روزنامه تجارت- ساناز مراديان، روزگاری برای خرید مایحتاج خود روزانه به دکان‌هایی می‌رفتیم که به آن‌ها خواربارفروشی گفته می‌شد. دکان‌هایی که با فرهنگ ما پیوند و پیوستگی دارند. با گذر زمان در کنار دکان‌های کوچک، سوپرمارکتها سردر آوردند و در مدت زمان کوتاهی توانستند خیل عظیمی از مشتریان را به سوی خودشان جذب کنند. زمان كه بيشتر گذشت و دغدغه مردم هم بيشتر شد،ديگر براي خريد وقت كمتري ماند و‌اين، همان زماني بود كه فروشگاه‌هاي زنجيره‌اي به دنيا آمدند. فروشگاه‌هايي كه نسل جدیدی از توزیع‌كنندگان کالا در کشور لقب گرفتند و توانستند اقتصاد بازار توزیع و عرضه وتقاضا را تغيير دهند. در كنار مزاياي فروش همزمان بسياري از كالاها در يك مكان خاص اما خواربارفروشي‌ها و خرده‌فروشي‌ها رونق‌شان را از دست مي‌دهند.
اين گزارش سراغ مزايا و معايب رشد فروشگاه‌هاي بزرگ يا به قول فرنگي‌ها، «مال» رفته است.
مزایا و معایب فروشگاههای زنجیره‌ای در کلان‌شهرها
ابوالحسن خلیلی، عضو هيات‌مديره و دبير «خانه صنعت و معدن تهران» معتقد است، «فروشگاههای زنجیره‌ای لازمه زندگی شهری هستند و نمی‌توان در یک کلان‌شهر از کنار آن‌ها به راحتی عبور کرد.» عضو هیات‌مدیره و دبیر خانه صنعت و معدن تهران می‌افزاید: «فروشگاههای زنجیره‌ای نیز مانند هر پدیده اجتماعی و اقتصادی مزایا ومعایبی دارد. ایجاد فروشگاه‌ها در هر منطقه از کلان‌شهرها، تامین نیاز، تخفیف‌هاي ویژه و در کنار آن، پارکینگ‌های بزرگ و سهولت در رفت‌وآمد از مزایای این شرکت‌ها محسوب می‌شود. از سوی دیگر، خرید در دنیا يك نوع تفریح به شمار مي‌رود تا مشتریان علاوه بر تامین مایحتاج زندگي و ضمن لذت بردن از خرید، از امکانات جانبی هم استفاده کنند. اما در کنار این مزایا باید به معایب فروشگاههای زنجیره‌ای نیز توجه کرد با توجه به آثار زنجیره توزیع در گذشته، ایجاد فروشگاههای زنجیره‌ای در اقتصاد خرده‌فروشی‌ها و سوپرمارکتها اثرگذار است. از سوی دیگر، قوانین سفت و سخت توزیع کالا توسط فروشگاه‌ها به تولیدکنندگان فشار قیمتی وارد می‌کند.» خلیلی معتقد است: «مهم‌ترین ویژگی فروشگاههای زنجیره‌ای مدیریت زمان و ایجاد اقتصاد نوین در خانواده‌ها است.» به گفته وی، اگر با دقت به بندهای قانون هدفمندی یارانه توجه کنیم، ساماندهی چرخه تولید و عرضه یکی از بندهای آن است که بخشی از آن وظیفه دولت و بخشی دیگر وظیفه اتحادیه است. فراگیر شدن فروشگاههای زنجیره‌ای طی دو دهه اخیر خواربارفروشی‌ها و سوپرمارکتها را با مشکل در فروش مواجه کرده است و تا حدی باعث متضرر شدن آن‌ها شده است.
