راهکارهای جلوگیری از قاچاق بنزین

سیدحمید حسینی
تحلیلگر ارشد حوزه انرژی

ما برای عبور از مشکل افزایش مصرف بنزین ۲ راه حل بیشتر نداریم یا باید شروع به واردات کنیم که امسال نیز به یک میلیارد دلار اعتبار برای واردات بنزین و گازوئیل در بودجه پیش بینی شده و یا روش‌هایی برای صرفه جویی و جلوگیری از قاچاق بکار ببندیم. واردات فراورده‌های نفتی کاری است که اغلب کشورهای دنیا انجام می‌دهند، این کشورها مشکلی ندارندچون‌ نه تنها دولت‌ها از آن محل زیان نمی‌کنند بلکه از محل مالیات و عوارضی دریافت می‌کنند، کسب درآمد دارند. اما مشکل ایران این است که باید فرآورده را با قیمت بین المللی وارد کنیم و با یک‌دهم نرخ بین‌الملل در بازار داخل بفروشیم و این قطعا باتوجه به کمبود منابع ارزی و افزایش میزان یارانه؛ راه حل درستی برای کشور ما نیست. ماحدود ۱۰۵ میلیون لیتر تولید داریم که برخی مواقع پالایشگاه‌ها تا 110 میلیون لیتر هم افزایش تولید می‌دهند، این ارقام در شرایط فعلی پاسخگو‌ است اما در پیک سفرها و نزدیک تابستان که میزان مصرف افزایش می‌یابد دچار مشکل می‌شویم، بنابراین باید قبل از تابستان تدابیری برای کاهش مصرف اندیشیده شود. سیاست قیمتی تاحدی می‌تواند موثر باشد اما یکی از کارهای اساسی که می‌توانیم انجام دهیم اینکه خودروسازان را مجبور کنیم خودرویی تولید کنند که حداقل مصرف را داشته باشد، موتورسیکلت‌های کشور برقی شوند، تلفات انرژی در نیروگاه‌ها را کاهش دهیم، زیرا نیروگاه‌ها برای افزایش مصرف با مردم رقابت می‌کنند. همچنین جلوگیری از قاچاق می اواند موثر باشد. ایده‌ای مطرح می‌شود مبنی بر اینکه قیمت بنزین تغییر نکند و سهمیه مردم همان ۶۰ لیتر سابق در نظر گرفته شود که دارندگان خودرو بتوانند با استفاده از کارت شخصی این میزان سوخت را دریافت کنند ولی هر کس نیاز به سوخت بیشتر داشت باید بهای آن را با نرخ بین الملل پرداخت کنند. بخش خصوصی بنزین را وارد کند و اجازه داشته باشد با نرخ روز بین الملل توزیع کند. در هر حال اگر فکری برای سیستم حمل و نقل نکنیم راه به جایی نمی‌بریم، باید استفاده از وسایل نقلیه عمومی در حمل و نقل برون شهری را افزایش دهیم، مردم وقتی ببینند هزینه استفاده از خودروی شخصی در مسافرت‌ها به خاطر مصرف بنزین چندین برابر می‌شود، استفاده از وسایل نقلیه عمومی مثل قطار، هواپیما و اتوبوس را ترجیح خواهند داد. اکنون استاندارد مصرف بنزین در دنیا ۴ لیتر در هر کیلومتر است، در ایران هم هرچه بتوانیم به این استاندارد نزدیک شویم، ترافیک را کنترل کنیم، سوخت خودروها را استاندارد کنیم و بخشی از خودروها را به سمت استفاده از سی ان جی و ال پی جی ببریم کارساز و موثر خواهد بود. اهرم قیمتی به تنهایی برای کنترل مصرف جوابگو نیست، مسئله جواب دارد، مشکل راه حل و معضل راهکار؛ بنابراین باید مجموعه‌ای از اقدامات را اجرایی کنیم، سوخت در کشور ما یک معضل است که نمی‌توان به آن تک بعدی نگاه کرد. اگر خودروها استاندارد شوند، قیمت را هم افزایش دهیم، اما در شهر ترافیک داشته باشیم و سرعت تردد خودروها کند باشد، قطعا همچنان مازاد مصرف را خواهیم داشت یا اینکه اگر با قاچاق مبارزه نکنیم و اصلاح قیمتی انجام ندهیم، مشکل کمبود فراورده در کشور حل نخواهد شد.