سید مرتضی افقه
اقتصاددان
تعلیق مجوز صلاحیت امنیتی رابرت مالی، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران در مسیر برجام، اعلام توقف مذاکرات جدید ایران و آمریکا از سوی آمریکا و... موجب شده دلاربازان در فروش دلار دست بالا بگیرند و از فروش پا پس بکشند. قیمت دلار و ارز فعلا سِر شده است مگر اینکه خبر مهمی در راستای رفع تحریم‌ها یا عدم رفع تحریم‌ها منتشر شود. اما فعلا قیمت دلار به ثبات نسبی رسیده است، تثبیت نرخ ارز و دلار تحت تاثیر عوامل خارجی و بیرونی است نه سیاست‌های پولی که دولت اعمال می‌کند. به نظر می‌رسد قیمت دلار نسبت به اخبار تکراری در مورد مذاکرات سر شده مگر اینکه خبر واقعی مثبت یا بسیار منفی شوک افزایشی یا کاهشی به قیمت دلار وارد کند. رفت و آمد‌های مکرر وزیر امور خارجه ایران به قطر و عمان برای مذاکره غیرمستقیم با آمریکا و بحث تبادل زندانیان و آزادسازی دلار‌های بلوکه شده است. همان کسانی که در دوره ریاست جمهوری حسن روحانی او را متهم به نزدیک شدن به آمریکا و انکلیس برای رفع تحریم‌ها می‌کردند از همان فرمول سوراخ دعا را یافته اند. آزادسازی دلار‌های بلوکه شده در قالب غذا، دارو و کالا‌های اساسی یک سرشکستگی عیان برای ایران است. ما دلار می‌خواهیم که برای هر نیازی که کشور دارد هزینه کنیم نه اینکه معامله پایاپای کنیم؛ هرچند این معاملات پایاپای بخشی از تقاضای ارز را کاهش می‌دهد، اما در واقع برگشتیم به هزار سال پیش که پول اختراع نشده بود و معامله پایاپای انجام می‌شد. دولت این روز‌ها مدعی تثبیت نرخ ارز به دلیل سیاست‌های پولی است؛ اما این‌ها تنها توهم است، زیرا قیمت دلار و ارز به محض انتشار یک خبر موثر در مورد برجام یا تعلیق آن شاهد جهش یا ریزش خواهد بود. اگر همین امروز اعلام شود که جمهوری‌خواهان در انتخابات آمریکا رای می‌آورند قیمت دلار شاهد جهش خواهد بود، زیرا متغیر‌های فعال موثر در قیمت دلار و ارز متغیر خارجی و سیاسی است تا داخلی. در کوتاه مدت تا اخبار سیاسی خاص منفی یا مثبت نرسد قیمت دلار در میانه کانال‌های ۴۹ تا ۵۲ هزار تومان در نوسان خواهد بود، قیمت دلار در میان مدت و بلندمدت منتظر اخبار مثبت و منفی مرتبط با برجام و رفع تحریم‌ها باقی می‌ماند. اقدامات دولت برای تثبیت نرخ ارز برخلاف ادعای آنها، اقداماتی منفعلانه است نه فعالانه، زیرا تثبیت قیمت دلار در ماه‌های اخیر تحت تاثیر اخبار خارجی است نه سیاست‌های دولت برای کنترل نرخ ارز. اگر اخبار منفی از سوی آمریکا و طرف غربی در مورد برجام مخابره شود قیمت دلار به آسانی در مسیر افزایش قرار خواهد گرفت، اما میزان آن بسته به اینکه چقدر بانک مرکزی بتواند نقدینگی را کنترل کند، خواهد بود. این در حالی است که می‌دانیم ساختار‌هایی که وجود دارد همه نقدینگی زا هستند.
