آخرین گزارش بانک مرکزی از وضعیت بازار اجاره، از کاهش تعداد قراردادهای اجاره خبر می‌دهد، اما این موضوع، نویدبخش خبر خوشایندی در بازار مسکن نیست؛ چراکه با وجود کاهش شمار قراردادهای اجاره در مردادماه، اما قیمت‌ها همچنان سر به فلک گذاشته است.
گزارش تحولات بازار مسکن در مردادماه نشان می‌دهد که شاخص کرایه مسکن اجاری در شهر تهران و کل مناطق شهری رشدی به ترتیب معادل ۳۷.۸ و ۴۱.۲ درصد نسبت به ماه مشابه سال قبل داشته است.
در این شرایط، در حال حاضر مستاجران ناچار به تصمیم‌گیری‌ها و انتخاب‌های تازه شده‌اند؛ فروش دارایی و سرمایه‌گذاری برای تامین هزینه اجاره و کوچ به محلات پایین‌دست و حواشی شهرها و حتی مهاجرت به شهرها و شهرک‌های حومه، از جمله انتخاب‌های ناگزیر مستاجران در ماه‌های اخیر است.
برخی گزارش‌ها نشان می‌دهد که تورم نقطه به نقطه بازار اجاره شهر تهران، از ۱۰۰ درصد هم گذشته و به نظر می‌رسد همین موضوع، عامل مهم در کاهش تعداد معاملات اجاره بوده است؛ چراکه صاحب‌خانه‌ها برای فرار از مصوبه اجاره‌ای دولت، به صورت توافقی با مستاجران، قراردادهای سررسید شده را تمدید کرده‌اند.
این در حالی است که براساس مصوبه ستاد مقابله با کرونا که از مرداد ۱۳۹۹ تاکنون لازم‌الاجراست، قراردادهای اجاره سررسید شده در دوره کرونا باید به‌صورت خودکار و با رعایت سقف نرخ مصوب برای یک سال دیگر تمدید شود و این الزام تا ۳ماه پس از زمانی که وزارت بهداشت، وضعیت کرونایی کشور را عادی اعلام کند، ادامه خواهد داشت.
در مصوبه ستاد مقابله با کرونا، سقف مجاز برای افزایش قیمت در قراردادهای تمدیدی برای شهر تهران ۲۵ درصد، شهرهای بزرگ ۲۰ درصد و سایر نقاط شهری ۱۵ درصد اعلام شده، اما در عمل، حتی قراردادهایی که با اتکا به این مصوبه تمدید می‌شوند نیز با نرخ‌های بالاتری بسته شده‌اند.
البته تعیین سقف قیمت برای تمدید قراردادهای اجاره در مصوبه ستاد مقابله با کرونا بیش از اینکه با هدف جلوگیری از افزایش اجاره باشد، با هدف حمایت از اقشار ضعیف و آسیب‌دیدگان از شیوع کرونا وضع شده است. براساس آخرین اطلاعات مرکز آمار ایران، نرخ تورم قراردادهای تمدیدی در زمستان سال گذشته ۳۸.۶درصد و در بهار امسال ۳۹.۸درصد بوده است.
وامی برای برداشتن بار از دوش مستاجران
سیاستگذاران در ماه‌های ابتدایی تابستان گذشته برای برداشتن باری از روی دوش مستاجران، پیشنهاد وام ودیعه را مطرح کردند که براساس آن قرار شد وام ودیعه ۵۰، ۳۰ و ۱۵ میلیون تومانی به مستاجران تهرانی، شهرهای بزرگ و سایر شهرها پرداخت شود؛ بنابر تصمیم سیاستگذاران سود وام ودیعه مسکن ۱۳ درصد تعیین شد که ماهانه توسط مستاجران به بانک پرداخت می‌شود و اصل ودیعه بعد از اتمام قرارداد اجاره به بانک مسترد خواهد شد. اما با ورود به سال ۱۴۰۰ و افزایش نرخ رسمی اجاره‌بها، ودیعه ۵۰ میلیون تومانی در تهران به ۷۰ میلیون و در سایر کلانشهرها به ۴۰ میلیون تومان افزایش یافت.
