آیلین سیروس: روز گذشته 23 آبان ماه منابع آمریکایی اعلام کردند احتمال دارد دولت آمریکا با دسترسی ایران به ۱۰میلیارد دلار از منابع مالی خود در عراق و انتقال این منابع به عمان و اروپا موافقت کند. طی این خبر یک روزنامه آمریکایی در گزارشی مدعی شد که دولت آمریکا قرار است معافیتی تحریمی را صادر می‌کند که امکان انتقال ۱۰ میلیون دلار پولهای بلوکه‌شده ایران از عراق به حساب‌های بانکی ایران در اروپا و عمان را فراهم می‌سازد. روزنامه واشنگتن فری بیکن با مطرح کردن این ادعا نوشت: این معافیت در واقع تمدید معافیتی است که پیشتر، در ماه ژوئیه صادر شد و سه‌شنبه، تاریخ آن پایان می‌یابد. این معافیت عراق را قادر می‌سازد که پولهای بلوکه شده ایران را که هزینه واردات برق بوده است، به حساب‌های بانکی ایران در اروپا و عمان منتقل کند.
از سوی دیگرریچارد گلدبرگ یکی از مشاوران ارشد لابی صهیونیستی «بنیاد دفاع از دم کراسی‌ها» و کارشناس تحریم‌ها که در دولت‌های پیشین آمریکا در شورای امنیت ملی خدمت کرده بود، در صفحه توییترش نوشت: «دولت بایدن در حال بررسی تایید انتقال ۱۰ میلیارد دلار دیگر به ایران است. گلدبرگ با مطرح کردن ادعاهایی در راستای سرازیر شدن این پول‌ها به ایران برای حمایت از شبه‌نظامیان منطقه، این موضوع را با جنگ غزه مرتبط ساخته و گفت: «جهان در دنیای پسا-۷ اکتبر به سر می‌برد اما کاخ سفید هنوز سیاست ۶ اکتبر را در قبال ایران اجرا می‌کند.
بر اساس این گزارش این خبر( آزادسازی منابع بلوکه شده از عراق) در داخل کشور نیز از سوی دبیرکل اتاق مشترک بازرگانی ایران و عراق اعلام شد. روز گذشته حمید حسینی در گفتگویی از مراحل نهایی آزادسازی ۱۰ میلیارد دلاری منابع ارزی کشورمان در عراق خبر داد. وی در در واکنش به موافقت دولت آمریکا با دسترسی ایران به ۱۰ میلیارد دلار از منابع مالی در عراق گفت: طی هفته‌های گذشته مذاکراتی در این خصوص انجام شده که خوشبختانه در مراحل پایانی است. البته مذاکرات و هماهنگی‌های لازم بین دو کشور همچنان در جریان است. تنها نکته باقی مانده در روند آزادسازی منابع ایران در عراق این است که طرف‌های عراقی معتقدند این پول به جای انتقال به عمان، می‌تواند از کشور خودشان به ایران پرداخت شود.
جالب اینکه حسینی از تمایل عراقی‌ها برای پرداخت این منابع ارزی در کشور خودشان به ایران گفت که عراقی ها تمایل بسیاری دارند زیرا به جای واریز این منابع به بانکی در عمان، ایران می‌تواند مستقیما این مبلغ را با ارائه اسناد و مدارک برای خرید کالا‌های اساسی و غیر تحریمی از عراق دریافت کند!
عقب نشینی زودگذر دلار به کانال 50 هزار تومان
بر اساس این گزارش همواره بازتاب و واکنش سریع در بازارهای موازی داخل کشور گذاشته و روند کاهشی موقت در این حوزه صورت می گیرد.به طوریکه روز گذشته بعد از اعلام خبر آزادسازی پولهای بلوکه شده از عراق، قیمت دلار در بازار آزاد عقب نشست و در بازار تهران با کاهش بیش از هزار تومان، در مرز کانال ۵۰ هزار تومان قرار گرفت. اما به اعتقاد بسیاری از کارشناسان و اقتصاددانان با توجه به اینکه نرخ ارز از سال ۹۷ به این سو ۱۵ برابر شده این کاهش مقطعی و زودگذر است.