در این میان وقتی پای گفت‌و‌گوي فروشندگان خواربار فروشی و سوپرمارکتها مي‌نشینی، از وضعیت موجود ناراضی هستند؛ به ویژه اگر در نزدیکی فروشگاههای بزرگ به کسب و كار مشغول باشند. فروشنده‌ای که در منطقه 9 تهران يك بقالي را مي‌چرخاند، دراين باره می‌گوید: «این مال‌سازي‌ها باعث شده که بسیاری کالاها یی که در سوپر مارکت‌هایمان می آوریم به دلیل عدم تقاضا از بین برود اما همین کالاها در فروشگاههای بزرگ خیلی آسان به فروش می‌رسد.»
سوپرمارکتها توان رقابت دارند
رییس اتحادیه سوپرمارکتها درباره وضعیت اقتصادی سوپرمارکتها می‌گوید: «ایجاد فروشگاههای زنجیره‌ای و فراگیر شدن آن‌ها، در فعالیت بسیاری دیگری از اصناف همچون فروشندگان لبنیات نیز اختلال ایجاد کرده‌است. این در حالی است که در حدود 500 سوپرمارکت در سطح شهر فعال هستند كه اگر ساماندهی شوند، دست‌كم در زمينه فروش متضرر نمي‌شوند. البته هر اتحادیه‌ای باید از صنف خود حمایت کند.»
سعید درخشانی در ادامه به عدم مجوز برخی ازفروشگاه‌های زنجیره‌ای اشاره کرد و گفت: «متاسفانه بسیاری از فروشگاههای زنجیره‌ای فاقد مجوز هستند و هيچ‌گونه پیگیری نیز در این خصوص انجام نمی‌شود. ما خواستار آن هستیم تا دولت به وضعیت فعالیت سوپرمارکتها ی دارای مجوز رسیدگی کند تا با ساماندهی بتوانیم زیر یک چتر فعالیت کنیم.»
به گفته وی، بسیاری از سوپرمارکتها همچون دریانی‌ها قابلیت آن را دارند که با فروشگاهای بزرگ و زنجیره‌ای رقابت کنند.
ایران مركز بزرگ خريد منطقه مي‌شود
اما تشکیل فروشگاههای بزرگ و زنجیره‌ای برای عده‌ای سودمند است.
امید احمدی دریاکناری، دراین‌باره می‌گوید: در راه‌اندازی چنین مراکزی چند دسته از مخاطبین نفع می‌برند. يك دسته صاحبان مراكز و فروشگاه‌ها، ديگري عرضه‌كنندگان كالا و از سويي هم خريداران و مصرف كنندگان. البته ارگان‌های ذینفع دولتی که هدف همه آن‌ها کاهش هزینه ثابت است هم بي‌نصيب نمي‌مانند. این پارامترها امکان کاهش قیمت تمام شده کالا و در نهایت افزایش تخفیف‌ها در قسمت عرضه را به دنبال خواهد داشت. رییس انجمن مسؤلين فنی شرکت‌های واردکننده صنایع غذایی، آشامیدنی،آرایشی، بهداشتی، مکمل‌ها، غذاهای ویژه و دارو در شهر تهران همچنین معتقداست که، «بر اساس پژوهش‌ها، ایران تا چند سال آینده به کشور برتر منطقه در توسعه مراکز خرید تبدیل خواهد شد.» اما این خوش‌بینی پیرامون آینده روشن ایران در ایجاد فروشگاهای زنجیره ای می تواند دغدغه ای برای خواربارفروش‌ها و سوپرمارکتها باشد البته اگر به ساماندهی این مراکز توجهی نشود.
