بعد از چهار سال سرانجام با مصوبه هیئت وزیران در ۲۶ مرداد ماه واردات خودرو آزاد شد. بر اساس آیین‌نامه واردات خودرو، واردکنندگان می‌توانند سراغ خودرو‌هایی با سقف قیمت ۲۰هزار یورو بروند و واردات خودرو بالاتر از این سقف همچنان ممنوع است. انجمن واردکنندگان خودرو که تا پیش از این وعده واردات خودرو‌های اقتصادی و باکیفیت را به مردم می‌داد و اعلام آمادگی کرده بود که بدون گرفتن ارز از دولت خودرو با قیمت پایین و منطقی وارد می‌کند، اکنون با نهایی شدن مصوبه واردات، نظرش تغییر کرده و می‌گوید که ماشین‌های تولید داخل یک سر و گردن بالاتر از خودرو‌های ۱۰هزار دلاری دنیا هستند، حتی اگر همه خودروها فقط ۱۰هزار دلار باشند، عملاً بیش از ۱۰۰هزار خودرو وارد نخواهد شد که تعداد بسیار ناچیزی است و در مقابل تقاضای موجود کشور اندک است.
چه خودرو‌هایی می‌توان وارد کرد؟
«فولکس واگن پولو لایف» از خودرو‌های با قدمت شرکت آلمانی فولکس واگن است که از سال ۱۹۷۵ تولید می‌شود. نسخه به‌روزرسانی شده این خودرو در مدل‌های مختلفی عرضه شده که نسخه لایف آن حدود ۲۰هزار یورو قیمت‌گذاری شده است. موتور این خودرو یک لیتری بوده و ۷۹ اسب بخار قدرت دارد. مصرف سوخت این فولکس واگن پولو لایف ۲۱کیلومتر در هر لیتر است و پنج دنده دارد. با وجود افزایش قیمت‌ها، شرکت رنو همچنان یکی از اقتصادی‌ترین خودروها را تولید می‌کند و آن هم رنو داستر جورنی به قیمت ۱۸هزار یورو است. موتور یک لیتری و توربوشارژ این خودرو از بنزین استفاده می‌کند و با طی کردن ۱۹کیلومتر در هر لیتر مصرف سوخت مناسبی دارد. خودروی «نیسان کیکس» از شرکت نیسان، از ارزان‌ترین خودروها در کلاس خود محسوب می‌شود و بیش از ۱۹هزار یورو قیمت دارد. موتور ۶/۱ لیتری پیشرانه این خودرو است که ۱۲۲اسب بخار قدرت دارد. «کیا ریو ۲۰۲۲ و کیا سول LX ۲۰۲۲» از تولیدات شرکت کره‌ای کیا هستند که حدود ۱۹هزار یورو قیمت دارند. همچنین «هیوندای ونیو» با قیمت ۱۸هزار و۹۰۰ یورویی می‌تواند یکی دیگر از گزینه‌های وارداتی به داخل کشور باشد. این اتومبیل از خودرو‌های اقتصادی در کلاس خود محسوب می‌شود، این خودرو با موتور ۶/۱ لیتری، ۱۲۱ اسب بخار قدرت دارد.
آغاز واردات خودرو از اول مهرماه
سخنگوی وزارت صنعت، معدن و تجارت با بیان اینکه مرحله اجرایی واردات خودرو عملاً از ابتدای مهرماه آغاز می‌شود، اعلام کرد: «واجدان شرایط واردات خودرو، تا ۱۹شهریور ماه فرصت دارند درخواست خود را به دفتر صنایع خودرویی وزارت صمت تحویل دهند.»
امید قالیباف اظهار کرد: «آیین‌نامه واردات خودرو سه گروه را شامل می‌شود که پس از ارسال درخواست در مهلت مقرر یادشده که ۱۹شهریور ماه در نظر گرفته شده است، حداکثر تا آخر شهریور ماه اسامی شرکت‌های منتخب اعلام خواهد شد. پس از تأیید و اعلام شرکت‌هایی که الزامات آیین‌نامه واردات خودرو را با امتیاز بالاتری کسب کرده‌اند، واردات خودرو می‌تواند انجام شود.»
برنامه داخلی‌سازی
سخنگوی وزارت صمت سه گروه واردکنندگان خودروی اقتصادی، سرمایه‌گذاران خارجی متقاضی ایجاد خط تولید و متقاضیان واردات خودروی برقی به مناطق آزاد را اولویت نخست مشمول آیین‌نامه واردات خودرو برشمرد و در رابطه با متقاضیان واردات خودروی اقتصادی تأکید کرد: «شرط لازم برای این دسته، الزام به انتقال فناوری و ارائه خدمات بعد از فروش است، اما اگر علاوه بر این موارد برنامه داخلی‌سازی نیز داشته باشند، امتیاز مضاعف محسوب می‌شود. در درخواستی که ارائه می‌شود، باید علاوه بر مشخص شدن جزئیات الزامات گفته شده، نوع خودرویی که قصد وارد کردن آن را دارند نیز مشخص شود.»
مشاور رسانه‌ای وزیر صنعت، معدن و تجارت خاطرنشان کرد: «در رابطه با متقاضیان سرمایه‌گذاری ایجاد خط تولید خودرو نیز مشوقی در نظر گرفته شده است که بتوانند هزینه‌های ریالی خود را بابت خرید کارخانه و راه‌اندازی خط تولید از طریق واردات خودرو و فروش آن تأمین کنند. استفاده از این مشوق، مازاد بر سقف یک‌میلیارد یورویی واردات خودرو خواهد بود.»