به طوریکه اتفاق مشابه آن اواخر مرداد امسال بود که رئیس کل بانک مرکزی اعلام کرد ۶ میلیارد دلار از منابع ارزی ایران در کره جنوبی آزاد شده و در اختیار طرف ایرانی قرار گرفته است. این خبر واکنش بازار را در پی داشت و با نوسانات بازار ارز همراه بود اما کارشناسان و اقتصادانان معتقد بودند تاثیر مهمی بر وضعیت اقتصاد نخواهد گذاشت.آزادسازی 7 میلیارددلار پولهای بلوکه شده ایران در کره جنوبی باعث شد تا قیمت دلار روند نزولی به خود بگیرد، به طوری که قیمت هر دلار به۴۱ هزار و ۳۳۹تومان و در بازار آزاد به 49 هزار تومان هم رسید و طی نرخ‌گذاری‌های شبانه در بازارهای تهران، هرات و سلیمانیه با کاهش شدید روبه‌رو شد. اما این تاثیر مقطعی و گذرا بود.
دبیرکل انجمن اقتصاددانان ایران نیز در این خصوص می گوید: در چند ماه اخیر بانک مرکزی در تخصیص ارز بسیار کند عمل کرده هرچند آزادسازی منابع ایران، شاید بتواند یک بخشی از این مساله را مرتفع کند، اما اینکه امسال این قضیه بتواند به صورت بنیادی بر بازار تاثیر بگذارد یا نه مشخص نیست.
به گفته پیمان مولوی اقتصاددان، سال گذشته ارزش صادرات ایران حدود ۵۳ میلیارد و 200میلیون دلار بود و تقاضای کالا هم در اقتصاد ایران به دلیل خلق پول و نقدینگی موجود بسیار بالاست و وزارت صمت با محدود کردن تقاضای واردات درصدد مدیریت این بازار است، اما این نوع مدیریت باعث شده تا همه کالاها در ایران از خودرو گرفته تا لوازم خانگی و... با رشد قیمتی مواجه شوند. وی معتقد است: یکی دیگر از کالاهایی که به دلیل محدودیت‌ها با رشد قیمتی زیادی روبه‌رو شد دلار است که هر چند با رشد تورم، قیمت آن بالا رفت اما گاهی از تورم هم پیشی گرفته است.
این درحالی است که به گفته برخی از کارشناسان اقتصادی آزاد شدن دارایی‌های ایران امکانی برای واردات، صادرات و سرمایه‌گذاری به دولت می‌دهد و به این ترتیب اعتبار بین‌المللی ایران را نیز بالا می‌برد و آزادسازی منابع ارزی جدا از تاثیری که بر اقتصاد کلان کشور خواهد داشت بر زندگی مردم نیز تاثیر مستقیم می‌گذارد، اما برخی دیگر از کارشناسان براین باورند که این عدد برای اقتصاد ایران با جمعیتی حدود 86 میلیون نفر رقم چندانی نیست که بخواهد برآوردی از تاثیر آن بر نرخ دلار و اقتصاد داشته باشد.
