گروه صنعت و تجارت: صنعت فرش در ایران به نسبت سایر صنایع یک صنعت کوچک مقیاس است و این صنایع احتمالا بزرگترین ضربه را از وضع تحریم‌های اقتصادی خورده‌اند. مدیر کل صنعت، معدن و تجارت آذربایجان شرقی، در تاریخ نهم آبان 1402 در سخنانی تحریم‌های اقتصادی را مهمترین عامل کاهش چشمگیر صادرات فرش دستباف دانست و گفت: عمدتا به دلیل اعمال تحریم‌ها، امکان صادرات مستقیم فرش به کشورهای هدف وجود ندارد که این موضوع بر بازار فرش تاثیرگذار بوده است. محمدجعفر عظمائی با اشاره به برخی از مشکلات صنعت فرش دستبافت، تاکید کرد: به منظور رونق این هنر صنعت و توسعه صادرات فرش دستبافت ضروری است، موضوع پیمان سپاری ارزی در این بخش مورد بازنگری قرار گیرد. بحث پیمان‌سپاری ارزی بخش عمده‌ای از صنایع را درگیر کرده و حتی برخی از نمایندگان مجلس از جمله رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس بانک مرکزی را عامل افزایش شدید کسری تجاری ایران معرفی کرده است.
مرتضی حاجی‌آقا میری، رئیس کمیسیون فرش، هنر و صنایع‌دستی ایران در نشستی که چند روز پیش برگزار شد با بیان اینکه فرش بیشتر از حوزه‌های دیگر از پیمان سپاری ارزی آسیب دید، تصریح کرد: بر اساس قانون بودجه قرار بود امسال شاهد کاهش پیمان سپاری ارزی فرش باشیم، اما به خاطر همین ضعف جایگاه مرکز، ابلاغ این بند تا آبان طول کشید و هنوز هم بانک مرکزی آن را اجرا نکرده است. اگر جایگاه مرکز ملی فرش بالاتر بود، می‌توانست مؤثرتر عمل کند. میری درباره دستمزد قالیبافان اظهار کرد: در سال جاری دستمزد قالیبافان حدود ۳۰ درصد افزایش یافته و در حال حاضر میانگین دستمزد ماهانه ۱۰ تا ۱۵ میلیون تومان است. برای مثال دستمز بافت یک قالی ۱۲ متری که حدود دو سال زمان می‌برد و توسط دو یا سه بافنده انجام می‌شود، حدود ۶۰۰ میلیون تومان است.
افت صادرات فرش در سال‌های اخیر
حامد چمن‌رخ، عضو اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان فرش دستباف ایران در سخنانی اعلام کرد صنعت فرش زمانی جایگاه والایی داشت ولی آلان پیش‌بینی می‌کنیم امسال افت صادرات فرش را شاهد باشیم. مدیران به حوزه‌هایی که از آن منافع مستقیم ندارند اهمیت نمی‌دهند و از همین به فرش مانند خودرو اهمیت نمی‌دهند. عضو هیأت‌رئیسه اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان فرش دستباف تصریح کرد: طی نیمه نخست امسال تنها ۳۲ میلیون دلار فرش دستباف صادر شده است. پیش‌بینی می‌شود صادرات فرش دستباف امسال نسبت به پارسال با افت حدود ۲۰ درصدی مواجه شود. او ادامه داد: در این دوره به جایگاه صنعت فرش بی‌توجهی و بی‌مهری می‌شود. فرش دستباف هنر ملی ایران است و حدود ۱۰ میلیون نفر به‌طور مستقیم و غیرمستقیم در این حوزه اشتغال دارند. علا نور توکلی، نایب‌رئیس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان فرش دستباف ایران گفت: زمانی صادرات فرش دستباف به ۲.