رحمان قهرمانپور
کارشناس مسائل بین‌الملل
در مورد اینکه تفاهم غیرمکتوب ایران و آمریکا چه خواهد بود، هنوز اطلاعات دقیق و رسمی‌تری بیرون نیامده است، با اتکا به آن چیزی که تا الان می‌دانیم به‌واقع می‌توان گفت که ایران و آمریکا در تلاش برای یک تفاهم غیرمکتوب برای محدودکردن تنش هستند. در ابتدا تصور می‌شد که این تفاهم دربارة مسئله ی هسته‌ای است؛ اما به‌مرور اخباری که بیرون آمدنشان داد که این تفاهم نانوشته ایده‌ای در آغاز دولت بایدن بود که رسیدن به یک توافق جامع با ایران را دنبال می‌کرد و مسئلة هسته‌ای بخشی از آن بود. موضوعاتی مانند فعالیت‌های منطقه‌ای و مباحث موشکی و تبادل زندانی و.. را نیز می‌خواستند در آن چارچوب مطرح کنند. این تفاهم غیرمکتوب جدید، شکل جدیدی از توافق جامع است که آقای سالیوان از ابتدا دنبال آن بود؛ اما باید منتظر باشیم تا در آینده ادامه‌دار بودن آن را ببینیم. تداوم این توافق یا تفاهم به عوامل زیادی بستگی دارد. ما هنوز نمی‌دانیم که آیا این تفاهم از نظر حقوقی چه شکلی پیدا خواهد کرد. یک تفسیر این است که کنگرة آمریکا معتقد است که تفاهم هم نوعی توافق حساس می‌شود و کنگره باید در مورد آن نظر دهد. یک دیدگاه دیگر می‌گوید این مسئله مربوط به دولت است. نکته بعدی مسائل بین‌المللی است؛ تفاهم‌های غیرمکتوب و غیرالزام‌آور معمولاً در شرایط تنش‌آمیز اعتبار خود را از دست می‌دهند. ضمن اینکه هنوز نمی‌دانیم در این تفاهم آیا مدت‌زمان مشخصی قید شده است یا خیر؛ برخی گفته‌اند تفاهم تا زمان دولت بایدن است. در کل خیلی نمی‌توان تداوم این تفاهم سخن گفت. در مورد تفاهم روی حوزة منطقه‌ای باید محتاط باشیم و منتظر اخبار بیشتر باشیم. وقتی از منطقه حرف می‌زنیم طیفی از موضوعات متنوع را شامل می‌شود. از حضور نیروهای آمریکایی در سوریه و عراق گرفته تا وضعیت لبنان و یمن و محور مقاومت و حزب‌الله و حماس و.... در این مورد باید محتاط‌تر باشیم؛ چون درباره مسائل هسته‌ای اطلاعات اندکی داریم و اخبار قابل‌توجهی به بیرون درز کرده است. در مورد منطقه باید ببینیم تفاهم‌ها به چه شکل خواهد بود. گفته شده است که در این تفاهم ایران موظف شده به نیروهای آمریکایی حمله نکند؛ اما در کجا این اتفاق قرار است صورت بگیرد؟
