گروه گردشگری -صدیقه نژاد قربان: گرانی، تورم، پایین آمدن سطح معیشت و محدود شدن هزینه‌کرد خانوارها به کالاهای ضروری همچون خوراک و مسکن منجر به کاهش و یا حذف دیگر موارد از سبد هزینه خانواده‌ها شد که یکی از مهم‌ترین آن‌ها تفریح و سفر است که باتوجه به هزینه بالای سفرها و کاهش درآمدی خانوارها، اینک به کالایی لوکس در سبد اقتصادی خانوارها تبدیل شده است.
سفر و گردشگری از سال 2010 به بعد، تبدیل به یک صنعت درآمدزا با قابلیت اشتغال بالا در جهان شد که توانست از سال 2018، به صنعت سوم جهان تبدیل شود و رشد اقتصادی آن حتی از رشد تولید ناخالص داخلی در جهان پیشی بگیرد و سهم قابل توجهی را در بسیاری از کشورها به خود اختصاص دهد. توریسم در در اقتصاد برخی از کشورها آنچنان دارای اهمیت است که سهم مهمی در سیاست‌گذاری‌ها و سرمایه‌گذاری‌های این کشورها دارد. به‌طور مثال نزدیک به 15درصد از تولید ناخالص داخلی اسپانیا تا پیش از همه‌گیری کرونا به صنعت توریسم تعلق داشت و درآمدهای حاصل از آن دو برابر درآمدهای نفتی ایران بود. همچنن ترکیه که اکنون توانست خود را در رتبه 5 کشور برتر جهان در جذب گردشگر تبدیل کند، حدود 12درصد از تولید ناخالص داخلی آن به گردشگری اختصاص دارد. این اهمیت و توجه در در دیگر کشورهای همسایه به‌ویژه کشورهای حوزه خلیج فارس همچون امارات، عربستان، اردن، قطر و عمان نیز مشهود است. علاوه بر اهمیت توریسم برای سازمان‌های بین‌المللی، دولتها و شرکتهای خصوصی؛ این صنعت توانست جایگاه مهمی را در زندگی افراد به دست آورد و سهم قابل توجهی از هزینه خانوارها برای سفر و تفریح در طول سال درنظر گرفته می‌شود. پس از وقفه کوتاه در گردشگری از زمان همه‌گیری کرونا به‌دلیل قرنطینه و محدودیت‌های سفر، با شروع گردشگری داخلی، به‌ویژه از نیمه دوم 2021، گردشگری بیش از پیش مورد توجه قرار گرفت و میزان پس‌انداز برای سفرها افزایش یافت. مراکز خدمات رسان گردشگری همچون اقامت و حمل و نقل و.. نیز به‌منظور جذب هرچه بیشتر گردشگر، تسهیلات و گزینه‌های جذابی همچون تخفیفات ویژه، یارانه و اقساط را پیش روی مسافران قرار داد تا در انتخاب مقاصد و مراکز اقامتی و استفاده از حمل و نقل آزادانه عمل کنند و دلایل مالی منجر به کاهش سفرها و یا حذف دوباره آن نشود. اگرچه جهان نیز پس از کرونا با تورم، مشکلات اقتصادی و گران‌تر شدن نسبی خدمات گردشگری مواجه شد، اما این موضوع در کاهش سفرها تاثیر چندانی نداشته و آمارها حاکی از رسیدن گردشگری به سطح پیش از کرونا است و حتی در برخی از کشورها از آن نیز فراتر رفته است. زیرا این تغییرات قیمتی چندان تاثیری در زندگی و معیشت خانوارها نداشته و باتوجه به اهمیت سفر، این کالا همچنان در اولویت سبد اقتصادی خانوارها باقی مانده است. این در حالی است که در ایران تورم و مشکلات اقتصادی، منجر به حذف و یا کاهش سفر از سبد هزینه‌ها شده و آن را تبدیل به کالایی لوکس کرده که تنها برای اقشار مرفه جامعه قابل دسترسی است. زیرا، سطح معیشت و درآمد خانوارها نیز باتوجه به تورم افسارگسیخته و افزایش چندین برابری قیمتها به‌شدت پایین آمد. این افزایش قیمتها در صنعت گردشگری نیز چشمگیر بوده و یک برآورد جزئی از ابزار و خدمات سفر، حاکی از این واقعیت است که باتوجه به میزان درآمد خانوارها و بالا بودن بیش از حد هزینه‌ها آن هم صرفا برای نیازهای ضروری، دیگر پس‌اندازی برای سفرها باقی نمی‌ماند. میزان هزینه وسایل حمل و نقل زمینی و هوایی چنان افزایش یافته که حداقل یک سوم حقوق دریافتی یک کارگر آن هم به‌صورت انفرادی صرفا برای حمل و نقل مصرف می‌شود. صنعت هوایی در چند سال اخیر با کاهش چشمگیر مسافر مواجه شد که این امر در پساکرونا مشهودتر شده است. زیرا علاوه بر کمبود هواپیما، قیمت بسیار بالای پروازها، مانع از استقبال مسافران از سفرهای هوایی شده است. این در حالی است که سفرهای ریلی و زمینی نیز با توجه به افزایش فزاینده قیمتها در حال تبدیل شدن به سرنوشت سفرهای هوایی هستند. همچنین سفر با تورهای و آژانس‌های مسافرتی که در این چند سال اخیر بسیار مورد توجه قرار گرفته بود، به‌دلیل افزایش ناگهانی و چند برابری قیمتها، در حال حاضر تنها مورد توجه اقشار پردرآمد و مرفه قرار می‌گیرد و اقشار کم‌درآمد، دیگر به شکل استاندارد و معقول جهانی به سفر نمی‌روند. یعنی به‌جای استفاده از حمل و نقل عمومی با خودروی شخصی برای کاهش هزینه‌ها یه سفر می‌روند و به‌دلیل گرانی تورهای مسافرتی، سفرهای گروهی تبدیل به سفرهای شخصی شد. همچنین به‌دلیل گرانی بیش از حد مراکز اقامتی، چادرزنی و کمپ در طبیعت جایگزین سفرهای شهری و برخورداری از مراکز اقامتی شده است. در کنار این هزینه‌های اصلی در سفر، غذا به‌عنوان عنصر اصلی و مهم سفرها به یک چالش جدی برای مسافران تبدیل شده است.
