شهرام معینی
عضو هیئت علمی گروه اقتصاد دانشگاه
تمام آنچه در اقتصاد وجود دارد، تولید نامیده می‌شود و وضعیت تولید در هر کشور در همان حدی است که اقتصاد آن کشور می‌توانسته باشد، در نتیجه اینکه گفته می‌شود وضعیت تولید در اقتصاد ایران خوب نیست، کاملاً اشتباه است، چون وضعیت تولید در هر کشور به دو پارامتر انباشت سرمایه فیزیکی و فناوری بستگی دارد. منظور ازسرمایه، ماشین‌آلات و تجهیزات است، یعنی در صنایع و کارخانجات یک کشور چقدر ماشین‌آلات و تجهیزات لازم وجود دارد. بنابراین، هر چقدر در یک کشور سرمایه فیزیکی وجود داشته باشد، آن کشور به همان اندازه تولید دارد. اگرچه هر کشوری دوست دارد صنایع و کارخانجات زیادی داشته باشد، ولی براساس سرمایه و ارزی که در اختیار دارد، می‌تواند کارخانه راه‌اندازی کند. از طرف دیگر، این نکته نیز اهمیت دارد که صنایع و کارخانجات یک کشور از چه سطحی از فناوری برخوردار هستند. هر چقدر این فناوری پیشرفته‌تر و روزآمدتر باشد، بهتر است. البته فناوری نیز به سرمایه بستگی دارد، یعنی اگر کشوری فناوری روزآمدتری دارد، در واقع ارز بیشتری برای خرید آن در اختیار داشته است. عوامل دیگر نیز در این زمینه دخیل هستند، مثل تقاضا و بازار فروش داخلی و خارجی. بنابراین، تولید در هر کشور نشان‌دهنده قابلیت‌های بالفعل شده اقتصاد یک کشور است که در اصل، به میزان انباشت سرمایه در آن کشور برمی‌گردد.
سرمایه را می‌توان افزایش داد، ولی نکته حائز اهمیت، سرعت و بازه زمانی این افزایش است که به کندی اتفاق می‌افتد. به‌طور کلی، سه راه برای انباشت سرمایه وجود دارد که یکی از آنها، بازسرمایه‌گذاری است، یعنی کارخانه‌ای که هر سال میزانی از سود به‌دست می‌آورد، با استفاده از این سود واحد جدیدی راه‌اندازی می‌کند. راه دوم، فروش منابع زیرزمینی و تبدیل آن به سرمایه روی زمین یعنی کارخانجات و صنایع است، مثلاً کارخانه فولاد مبارکه از همین طریق به‌وجود آمده، یعنی ما نفت و گاز فروختیم و با پول حاصل از فروش آن توانستیم این کارخانه را راه‌اندازی کنیم. راه سوم، جذب سرمایه‌گذاری خارجی است. هر کشوری حتی اگر از هر سه راه برای افزایش سرمایه اقدام کند، رشد اقتصادی‌اش در بهترین حالت، هفت تا هشت درصد خواهد بود.
سرمایه موجب شده هر کشوری میزان تولید خودش را داشته باشد. البته امکان دارد سالانه نوسانات کوچکی در میزان تولید اتفاق بیفتد، ولی مهم این است که چقدر ظرفیت نقد شده برای تولید و چه میزان دسترسی به آخرین سطح تکنولوژی وجود دارد، چون اگر تکنولوژی یک رده پایین‌تر در اختیار باشد، محصول تولیدی یا گران درمی‌آید و یا کیفیت لازم را ندارد و فقط می‌توان آن را در بازار داخلی فروخت، آن هم به اجبار و با جلوگیری از ورود کالای خارجی.
در مورد ایران، آنچه عنصر کمیاب برای تولید محسوب می‌شود، بیشتر سرمایه فیزیکی است که به ارز نیاز دارد، یعنی چیزی که از طریق آن می‌توان به ماشین‌آلات و فناوری پیشرفته دست پیدا کرد.
