حسین خدنگ
روزنامه نگار
واژه کوپن اگر چه در سالهاي اخير کمتر در محاورات و خبرها شنيده شده است اما براي نسل دهه شصت و قبل از آن حسي نوستالژيک دارد. کوپن براي ما يادآور صفهاي بلند و پر ازدحام براي گرفتن روغن نباتي و قند و شکر و گوشت و برنج و پنير دانمارکي و بحث‌هاي سياسي و درگيري‌هاي گاه و بيگاه در صفهاي هر روزه ايست که حتي به ضرب المثل‌ها و فرهنگ خاص ايراني‌ها هم وارد شده بود. تجربه توزيع کوپني کالاهاي اساسي براي ايران که بعد از رويداد بزرگ و بنيادين انقلاب اسلامي‌با اقتصادي جنگ زده و بي سر و سامان مواجه شده بود تجربه‌اي موفق بود که هم از فشارها به قشر آسيب پذير کاست و هم دوران طولاني دفاع مقدس و جنگ تحميلي را بدون بروز قحطي‌هاي گسترده براي مردم قابل تحمل کرد. اگر چه در اين ميان تجربه خريد و فروش کوپن‌ها و يا رانت خواري برخي از توزيع کنندگان سبب بروز مشکلاتي در اجراي اين طرح شده بود اما به اعتراف اکثر کارشناسان ايران در دوران جنگ با جمعيت انبوه خود اين تجربه را با موفقيت به پايان برد. هر چند در يکي دو دهه گذشته به صورتي رسمي‌از کوپن‌ها و سيستم توزيع کوپني در ايران خبري نبوده است اما شيوه توزيع سوبسيدي يا يارانه‌اي کالا را براي اقتصاد ايران همچنان به ارث گذاشته است. حالا و با اعلام خبر موافقت کميسيون تلفيق با پيشنهاد تخصيص کالابرگ الکترونيکي در بودجه 98 انگار قرار است کوپن‌هاي قديمي‌با سر و شکلي مدرن شده و امروزي به جمع خانواده‌ها برگردند. هر چند جزئيات اين طرح و نحوه اجراي آن تاکنون اعلام نشده و مشخص نيست به تصويب نمايندگان در صحن برسد يا نه اما از هم اکنون بازگشت کوپن صف آرايي موافقان و مخالفان را در پي داشته است. موافقان اين طرح معتقدند اين رويکرد تنها راه حمايت از اقشار آسيب پذير و دهک‌هاي پايين جامعه است که از آنان در برابر موج تورم حمايت خواهد کرد اما مخالفان اين شيوه را بازگشت به دوران اقتصاد کوپني و صفهاي طولاني و خدشه وارد کردن به کرامت انساني مردم مي‌دانند و تجربه صفهاي پرحاشيه سبد کالا و گوشت‌هاي دولتي در ماه‌هاي اخير را شاهد مثال مي‌آورند. جدا از درست و يا نادرست بودن استدلال موافقان و مخالفان با اجراي اين طرح، به نظر مي‌رسد اگر قرار باشد کوپن دوباره به اقتصاد ايران برگردد اين بار بايد با شيوه‌اي کارشناسي شده و با در نظر گرفتن تمام حواشي آن انجام شود تا نه به شکل‌گيري رانت براي توزيع کنندگان منجر شود و نه دوباره مردم در صفهاي وحشتناک و پر از ماجرا به زحمت و دردسر بياندازد.
روزنامه نگار
واژه کوپن اگر چه در سالهاي اخير کمتر در محاورات و خبرها شنيده شده است اما براي نسل دهه شصت و قبل از آن حسي نوستالژيک دارد. کوپن براي ما يادآور صفهاي بلند و پر ازدحام براي گرفتن روغن نباتي و قند و شکر و گوشت و برنج و پنير دانمارکي و بحث‌هاي سياسي و درگيري‌هاي گاه و بيگاه در صفهاي هر روزه ايست که حتي به ضرب المثل‌ها و فرهنگ خاص ايراني‌ها هم وارد شده بود. تجربه توزيع کوپني کالاهاي اساسي براي ايران که بعد از رويداد بزرگ و بنيادين انقلاب اسلامي‌با اقتصادي جنگ زده و بي سر و سامان مواجه شده بود تجربه‌اي موفق بود که هم از فشارها به قشر آسيب پذير کاست و هم دوران طولاني دفاع مقدس و جنگ تحميلي را بدون بروز قحطي‌هاي گسترده براي مردم قابل تحمل کرد. اگر چه در اين ميان تجربه خريد و فروش کوپن‌ها و يا رانت خواري برخي از توزيع کنندگان سبب بروز مشکلاتي در اجراي اين طرح شده بود اما به اعتراف اکثر کارشناسان ايران در دوران جنگ با جمعيت انبوه خود اين تجربه را با موفقيت به پايان برد. هر چند در يکي دو دهه گذشته به صورتي رسمي‌از کوپن‌ها و سيستم توزيع کوپني در ايران خبري نبوده است اما شيوه توزيع سوبسيدي يا يارانه‌اي کالا را براي اقتصاد ايران همچنان به ارث گذاشته است. حالا و با اعلام خبر موافقت کميسيون تلفيق با پيشنهاد تخصيص کالابرگ الکترونيکي در بودجه 98 انگار قرار است کوپن‌هاي قديمي‌با سر و شکلي مدرن شده و امروزي به جمع خانواده‌ها برگردند. هر چند جزئيات اين طرح و نحوه اجراي آن تاکنون اعلام نشده و مشخص نيست به تصويب نمايندگان در صحن برسد يا نه اما از هم اکنون بازگشت کوپن صف آرايي موافقان و مخالفان را در پي داشته است. موافقان اين طرح معتقدند اين رويکرد تنها راه حمايت از اقشار آسيب پذير و دهک‌هاي پايين جامعه است که از آنان در برابر موج تورم حمايت خواهد کرد اما مخالفان اين شيوه را بازگشت به دوران اقتصاد کوپني و صفهاي طولاني و خدشه وارد کردن به کرامت انساني مردم مي‌دانند و تجربه صفهاي پرحاشيه سبد کالا و گوشت‌هاي دولتي در ماه‌هاي اخير را شاهد مثال مي‌آورند. جدا از درست و يا نادرست بودن استدلال موافقان و مخالفان با اجراي اين طرح، به نظر مي‌رسد اگر قرار باشد کوپن دوباره به اقتصاد ايران برگردد اين بار بايد با شيوه‌اي کارشناسي شده و با در نظر گرفتن تمام حواشي آن انجام شود تا نه به شکل‌گيري رانت براي توزيع کنندگان منجر شود و نه دوباره مردم در صفهاي وحشتناک و پر از ماجرا به زحمت و دردسر بياندازد.
آخرین اخبار