احياي خواربارفروشي‌ها
دراین میان وقتی با رییس اتحادیه خواربارفروش‌ها پیرامون آخرین وضعیت این صنف گفت‌وگو می‌کنیم، وی از طرحی خبر می‌دهد که اگر اجرایی شود، شرایط کسبوکار خواربارفروش‌ها تغییر خواهد کرد. صفر فرهمند جم می‌گوید: «در آینده نه چندان دور، خواربارفروشی‌ها نیز مانند فروشگاههای بزرگ صاحب برند می‌شوند .این طرح شاید همان‌چیزی باشد که درخشانی، رییس اتحادیه سوپر مارکت‌ها از آن به عنوان ساماندهی یاد می‌کند. به گفته فرهمند جم، «با توجه به اینکه خواربارفروش‌ها دارای پیشینه هستند، باید دوباره احیا شوند.» اما چرخه عرضه توزیع کالا در کشور فراز و نشیب دارد. به گفته احمدی دریاکناری، «چرخه عرضه تولید در کشور در حال توسعه افقی و عمودی است بنابراین درتوسعه خرده‌فروشی‌ها، چاره‌ای جز ادغام ندارند. ضمن آن که فرهنگ خرید درحال تغییر و به نفع تولیدکننده و توزیع‌کننده است. اما واقعیت این است که خریداران در مراکز خرید بیش از حد نیاز خرید می‌کنند.» به نظر می‌آید، خرید بیش از اندازه یکی از دلایل اصلی افول فروش محصولات در سوپرمارکتها و خرده‌فروشی‌هاست. یکی از فروشندگان خواربارفروشی می‌گفت، با داشتن سابقه‌ای بیش از 5 دهه با کسادی در فروش مواجه هستم. کاش مردم به اندازه نیاز روزانه به خرید مایحتاج می‌پرداختند.
فروشگاههای بزرگ سرمایه اقتصادی کشور
سرمایه‌داران فروشگاههای زنجیره‌ای اما باوردارند که دولت باید به فکر اصلاح شرایط تولید باشد. طرحی که طی روزهای اخیر در مجلس به نتیجه نشست و می‌توان امید در بهبود روند تولید و حمایت از تولید کننده داشت. «پدیدار» با سابقه‌ای شصت ساله، از سرمایه‌داران فروشگاههای زنجیره‌ای است. وی معتقد است: «ایجاد فروشگاههای بزرگ باعث رونق تولید و اشتغال‌زایی شده است ما از تولید حمایت می‌کنیم.»
به راستی چرخه عرضه تولید و توزیع کالا در کشور بسیار فرآیند پیچیده‌ای دارد اما باید برای برقراری تعادل عرضه و تقاضا و رواج کسبوکار که شکوفایی اقتصاد را به ارمغان می‌آورد، بیش از پیش چاره‌اندیشی کرد. خواربار فروش در کنار سوپرمارکت و فروشگاههای زنجیره‌ای می‌توانند آینده روشنی در اقتصاد جامعه داشتند اما برای رسیدن به این مهم باید دراندیشه ساماندهی چرخه عرضه کالا بود، همان خواسته‌ای که حرف دل فروشندگان است.
اين گزارش سراغ مزايا و معايب رشد فروشگاه‌هاي بزرگ يا به قول فرنگي‌ها، «مال» رفته است.
مزایا و معایب فروشگاههای زنجیره‌ای در کلان‌شهرها
ابوالحسن خلیلی، عضو هيات‌مديره و دبير «خانه صنعت و معدن تهران» معتقد است، «فروشگاههای زنجیره‌ای لازمه زندگی شهری هستند و نمی‌توان در یک کلان‌شهر از کنار آن‌ها به راحتی عبور کرد.» عضو هیات‌مدیره و دبیر خانه صنعت و معدن تهران می‌افزاید: «فروشگاههای زنجیره‌ای نیز مانند هر پدیده اجتماعی و اقتصادی مزایا ومعایبی دارد. ایجاد فروشگاه‌ها در هر منطقه از کلان‌شهرها، تامین نیاز، تخفیف‌هاي ویژه و در کنار آن، پارکینگ‌های بزرگ و سهولت در رفت‌وآمد از مزایای این شرکت‌ها محسوب می‌شود. از سوی دیگر، خرید در دنیا يك نوع تفریح به شمار مي‌رود تا مشتریان علاوه بر تامین مایحتاج زندگي و ضمن لذت بردن از خرید، از امکانات جانبی هم استفاده کنند. اما در کنار این مزایا باید به معایب فروشگاههای زنجیره‌ای نیز توجه کرد با توجه به آثار زنجیره توزیع در گذشته، ایجاد فروشگاههای زنجیره‌ای در اقتصاد خرده‌فروشی‌ها و سوپرمارکتها اثرگذار است. از سوی دیگر، قوانین سفت و سخت توزیع کالا توسط فروشگاه‌ها به تولیدکنندگان فشار قیمتی وارد می‌کند.» خلیلی معتقد است: «مهم‌ترین ویژگی فروشگاههای زنجیره‌ای مدیریت زمان و ایجاد اقتصاد نوین در خانواده‌ها است.» به گفته وی، اگر با دقت به بندهای قانون هدفمندی یارانه توجه کنیم، ساماندهی چرخه تولید و عرضه یکی از بندهای آن است که بخشی از آن وظیفه دولت و بخشی دیگر وظیفه اتحادیه است. فراگیر شدن فروشگاههای زنجیره‌ای طی دو دهه اخیر خواربارفروشی‌ها و سوپرمارکتها را با مشکل در فروش مواجه کرده است و تا حدی باعث متضرر شدن آن‌ها شده است.
