر قانونی افغان باید پول هایشان را به شکل سنتی جمع می کردند وبعد ازچند سال که درایران فعالیت می کردند ومی خواستند به کشورشان برگردند پول های جمع شده شان را با سختی وخطر زیاد به مرزانتقال می دادند و سپس درمرزافرادی وجود داشتند که پول ایرانی وافغانی را تعویض می کردند آن زمان تعویض پول به شکل کیلویی انجام می شد، به این شکل که هرهزار تومان بنابرشرایط بازاربه چند صد گرم اسکناس افغانی تبدیل می شد، این موضوع مشکلات زیادی را به وجود می آورد و رفته رفته این نوع مبادله پول ازبین رفت و این روزها شاهد جابه جایی پول به شکل غیرقانونی با مدل جدید هستیم.»او در ادامه صحبت هایش می افزاید:« بعضی از مهاجران غیرقانونی افغان به روش دلالی اقدام به جابه جایی پول می کنند، این افراد ازطریق دوستان و اقوامشان افرادی را می شناسند که از بازرگانان و تاجران بزرگ هستند که ازایران جنس خریداری می کنند و به افغانستان صادر می کنند، این افراد که بیشتردرخیابان ناصرخسروی تهران مشغول به کارهستند ازمهاجران پول ایرانی دریافت می کنند و در قبالش پول افغانی را به خانواده مهاجران درافغانستان پرداخت می کنند، این کارچند ویژگی دارد، نخست اینکه سرعت انتقال پول بالاست و برای خانواده مهاجران افغان خوب است که به سرعت پول به دست شان می رسد، اما بیشترین فایده را برای بازرگانان دارد، به این شکل که این بازرگانان در قبال این کار به یک سودی می رسند ودوم اینکه نیازی ندارند پول خرید جنس ازایران را تبدیل به ارز یا ریال کنند، با این روش پول خرید جنس صادرات شان درایران تامین و پول افغان شان درکشور شان هزینه می شود.»یکی دیگراز مهاجران برای تایید صحبت های هموطنانش می گوید:« سود خوبی را تاجران و بازرگانان درقبال انتقال پول به جیب می زنند، به طور مثال شما نگاه کنید اگر تنها در ماه 500هزارنفرافغان بخواهند یک میلیون تومان به افغانستان ارسال کنند،مبلغی حدود 500میلیارد تومان می شود، که 2درصد این پول به عنوان حق مزد انتقال پول برای تاجران است که مبلغی حدود 10 میلیارد تومان در هر ماه است.»اوادامه می دهد:«خیلی ازافغان ها هستند که درایران ماهیانه بیش از5 میلیون تومان درآمد دارند واین افراد هر ماه نیز مبلغ قابل توجهی را به افغانستان ارسال می کنند، که درآمد خوبی را برای دلالان انتقال پول به افغانستان به وجودمی آورد.»

*افغان ها کمتر به صرافی مراجعه می کنند
خبرنگارما برای بررسی این موضوع به تعدادی ازصرافی های تهران سری زده تا ازنحوه انتقال پول مهاجران غیرقانونی به شکل رسمی با خبر شوند،که «علی- ف» کارمند یکی از صرافی های میدان فردوسی به ما می گوید:« بسیار کم پیش می آید تا همکارانم به مهاجران غیر قانونی خدمات بدهند،اما درصورت داشتن یک سری ویژگی هایی این کار صورت می گیرد.»اودرخصوص این ویژگی ها می گوید:«اگرمهاجرازکارگران اقوام نزدیک صاحب صرافی باشد این کارانجام می شود،یا اینکه اگرمهاجرمبلغ اندک را بخواهد انتقال دهد این کار صورت می گیرد،درغیراین صورت به ندرت می شود که برای مهاجران غیرقانونی این کارصورت بگیرد،چرا که سودی برای صرافان ندارد.»به گفته وی مهاجران افغان چه کسانی که به شکل قانونی و چه آن دسته که غیر قانونی واردایران شده اندتمایلی ندارند تا ازطریق صرافی اقدام به جا به جایی پول کنند،البته بخشی ازاین افراد بیشتربرای انتقال ارزبه کشورهای اروپایی به صرافی مراجعه می کنند.»

*صرافی ها کار غیرقانونی نمی کنند
خبرنگار«تجارت»موضوع انتقال پول ازسوی مهاجران غیرقانونی را ازیکی ازکارشناسان حقوقی کانون صرافان جویا شده است،این کارشناس حقوقی در این باره می گوید:« به هیچ عنوان امکان ندارد که ازطریق صرافی افرادی که مدرک هویتی ندارند پول جابه جا کنند،چرا که شرایط صرافی ها این است که شخصی که اقدام به جابه جایی پول می کند هویتش مشخص باشد، بنابراین افغان هایی که غیرمجازبه ایران سفرکرده اند نمی توانند ازخدمات صرافی ها بهره مند شوند.»اودرپاسخ تلفنی به سوال خبرنگار«تجارت» درباره اینکه بعضی ازصرافی ها اقدام به این کار می کنند؟ پاسخ می دهد:«درچندحالت است که صرافی اقدام به جابه جایی پول برای مهاجران غیرقانونی می کند،نخست اینکه تاریخ فعالیت آن صرافی گذشته است وآن صرافی به شکل غیرقانونی فعالیت می کند ودوم اینکه احتمالامدیرصرافی تعهدی ازفرد مهاجربه شکل مکتوب دریافت کرده که درقبال این جا به جایی تمامی مسئولیت برعهده آن شخص باشد وسوم اینکه مهاجرغیرقانونی ازطریق یک فرد که ازاتباع کشورمان محسوب می شود اقدام به این کارکرده است.»