قالیباف در رابطه با واردات خودرو در مناطق آزاد نیز گفت: «در مناطق آزاد صرفاً خودرو‌های برقی مجوز واردات خواهند داشت و شرایط متقاضیان مشابه واردکنندگان خودروی اقتصادی است، با این توضیح که فعلاً داخلی‌سازی مورد نظر نیست و به جای آن باید واردکننده نسبت به ایجاد زیرساخت و ایستگاه شارژ خودرو تعهد دهد.»
سخنگوی وزارت صمت در خصوص نحوه بررسی درخواست‌ها و تأیید نهایی شرکت‌ها نیز تصریح کرد: «همانطور که اشاره شد، هر شرکتی که امتیاز بیشتری از الزامات آیین‌نامه، نظیر انتقال فناوری به دست آورد، در اولویت واردات خواهد بود.»
شرایط واردات، ۲۰ شهریور اعلام می‌شود
این مقام مسئول در وزارت صنعت، معدن و تجارت ضمن اشاره به اولویت داشتن واردات خودرو‌های زیر ۱۰هزار یورو اعلام کرد: «شرایط واردات سایر خودروها نیز ۲۰ شهریورماه اعلام می‌شود.»
سخنگوی وزارت صمت با بیان اینکه واردکننده خودرو باید به ازای هزار دستگاه خودروی وارداتی، یک نمایندگی برای خدمات پس از فروش ایجاد کند، تصریح کرد: «شرکت‌های متقاضی واردات خودرو، علاوه بر شرط فوق باید تأمین قطعات یدکی ضروری (پیش از واردات)، تأمین تجهیزات، اسناد و آموزش نفرات ذی‌ربط در خدمات پس از فروش و همچنین اعلام فهرست فناوری‌های انتقال‌یافته در خدمات پس از فروش را در درخواست خود، اعلام کنند.»
وی افزود: «همچنین دارا بودن مجوز رسمی از تولیدکننده محصول جهت تضمین ارائه خدمات پس از فروش یا انتقال فناوری، داشتن تجربه در واردات خودرو یا به کارگیری شرکت‌های دارای تجربه در این زمینه و ارائه سطح انتقال فناوری در خودرو‌های اقتصادی برای تولید در کشور، از دیگر الزامات واردکنندگان خودرو است که حتماً باید در درخواست آن‌ها قید شود.»
قالیباف واردات خودرو را در راستای تنظیم بازار خودرو خواند و گفت: «متقاضیان سرمایه‌گذاری احداث خط تولید خودرو، علاوه بر مشوقی که پیش‌تر اعلام شد، ضروری است نسبت به اخذ مجوز از سازمان سرمایه‌گذاری خارجی هم اقدام کنند.»
تعیین حقوق دولتی واردات بر اساس قیمت کشف‌شده در بورس کالا
قالیباف اظهار کرد: «تعیین درصد حقوق دولتی واردات خودرو بر اساس قیمت کشف شدهِ نهایی در بورس کالا مشخص می‌شود.» به گفته واردکنندگان مشخص نبودن حقوق گمرکی از ایرادات اساسی این مصوبه است که باید اصلاح شود، یعنی تا زمانی که واردکننده ماشینش را نفروخته است، نمی‌داند تعرفه یا عوارض گمرکی چقدر است که به نوعی سردرگمی در بازار ایجاد می‌کند، چون ممکن است یک خودرو در ماه اول ۵۰۰-۱۰۰ دستگاه عرضه شود و در ماه بعد اصلاً عرضه نشود و این بلاتکلیفی در عوارض و تعرفه یک مصیبت بسیار بزرگ است.
خودروی ۱۰هزار دلاری کیفیت ندارد
مهدی دادفر، دبیر انجمن واردکنندگان با انتقاد از آیین‌نامه واردات خودرو گفت: «بنده اطلاعی درباره انواع خودرو‌های وارداتی ندارم و باید ببینیم واردکنندگان خودروی ۲۰هزار دلاری که هزینه حمل ۴- ۳هزار دلاری نیز به همراه دارد و تقریباً ۲۴- ۲۳هزار دلار می‌شود، چه مدل‌هایی را پیدا می‌کنند که با استاندارد‌های ایران هم سازگار باشد. در خصوص تعرفه‌ها هم وضعیت نامعلوم است و به نظر می‌رسد وزارت صمت این دستورالعمل را از باب رفع مسئولیت تنظیم کرده باشد. به عنوان مثال من یک خودروی ۱۰هزار دلاری بیاورم، آیا تعرفه ۵۵درصد، ۷۵درصد یا ۹۵درصد است که این موضوع، عوارض و اسقاط آن در این دستورالعمل مشخص نیست.»
وی در ارتباط با عوارض واردات خودرو گفت: «قرار است کارگروهی ما‌به‌التفاوت میان نرخ اولیه خودروی وارداتی با میزان و ارزش عرضه آن در بورس کالا را در نظر بگیرد و عوارض شناور اعمال کند. فکر نمی‌کنم زودتر از سه ماه آینده واردات خودرو اجرایی شود، همچنین خودرو‌های شاسی‌بلند به هیچ عنوان وارد نخواهد شد. خودرو‌های وارداتی احتمالاً از خودرو‌های ۱۰برند اول دنیا نیستند و اگر هم باشند، قیمت‌شان حدود ۹۰۰- ۸۰۰میلیون تومان خواهد بود.»
دادفر با اشاره به توان رقابت خودرو‌های تولید داخل با خودرو‌های وارداتی گفت: «خودروی ۱۰هزار دلاری خودروی قابل رقابتی نیست و تمام ماشین‌هایی که در حال تولید آن هستیم، در کنار خودرو‌های ۱۰هزار دلاری دنیا یک سر و گردن از آن‌ها بالاتر هستند، در واقع کیفیت لازم را خودرو‌های ۱۰هزار دلاری ندارند، لذا رقابت وجود نخواهد داشت.»
