گروه اقتصاد کلان: براساس گزارش معاونت بررسیهای اقتصادی اتاق بازرگانی تهران، تنها در مرداد امسال، صادرات کالایی بدون نفت خام کشور نسبت به ماه مشابه سال گذشته، ۱۶ درصد کاهش داشته است. در همین راستا باتوجه به ارزش صادرات و واردات، تراز بازرگانی بدون نفت خام کشور در مرداد به بیش از منفی ۲۰۰ میلیون دلار رسیده است. در بررسی عوامل کاهش صادرات غیرنفتی میتوان مجموعه عوامل اقتصادی و سیاست خارجی را موثر دانست.
رضا پدیدار کارشناس اقتصادی در این خصوص می گوید: این در حالی است که به باور مسئولان و بسیاری از کارشناسان، تحریمهای جدید نفتی باید به عنوان فرصتی برای توسعه صادرات غیرنفتی تلقی شود. در این شرایط چرایی کاهش صادرات غیرنفتی در ۶ ماه نخست امسال قابل تامل است. بهگفته بسیاری و براساس شواهد موجود، ادامه سیاستهای غلط اقتصادی و وجود قوانین دستوپاگیر برای تولیدکننده داخلی مانع از رشد صادرات غیرنفتی شده و این مشکل کماکان ادامهدار است. البته از تاثیر مستقیم و غیرمستقیم تحریمها بر صادرات نفتی هم نمیتوان گذشت. اما آیا همه سرزنشها متوجه تحریم و آثار اجتنابناپذیر آن بر اقتصاد است؟ مسئولان و کارشناسان سازمان توسعه تجارت ایران عوامل دیگری را موثر بر کاهش صادرات غیرنفتی میدانند که در کنار محدودیتهای تحریم منجر به کاهش صادرات غیرنفتی ایران در ۶ ماه نخست سال شده است.
به گزارش تجارت این عضو اتاق بازرگانی تهران ادامه می دهد: در مجموع میتوان گفت نبود شرکتهای صادراتی برای صدور کالاهای موجود و نیز تولید کالاهایی که در مقیاس صادراتی نیستند در کنار عواملی مانند نبود شفافیت در آمار اقلام صادراتی، پایین بودن سطح فناوری و کمبود صادرکنندگان توانمند منجر به کاهش صادرات غیرنفتی میشود.
نتایج فاجعه بار شوک درمانی ها
همچنین استاد دانشگاه علامه طباطبایی در این باره اظهار داشت: دادههای که در مورد نتایج شوک درمانیها وجود دارد بسیار تکان دهنده است و متاسفانه در مورد آنها با توطئه مشکوک سکوت روبهرو هستیم. الان ارزش دلاری هر تن کالای صادراتی ایران از ۴۱۷ دلار در بهار سال ۱۳۹۷ به ۲۸۵ دلار در بهار سال جاری سقوط کرده است، یعنی این کاهش فاجعهآمیز در دوره یک سال اخیر به دلیل توهمات و سهلانگاری در زمینه برخورد با ارزش پول ملی بوده و به همین موازات قدرت چانه زنی و امنیت ملی ما در برابر رقبا نیز تحت شعاع قرار گرفته است. به نقل از ایلنا، فرشاد مومنی در نشست هفتگی موسسه دین و اقتصاد گفت: کشور ایران جزو کشورهای نادر دنیا است که در قرن بیستم دو انقلاب فراگیر را با هدف برونرفت از دورههای باطل توسعه نیافتگی تجربه کرد. از این نظر شاید کشور چین را همتراز ایران دانست. اما در واکاوی این نافرجامیها شاهد تلاشهای مشکوک و غیرمشکوک برای بلاتکلیفسازی اندیشهای روبهرو هستیم. یعنی از یک سو با طرح یک سلسله شبهات، دستکاری و وارونهنمایی واقعیتها و از سوی دیگر با بیاعتنایی نظام آموزشی در زیر ذرهبین قرار دادن این تجربهها، از پندهای آن محروم ماندهایم. برای عملیاتی کردن این تجربه باید از سطح توسعه به آن نگاه شود و از همین روی تجربه ده سال اول انقلاب اسلامی حاوی بیشترین ذخیره دانایی در این مورد است که میتواند کمک فراوانی کند.
تعدیل نرخهای پایه؛ عامل کاهش ارزش صادرات
رئیس کنفدراسیون صادرات میگوید تعدیل و واقعیسازی نرخهای پایه صادراتی در گمرکات، عامل اصلی در کاهش ارزش صادرات در ۵ ماهه نخست امسال بوده است.
محمد لاهوتی در گفتوگو با خبرنگار ایبِنا درباره کاهش ارزش صادرات و افزایش وزنی آن گفت: برای بررسی آمار صادرات در ۵ ماهه نخست امسال نباید تنها قسمت خالی لیوان را دید. نمیتوان کاهش ۱۰ درصدی ارزش صادرات را دید اما به افزایش ۳۰ درصدی وزنی صادرات توجهی نکرد.
رئیس کمیسیون تسهیل تجارت و توسعه صادرات اتاق تهران درباره اینکه آیا افزایش وزنی صادرات به معنای خام فروشی نیست، اظهار داشت: اگر قیمتهای پایه صادراتی کشور ثابت می ماند و ارزش صادرات کاهش داشت ولی رشد صادرات وزنی افزایش مییافت، به معنای خام فروشی بود اما امروز شاهد هستیم که قیمتهای پایه صادراتی برای برخی از کالاها به طور متوسط تا ۳۵ درصد کاهش یافته است. وی کالاهایی که نرخ پایه صادراتی برای آنها تعدیل شده را کالاهای غیربورسی و غیر از فلزات رنگی و محصولات پتروشیمی عنوان کرد و گفت: نرخهای این کالاها از طریق بازارهای جهانی تعیین نمیشود.
چه باید کرد؟
عضو اتاق بازرگانی تهران معتقد است: با مشکلات موجود در فروش نفت، بهنظر میرسد مسئولان کشور تا اندازهای به این جمعبندی رسیده باشند که راه نجات اقتصاد، توجه به صادرات غیرنفتی است، اما باید توجه داشت که اتخاذ چنین رویکردی در مرحله نخست نیاز به ایجاد فرصتهای لازم برای بخش خصوصی و واگذاری فعالیتهای اقتصادی به افراد و بنگاههای صلاحیتدار و در مرحله بعد رقابت و حضور گسترده در بازارهای جهانی دارد و نمیتوان به تعدادی انگشتشمار از کشورها و اقلام تولیدی بسنده کرد. رضا پدیدار اضافه می کند: البته شاید راههایی برای تداوم فروش نفت یا صادرات غیرنفتی وجود داشته باشد که ضرورت دارد با همفکری و دریافت نظر خبرگان بهویژه فعالان اقتصادی در بخش خصوصی شرایطی را ایجاد کرد که سیاستهای اقتصادی را در هر زمینهای بهعنوان راهبرد کلی در حفظ ارزشهای پایدار برای عبور از بحرانها پذیرا باشیم و سراشیبی را در برنامههای اقتصادی شناسایی کنیم و ناهمواریها را به مسیرهای هموار و پایدار مبدل سازیم.