در این میان وقتی پای گفت‌و‌گوي فروشندگان خواربار فروشی و سوپرمارکتها مي‌نشینی، از وضعیت موجود ناراضی هستند؛ به ویژه اگر در نزدیکی فروشگاههای بزرگ به کسب و كار مشغول باشند. فروشنده‌ای که در منطقه 9 تهران يك بقالي را مي‌چرخاند، دراين باره می‌گوید: «این مال‌سازي‌ها باعث شده که بسیاری کالاها یی که در سوپر مارکت‌هایمان می آوریم به دلیل عدم تقاضا از بین برود اما همین کالاها در فروشگاههای بزرگ خیلی آسان به فروش می‌رسد.»
سوپرمارکتها توان رقابت دارند
رییس اتحادیه سوپرمارکتها درباره وضعیت اقتصادی سوپرمارکتها می‌گوید: «ایجاد فروشگاههای زنجیره‌ای و فراگیر شدن آن‌ها، در فعالیت بسیاری دیگری از اصناف همچون فروشندگان لبنیات نیز اختلال ایجاد کرده‌است. این در حالی است که در حدود 500 سوپرمارکت در سطح شهر فعال هستند كه اگر ساماندهی شوند، دست‌كم در زمينه فروش متضرر نمي‌شوند. البته هر اتحادیه‌ای باید از صنف خود حمایت کند.»
سعید درخشانی در ادامه به عدم مجوز برخی ازفروشگاه‌های زنجیره‌ای اشاره کرد و گفت: «متاسفانه بسیاری از فروشگاههای زنجیره‌ای فاقد مجوز هستند و هيچ‌گونه پیگیری نیز در این خصوص انجام نمی‌شود. ما خواستار آن هستیم تا دولت به وضعیت فعالیت سوپرمارکتها ی دارای مجوز رسیدگی کند تا با ساماندهی بتوانیم زیر یک چتر فعالیت کنیم.»
به گفته وی، بسیاری از سوپرمارکتها همچون دریانی‌ها قابلیت آن را دارند که با فروشگاهای بزرگ و زنجیره‌ای رقابت کنند.
ایران مركز بزرگ خريد منطقه مي‌شود
اما تشکیل فروشگاههای بزرگ و زنجیره‌ای برای عده‌ای سودمند است.