بر همین اساس، ستاد ملی کرونا در تازه‌ترین تصمیم، مهلت ثبت‌نام برای دریافت وام ودیعه مسکن مستاجران را تا پایان آذرماه امسال تمدید کرد. به این ترتیب، متقاضیان دریافت این وام تا پایان آذر ۱۴۰۰ مهلت دارند برای دریافت این وام در سامانه جامع اقدام ملی مسکن tem.mrud.ir ثبت‌نام کنند. پیش از این زمان مهلت ثبت‌نام وام ودیعه مسکن تا پایان شهریور امسال بود.
چه کسانی می‌توانند ثبت‌نام کنند؟
تاکنون حدود ۲۲۵ هزار خانوار اجاره‌نشین موفق به دریافت این وام شده و در مجموع بیش از ۴۸۰۰ میلیارد تومان به آنان پرداخت شده است. در سال ۱۳۹۹ در مجموع ۴ هزار و ۷۶۲ میلیارد تومان پرداخت شد و امسال نیز تا پس از تمدید این مصوبه، تاکنون بیش از ۹۶میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان به حساب متقاضیان واریز شده است.
متقاضیان دریافت وام ودیعه مسکن باید شرایط ذیل را دارا باشند: باید متاهل یا سرپرست خانوار باشند؛ باید دارای اجاره‌نامه رسمی یا اجاره‌نامه ثبت شده در سامانه ثبت معاملات املاک و مستغلات و دارای کد رهگیری باشند؛ چنانچه متقاضی تا حداکثر ۲ هفته از تاریخ معرفی به شعب بانکی نسبت به تکمیل مدارک خود و ضامنین اقدام نکند، نسبت به رد درخواست متقاضی اقدام می‌شود.
قراردادهای نیمه دوم سال چه شرایطی دارد؟
پیش از این محمود محمودزاده، معاون وزیر راه و شهرسازی گفته بود: کسانی که نیمه دوم سال مهلت قراردادشان است، می‌توانند مدارک خود را در سامانه بارگذاری کنند.
وی دهم شهریورماه اعلام کرده بود: در سال گذشته هم کسانی که قراردادشان در نیمه دوم سال بود، مدارک خود را بارگذاری کردند و امسال هم همانند سال گذشته و طبق رویه سال قبل این اقدامات انجام می‌شود.
به گفته او، در حال حاضر روند پرداخت تسهیلات ودیعه مسکن آغاز شده و متقاضیان می‌توانند با مراجعه به بانک‌ها اقدامات لازم برای دریافت تسهیلات را انجام دهند. برنامه‌ریزی‌ها صورت گرفته و متقاضیان می‌توانند نام بانک و شعبه مورد نظر را انتخاب و مراحل روند پرداخت را طی کنند.
معاون وزیر راه و شهرسازی یادآور شده بود: در صورتی که متقاضیان مدارک خود را زودتر به بانک‌ها ارائه دهند و مراحل اداری را طی کنند، روند پرداخت تسهیل و تسریع خواهد شد.
به گفته محمودزاده، بانک‌ها اطلاعات و آمار کسانی که به آنها تسهیلات پرداخت شده در سامانه بارگذاری می‌کنند، اما هنوز آمار دقیقی از این تعداد به ما اعلام نشده و در آینده نزدیک اطلاعات جدیدی از متقاضیانی که این تسهیلات را دریافت کرده‌اند، ارائه خواهیم کرد.
کدام اجاره‌نامه‌ها مشمول وام ودیعه مسکن می‌شوند؟
پس از آن، علی قائدی، معاون دفتر اقتصاد مسکن وزارت راه و شهرسازی در یک برنامه زنده تلویزیونی در یازدهم شهریورماه، درباره آخرین وضعیت تسهیلات دهی ودیعه مسکن، به آغاز پرداخت این تسهیلات از سوی بانک‌های عامل اشاره کرده بود. به گفته وی، بر اساس مصوبه‌ای که ۲۳ خرداد ۱۴۰۰ از ستاد ملی مقابله با کرونا داشتیم، از ۲۶ خرداد ثبت‌نام را آغاز کردیم و تا کنون حدود ۷۴۰ هزار نفر ثبت‌نام کرده اند که از این ثبت‌نامی‌ها حدود ۸۱ هزار نفر به بانک‌ها معرفی شده‌اند.
