کامران ندری
استاد اقتصاد دانشگاه
سالهاست با کسری بودجه رو به رو هستیم در حالی که کسری بودجه به درآمدهای دولت و کاهش شدید این درآمد در چند سال گذشته بر می‌گردد. متعاقب آن به خاطر افزایش هزینه ها به دلیل تورم، هزینه های دولت هم خیلی رشد پیدا کرد. یکی از مشکلات تورم این است که هزینه های دولت را هم بالا می برد و طبیعتا با این تورم بالا نمی توان کسری بودجه را تعدیل نکرد. وقتی تورم در کشور بالا می رود، یک عده زیر خط فقر قرار می گیرند و دولت هم وعده داده به این افراد و خانواده ها کمک کند که البته کمک کردن به این افراد برای دولت هزینه های زیادی را به همراه دارد.
در شرایط تورمی، بیشترین آسیب را خود دولت می بیند. در این وضعیت قیمت کالاهایی که دولت خریداری می کند نیز افزایش پیدا کرده است. این‌ها باعث می‌شود هزینه دولت از چند وجه به شدت بالا برود و درآمد دولت هم به خاطر سیاست های حمایتی که داشته مثلا می خواسته از تولید کننده‌ها حمایت کند و مالیات آن‌ها را افزایش نداده، کاهش می یابد. از این اتفاقات در اقتصاد ما زیاد افتاده و هم اکنون شکاف خیلی جدی بین درآمدها و هزینه های دولت وجود دارد.
تنها و سریعترین عاملی که می تواند به دولت کمک کند تا کسری بودجه را جبران کند، احیای درآمدهای نفتی است. این مساله یا با برجام یا بدون آن باید اتفاق بیفتد.
البته رئیس جمهور منتخب در وعده های انتخاباتی خود گفته که بدون برجام هم می توان روابط با دنیا را به گونه ای جلو برد که درآمدهای نفتی احیا شود. با این ادعا در شرایط فعلی چیزی که می تواند خیلی سریع و ظرف شش ماه آینده و در نیمه دوم سال برای کشور از این جهت ثمربخش باشد، افزایش درآمدهای نفتی است.
در مرحله بعدی که کار سخت تر و دشوارتر است، دولت باید از بازار اوراق دولتی استفاده کند و این ابزار را توسعه و گسترش دهد. در این زمینه کار مقداری سخت تر، فنی تر و پیچیده تر است. چون دولت باید مطمئن شود که می تواند از عهده این بدهی هایی که ایجاد می کند، بر می آید. این را حتما باید با مشورت اقتصاددانان و کارشناسان خبره انجام دهد و در زمینه توسعه بازار اوراق بدهی ناگهان اشتباهی مرتکب نشود.