امید احمدی دریاکناری، دراین‌باره می‌گوید: در راه‌اندازی چنین مراکزی چند دسته از مخاطبین نفع می‌برند. يك دسته صاحبان مراكز و فروشگاه‌ها، ديگري عرضه‌كنندگان كالا و از سويي هم خريداران و مصرف كنندگان. البته ارگان‌های ذینفع دولتی که هدف همه آن‌ها کاهش هزینه ثابت است هم بي‌نصيب نمي‌مانند. این پارامترها امکان کاهش قیمت تمام شده کالا و در نهایت افزایش تخفیف‌ها در قسمت عرضه را به دنبال خواهد داشت. رییس انجمن مسؤلين فنی شرکت‌های واردکننده صنایع غذایی، آشامیدنی،آرایشی، بهداشتی، مکمل‌ها، غذاهای ویژه و دارو در شهر تهران همچنین معتقداست که، «بر اساس پژوهش‌ها، ایران تا چند سال آینده به کشور برتر منطقه در توسعه مراکز خرید تبدیل خواهد شد.» اما این خوش‌بینی پیرامون آینده روشن ایران در ایجاد فروشگاهای زنجیره ای می تواند دغدغه ای برای خواربارفروش‌ها و سوپرمارکتها باشد البته اگر به ساماندهی این مراکز توجهی نشود.
احياي خواربارفروشي‌ها
دراین میان وقتی با رییس اتحادیه خواربارفروش‌ها پیرامون آخرین وضعیت این صنف گفت‌وگو می‌کنیم، وی از طرحی خبر می‌دهد که اگر اجرایی شود، شرایط کسبوکار خواربارفروش‌ها تغییر خواهد کرد. صفر فرهمند جم می‌گوید: «در آینده نه چندان دور، خواربارفروشی‌ها نیز مانند فروشگاههای بزرگ صاحب برند می‌شوند .این طرح شاید همان‌چیزی باشد که درخشانی، رییس اتحادیه سوپر مارکت‌ها از آن به عنوان ساماندهی یاد می‌کند. به گفته فرهمند جم، «با توجه به اینکه خواربارفروش‌ها دارای پیشینه هستند، باید دوباره احیا شوند.» اما چرخه عرضه توزیع کالا در کشور فراز و نشیب دارد. به گفته احمدی دریاکناری، «چرخه عرضه تولید در کشور در حال توسعه افقی و عمودی است بنابراین درتوسعه خرده‌فروشی‌ها، چاره‌ای جز ادغام ندارند. ضمن آن که فرهنگ خرید درحال تغییر و به نفع تولیدکننده و توزیع‌کننده است. اما واقعیت این است که خریداران در مراکز خرید بیش از حد نیاز خرید می‌کنند.» به نظر می‌آید، خرید بیش از اندازه یکی از دلایل اصلی افول فروش محصولات در سوپرمارکتها و خرده‌فروشی‌هاست. یکی از فروشندگان خواربارفروشی می‌گفت، با داشتن سابقه‌ای بیش از 5 دهه با کسادی در فروش مواجه هستم. کاش مردم به اندازه نیاز روزانه به خرید مایحتاج می‌پرداختند.
فروشگاههای بزرگ سرمایه اقتصادی کشور
سرمایه‌داران فروشگاههای زنجیره‌ای اما باوردارند که دولت باید به فکر اصلاح شرایط تولید باشد. طرحی که طی روزهای اخیر در مجلس به نتیجه نشست و می‌توان امید در بهبود روند تولید و حمایت از تولید کننده داشت. «پدیدار» با سابقه‌ای شصت ساله، از سرمایه‌داران فروشگاههای زنجیره‌ای است. وی معتقد است: «ایجاد فروشگاههای بزرگ باعث رونق تولید و اشتغال‌زایی شده است ما از تولید حمایت می‌کنیم.»
به راستی چرخه عرضه تولید و توزیع کالا در کشور بسیار فرآیند پیچیده‌ای دارد اما باید برای برقراری تعادل عرضه و تقاضا و رواج کسبوکار که شکوفایی اقتصاد را به ارمغان می‌آورد، بیش از پیش چاره‌اندیشی کرد. خواربار فروش در کنار سوپرمارکت و فروشگاههای زنجیره‌ای می‌توانند آینده روشنی در اقتصاد جامعه داشتند اما برای رسیدن به این مهم باید دراندیشه ساماندهی چرخه عرضه کالا بود، همان خواسته‌ای که حرف دل فروشندگان است.
آخرین اخبار