معجزه ای در اقتصاد ایجاد نخواهد شد
آزادسازی منابع ارزی تحلیلهای مثبت و منفی اقتصاددانان و کارشناسان اقتصادی را در پی دارد. به اعتقاد برخی با ادامه‌دار شدن روند آزادسازی منابع ارزی، اثرگذاری بانک مرکزی در بازار ارز افزایش پیدا کرده و از طرفی مردم و فعالان اقتصادی را نسبت به تورم خوش‌بین‌تر می‌کند. عبدالرضا ارسطو، کارشناس اقتصادی درباره آزادسازی منابع ارزی و تأثیر آن بر اقتصاد کشور می گوید: در سال‌های پایانی دهه ۹۰ شاهد منابعی بودیم که از فروش حامل‌های نفت و گاز به کشورهای همسایه به وجود آمده و پس از خروج آمریکا و سایر کشورها از برجام بلوکه شده بود. تخمین‌های متفاوتی از میزان ارز بلوکه شده در کشورهای دیگر از ۶ تا ۲۵ میلیارد دلار وجود دارد. در حال حاضر با پیگیری‌های مستمری که از سوی دستگاه دیپلماسی کشور در دو سال اخیر صورت گرفت، منابع بلوکی شده در کره جنوبی به ارزش بیش از ۶ میلیارد دلار آزاد شد. در سال‌های مذاکرات برجام، ۴۰۰ میلیارد دلار از منابع ارزی بلوکه شده ایران آزاد شد. همچنین سالانه حدود ۶۰ میلیارد دلار برای واردات کالا و خدمات کشور نیاز است.
به گفته این کارشناس اقتصادی در واقع باید در نظر داشت که این ۶ میلیارد دلار به نسبت نیازهای کشور رقم زیادی نیست؛ بنابراین با اینکه این مبلغ معجزه‌ای را زمینه اقتصادی کشور ایجاد نمی‌کند، اما به بانک مرکزی کمک می‌کند که ابزار قدرتمندی برای مداخله در بازار غیر رسمی ارز و بازار آزاد ارز داشته باشد. ارسطو معتقد است: مهم‌ترین عاملی که به بروز مشکل در فضای کسب و کار کشور منجر می‌شود، نوسانات ارز است در نتیجه آگاهی یک سرمایه‌گذار از میزان نوسانات ارز می‌تواند به وی در مدیریت کسب و کارش کمک شایانی بکند. مهم‌ترین عاملی که موجب بهبود وضعیت اقتصادی کشور می‌شود، کاهش نقدینگی و تورم به صورت مستمر است. در این حالت وضعیت معیشتی مردم بهبود پیدا کرده و در بلندمدت تأثیر آن را شاهد خواهیم بود.
آزادسازی پولهای بلوکه‌شده ایران؛ واکنش‌های تند جمهوری‌خواهان
گفتنی است با اعلام آزادسازی منابع ارزی بلوکه شدن ایران از عراق، دولت بایدن مصرانه می‌گوید ایران از این ۱۰ میلیون دلار تنها می‌تواند برای مصارف بشردوستانه و غیرتحریمی استفاده کند.
در ماه‌های گذشته، ۶ میلیارد دلار دیگر نیز از پولهای بلوکه‌شده ایران از کره جنوبی به عنوان بخشی از توافق تبادل زندانیان میان ایران و آمریکا آزاد شد. این پول‌ها به دلیل تحریم‌های ایران در بانک‌های کره جنوبی مسدود شده بود. دولت آمریکا معافیتی به منظور انتقال این پول‌ها به سوییس، سپس به حساب‌های بانکی محدودشده‌ای در قطر صادر کرد. قطر به عنوان میانجی این توافق، قرار است بر هزینه شدن این پول‌ها نظارت کند و از طرف ایران هزینه اموری درخواستی غیرتحریمی آن را بپردازد. آزادسازی پولهای بلوکه‌شده ایران واکنش‌های تندی را از سوی جمهوری‌خواهان آمریکا در پی داشت که مدعی شده بودند این پول‌ها به وقوع حمله حماس به رژیم صهیونیستی کمک کرده است. اما مقامات رسمی آمریکا، در این باره گفتند حتی یک دلار از این پول‌ها هنوز هزینه نشده است و آمریکا بر آن نظارت دارد. از این گذشته، دولت آمریکا تاکید کرده که این پول‌ها درآمد نفتی ایران بود که به دلیل تحریم‌ها در کره مسدود شده بود.
حال باید دید با این واکنشها و بازتابها با آزادسازی 10 میلیارددلار از عراق آیا می توان به بهبود اوضاع اقتصادی کشور امیدوار بود یا همچنان باید شاهد وقایع مشابه و وضعیت بحرانی اقتصاد باشیم.