معاون دفتر اقتصاد مسکن وزارت راه و شهرسازی، دوره بازپرداخت این تسهیلات را ۵ ساله عنوان کرده و افزوده بود: نرخ سود این تسهیلات ۱۳ درصد است.
قائدی متذکر شده بود: روش دیگر بازپرداخت تسهیلات که سال گذشته به تصویب رسیده بود، مورد استقبال قرار نگرفت؛ آن هم این بود که وام گیرنده اقساط را پرداخت نمی‌کرد ولی در پایان سال یکجا اصل و سود وام را تسویه می‌کرد.
به گفته او، نیازی به حضور در ادارات راه و شهرسازی برای ثبت‌نام نیست و فقط باید در مرحله آخر که مراجعه به بانک است، در شعبه حاضر شوند. هر متقاضی ای که واجد شرایط باشد، شعبه بانک مورد نظر را در نزدیک‌ترین محل زندگی خود انتخاب کرده و پس از آن به بانک مراجعه می‌کند.
وی یادآور شده بود: بانک هم شرایط مورد نظر خود را بررسی کرده و در صورتی که متقاضی، واجد شرایط باشد، پرداخت آن انجام خواهد شد. ما شرایط بانکی را بررسی می‌کنیم؛ یکی اینکه سرپرست خانوار باشد؛ در مقطع فعلی مالکیت نداشته باشد؛ تاریخ انعقاد قرارداد اجاره از اول مهر ۱۳۹۹ تا ۳۱ شهریور ۱۴۰۰ مرتبط باشد. اگر این سه شرط را داشته باشد، تأیید شده و فرد می‌تواند بانک عامل را معرفی و به آن شعبه مراجعه کند.
این مقام مسئول در معاون مسکن وزارت راه و شهرسازی تصریح کرده بود: افرادی که در حال حاضر نسبت به انعقاد قرارداد اجاره با موجر اقدام می‌کنند هم مشمول دریافت این تسهیلات خواهند شد.
وی متذکر شده بود: طبق قانون ساماندهی و حمایت از تولید و عرضه مسکن، کسانی می‌توانند از این تسهیلات استفاده کنند که یا آقای متأهل باشند یا خانم مجرد بالای ۳۵ سال؛ اجاره نامه‌ها هم یا باید در دفاتر مشاور املاک نوشته شده و کد رهگیری اخذ شود یا اینکه در دفاتر اسناد رسمی ثبت شده باشد.
قائدی بیان کرده بود: با توجه به اینکه تسهیلات مذکور به دوره شیوع کروناست، بر اساس مصوبه ستاد ملی مقابله با کرونا، اگر چک برگشتی اشخاص مربوط به دوره کرونا باشد، این ستاد برای آنها استثنا قائل شده و می‌توانند این تسهیلات را دریافت کنند.
متقاضیانی که پیامک وام اجاره دریافت نکرده‌اند، چه کنند؟
معاون مسکن و ساختمان وزیر راه وشهرسازی همچنین دوازدهم شهریورماه از معرفی ۸۰ هزار نفر به بانک برای دریافت وام ودیعه مسکن خبر داده و گفته بود: افرادی که پیامکی دریافت نکردند، یکبار دیگر اطلاعات خود را در سامانه کنترل و اگر لازم بود مجددا ثبت‌نام کنند.
محمودزاده با اشاره به گلایه برخی افراد که می‌گویند هیچ پیامکی دریافت نکردند، عنوان کرده بود: پیامک برای همه ارسال شده، البته ممکن است به دلیل اختلالات پیامکی دریافت نکرده باشند. تمام افرادی که ثبت‌نام کردند مجددا به سامانه مراجعه کرده و اطلاعات خود را کنترل کنند و اگر مدارکشان تکمیل نیست مجددا ثبت‌نام کنند.
