کورش شرفشاهی
روزنامه نگار
بورس ایران این روزها با وجود تحریم های ظالمانه آمریکا و مشکلات ناشی از ویروس کرونا و رکود از موقعیت خوبی برخوردار است. کوچ سرمایه های سرگردان به بازار سرمایه سبب شده است تا در ماه های اخیر شاخص بورس در رکوردشکنی های پیاپی کانال ۲ میلیونی را هم فتح کند. این اقبال عمومی نسبت به بورس اگرچه هشدارهای برخی از کارشناسان را در پی داشته است اما همچنان در صدر انتخابهای مردم برای سرمایهگذاری قرار دارد. بیشک در شرایطی که بازارهای موازی ازجمله طلا و ارز و سکه به عرصه تاختوتاز سفتهبازی و سوداگری تبدیل شده بورس با توجه به قابلیت های خود بهترین انتخاب برای سرمایهگذاری مولد به شمار می رود و در صورت نظارت و مدیریت صحیح می تواند به یکی از پایه های تامین نقدینگی واحدهای تولیدی و رشد اقتصادی کشور تبدیل شود و سونامی نقدینگی را مهار کند. این ظرفیت هم سبب شده تا دولت در قالب طرحی تازه تلاش کند با ورود نفت به بورس هم از مشکل نداشتن خریدار برای نفت خود به خاطر تحریمهای ظالمانه آمریکا رها شود و هم محملی مناسب برای سرمایهگذاری مردم بیافریند. در این میان اگرچه برخی معتقدند این اقدام نوعی آینده فروشی است اما دولت تاکید دارد با نظارت مداوم و توجه به اصول کارشناسی شده و فروش منطبق با توان تولیدی کشور نمی گذارد این تجربه اقتصادی به شکست بیانجامد. هر چند در این میان بسیاری از مخالفان این طرح آن را غیرکارشناسی شده می دانند اما در صورت اجرای درست این طرح و پیدا کردن خریدار برای فروش نفت خام انبار شده ایران هم صنعت نفت کشور دوباره رونق می گیرد و هم بازاری مناسب برای جذب سرمایههای سرگردان و حفظ قدرت خرید مردم به وجود می آید. پیش از این دولت چندین بار نفت و گاز را در بورس انرژی عرضه کرد که اگر معدود خریداران را کنار بگذاریم، عرضه نفت در بورس شکست خورده است. البته اگر دولت نفت را در شرایطی وارد بورس می کرد که تحریم نبودیم و هنگامی که روزانه ۲ میلیون بشکه نفت می فروخت، آیند نگری می کرد و می توانست امروز را پیش بینی کند، اکنون به دلیل عدم استقبال مردم از نفت در بورس، چنین افسرده نمی شد. اما در هر صورت امروز بورس روند رو به رشدی دارد و بیش از ۷ میلیون نفر جذب بورس شده اند. بنابر این می تواند پای نفت را به بورس بکشاند. نتیجه آنکه دو طرح همزمان در بورس جلو می رود. اول اینکه روحانی گشایش اقتصادی را مطرح کرد و بر این اساس، قرار است ۲۲۰ میلیون بشکه نفت در بورس انرژی پیش فروش شود و خریداران، اوراق سلف موازی نفتی دریافت کنند. البته دولت بازخرید این اوراق را در سررسید یعنی ۲ سال بعد را تضمین کرده و موظف است با توجه به قیمت روز نفت و دلار، این اوراق را از دارندگان آنها خریداری کند، اتفاقی که موجب بدهکار شدن دولت بعدی خواهد شد. این طرح با انتقاد شدید نمایندگان رو به رو شد و همین انتقادها احتمال هوا شدن طرح را پیش بینی می کرد. در نتیجه بحث فروش اوراق سلف نفتی در بورس مطرح شد. بی شک فروش این اوراق ترس مردم از نفت را کاهش می دهد و زمینه ذهنی برای مردمی ایجاد می کند که آماده خرید هر عرضه ای در بورس هستند. نکته مهم اینجاست که تعداد قراردادهای اوراق سلف محدود است. این اوراق ۲ ساله و بر پایه نفت خام سنگین صادراتی ایران بوده و حداقل میزان سود آن، ۱۸.۵ درصد و حداکثر میزان سود آن، ۱۹ درصد است. اندازه هر قرارداد، یک بشکه و قیمت آن، ۹۴۴ هزار و ۶۲۲ تومان است و در این عرضه، مجموعاً ۵۲۹ هزار و ۳۱۲ قرارداد عرضه خواهد شد. بنابر این تعداد محدود این اوراق انگیزه لازم در بازار بورس را ایجاد می کند تا خریداران از صبح اشتیاق برای خرید داشته باشند. البته باید توجه داشت که اگر در روز یکشنبه سهامی که عرضه می شود زیاد جذاب نباشد، استقبال از اوراق سلف نفتی بیشتر خواهد بود. باید منتظر بود و دید که بورس در روز یکشنبه چگونه مدیریت می شود. اما در هر صورت دولت در این اشفته بازار بنا دارد نفت بدون مشتری اش را به بازار سهام تحمیل کند.