۵ میلیارد دلار رسیده بود. مسعود سپهرزاد، رئیس اتحادیه فروشندگان فرش دستباف تهران ضمن انتقاد از اقدام اخیر وزارت صمت مبنی بر ادغام مرکز ملی فرش ایران با اداره کل صنایع خلاق اسباب‌بازی و غیرقانونی بودن این اقدام گفت: همیشه تشکل کوچک‌تر در تشکل و صنعت بزرگ‌تر ادغام می‌شود و در اینجا برعکس آن رخ داده و این خلاف قانون است. وی در ادامه به مهمترین مشکل صنعت فرش ایران اشاره می‌کند و می‌گوید: بزرگترین مشکل صنف ما تحریم و نبود بازار در خارج از کشور و تضعیف صادرات قالی دستباف است. به دلیل وجود تحریم‌ها و سیاست خارجی کشور، صادرات فرش به آمریکا و بازارهای اروپایی دچار مشکل شده و بازار این کشورها را از دست داده‌ایم. او تصریح کرد: در گذشته نه‌چندان دور قالی دستباف بعد از نفت بزرگترین صادرات غیرنفتی کشور بود و در دهه‌های ۷۰ و ۸۰ سالانه نزدیک به ۲ میلیارد دلار صادرات قالی دستباف به کشورهای مختلف دنیا داشتیم، ولی اکنون باوجود تحریم‌ها، صادرات قالی بسیار کاهش داشته و در سال ۱۴۰۱ کل صادرات قالی دستباف فقط ۵۰ میلیون دلار بود. رئیس اتحادیه فروشندگان فرش دستباف تهران تاکید کرد: اگر سیاست خارجی کشور تغییر کند و تعامل با کشورهای دیگر بیشتر شود بعد از نفت و پتروشیمی، می‌توان با افزایش صادرات کالاهایی مثل قالی، پسته و زعفران ارز زیادی وارد کشور کرد. او ادامه داد: ما حدود ۶ هزار بیمه‌شده از جامعه بافندگان در تهران داریم، اما دولت نیز با سختگیری در پی ریزش این تعداد است. در کل کشور حدود ۲۴ هزار بیمه‌شده قالی‌بافی داریم. سیدعلی آل‌احمد، نماینده اتحادیه صادرکنندگان فرش اصفهان در این راستا می‌گوید با تحریم آمریکا از سال ۹۷ امکان ارسال فرش ایرانی به‌هیچ‌عنوان به آمریکا وجود ندارد. ازاین‌رو ما بازار بزرگی را از دست داده‌ایم. وی تاکید کرد: پشم به‌عنوان مواد اولیه موردنیاز بافت فرش ایرانی دارای ویژگی ذاتی است که موجب تمایز فرش ایرانی می‌شود. با توجه به سود خوبی که صادرات پشم دارد، عده‌ای برای صادرات پشم به خارج درخواست داشتند که با آن مخالفت می‌شد و درنهایت اجازه صادرت پشم داده شده است. آل‌احمد اظهار کرد: صنایع‌دستی در ارتباط مستقیم با قشر آسیب‌پذیر و محروم روستایی به همین دلیل ارتقا مدیریت صنایع فرش بسیار حائز اهمیت است. طبق آمارهای جهانی سهم صادرات جمهوری اسلامی ایران از صادرات فرش 7.9 درصد می باشد که تنها دو کشور هندوستان با 31.7 درصد و مصر با 18.2 درصد بالاتر از ایران قرار دارند و ایران در رتبه سوم قرار دارد. هنوز هم در بازارهای جهانی فرش ایران جز با کیفیت‌ترین و محبوب‌ترین گزینه‌ها برای خرید به حساب می‌آید. چین و روسیه بزرگترین بازارهای فرش ایران را به خود اختصاص داده‌اند و در بین کشورهای اروپایی نیز کشورهای آلمان، انگلستان و سوئیس نیز از فرش ایرانی بسیار استقبال می کنند. هرچند نباید از کشورهای عربی مانند لبنان، کویت، قطر و امارات نیز قافل شویم که برای فرش های ایرانی احرتام زیادی قائل می شوند.
