گروه راه و مسکن: درحالی که برخی مسئولین مدعی آرامش بازار مسکن در روزهای اخیر شدند اما حال و روز سخت مستاجران پایتخت نشانه‌ای بر علیه ادعای نزولی قیمت‌هاست و افزایش۱۵۰درصدی اجاره‌بها در امسال باعث شده تا تهران تبدیل به جهنم اجاره‌نشین‌های کشور و کوچ اجباری مستاجران شود. به گزارش «تجارت» در هفته گذشته بذرپاش، وزیر راه و شهرسازی از کاهش قیمت مسکن خبر داده بود. او گفته است: بیشتر مناطق تهران قیمت کاهشی بین ۱۲ تا ۱۵ درصدی داشته و پیگیری جدی مالیات خانه‌های خالی، ساماندهی مشاوران املاک و مقابله با احتکار زمین موجب کاهش قیمت مسکن در تهران و سایر شهرها شده است.این در حالی است که کاهش قیمت مسکن تاثیری بر ارامش بازار اجاره نداشته و کارشناسان املاک از افزایش۱۵۰درصدی اجاره‌بها در سال جاری خبر دادند. از طرفی داده‌های آماری نشان می‌دهد طی دو سال گذشته، تورم اجاره‌بها رکوردشکنی کرده و از سطح تورم عمومی در کشور نیز پیشی گرفته است. در پاییز ۱۴۰۰ تورم نقطه‌ای اجاره‌بها به ۵۳.۶ درصد رسیده است؛ به عبارت بهتر خانوارهای مناطق شهری در این مقطع ۵۳.۶ درصد بیشتر در مقایسه با پاییز ۱۳۹۹ بابت اجاره هزینه کرده‌اند. در پاییز ۱۴۰۱ هم تورم نقطه‌ای اجاره در نقاط شهری برابر با ۴۶ درصد و تورم فصلی معادل با ۱۶.۸ درصد به ثبت رسیده است.
مستاجران به دنبال انبار برای اثاثیه منزل‌شان
بنا به آخرین آمار، به طور میانگین حدود ۷۰درصد از درآمدهای هر خانوار ایرانی، صرف اجاره مسکن می‌شود. طبق آخرین آماری که روزنامه دنیای اقتصاد از وضعیت اجاره‌خانه در جنوب تهران منتشر کرده، هزینه رهن کامل یک خانه ۵۰ متری در محله «سی‌متری جی»، ۴۵۰ میلیون تومان است. نخستین دردسر کوچک‌تر شدن خانه‌های اجاره‌نشینان و به‌حاشیه‌رانده‌شدن شهروندان، روی دست ماندن اثاثیه منزل‌شان است و کم‌هزینه‌ترین راهی که رگه‌هایی از امید نیمه‌جانی در آن دیده می‌شود، انبار کردن این اثاثیه در مکانی ارزان است. به نوشته فرازدیلی؛ کوچک‌تر شدن خانه‌ها البته بدترین اتفاقی نیست که به خاطر اجاره‌‌های نجومی و سرسام‌آور برای مستأجران می‌افتد. کار اکنون به جایی رسیده که بسیاری از خانواده‌ها دیگر توان اجاره یک واحد با حداقل متراژ را هم ندارند و به ناچار اسباب و اثاثیه خود را در کانتینرهای حاشیه پایتخت انبار می‌کنند و خودشان به خانه پدر و مادر باز می‌گردند یا به شهرستان مهاجرت می‌کنند.
هزاران مستاجر بی‌خانمان شده‌اند
یکی از انبارداران اطراف تهران به خبرنگار فراز گفته که بسیاری از خانواده‌ها، اثاث منزل‌شان را با قراردادهای یک‌ساله و دوساله در کانتینرها انبار می‌کردند اما پس از پرداخت کرایه ماه اول، دیگر خبری از پرداخت‌های بعدی نبود. یعنی در واقع، خانواده‌های به حاشیه‌رانده‌شده یا ناچار به مهاجرت، پس از کوچ اجباری قید وسایل و اثاثیه منزل‌شان را می‌زنند. گویی که کالبد، قید جوارحش را زده باشد. البته انباردارها پس از مدتی، فکر این‌جا را نیز کردند. حالا شما برای انبار اثاث منزل خود، باید اجاره ۶ ماه یک کانتینر را پیش‌پرداخت کنید.
کاهش روافزون تعداد کانتینرهای اجاره‌ای
مساله قابل توجه دیگر، کاهش روافزون تعداد کانتینرهای اجاره‌ای است. آن‌طور که پیداست، تقاضای خانوارهای تهرانی برای انبار اثاثیه منزل‌شان به قدری افزایش پیدا کرده که پیدا کردن کانتینرهای خالی را با مشکل مواجه کرده است. طبق آمار وزارت بهداشت، جمعیت مناطق حاشیه‌نشین و سکونت‌گاه‌های غیررسمی در سال ۱۳۹۵، برابر با ۱۰میلیون نفر و ۱۵۹هزار و ۳۵۲ نفر بود. تعداد حاشیه‌نشین‌ها در سال ۹۵، حدود ۱۳ درصد جمعیت کشور را تشکیل می‌داد.
زنگ هشدار برای طبقات شهری به صدا درآمد
در بهمن‌ماه ۱۴۰۰ «مجتبی یوسفی»، عضو کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی گفت که جمعیت حاشیه‌نشین‌ها در کشور به ۲۰ میلیون نفر رسیده است. طبق این گفته‌ها، حدود ۲۴درصد جمعیت کشور حاشیه‌نشین بودند. افزایش تقریبا دو برابری تعداد حاشیه‌نشین‌ها در طول تنها ۵ سال، صدای هشدار را برای طبقات شهری به صدا در می‌آورد.
کوچ اجباری مستاجران تهرانی
حالا دو سال از اعلام جمعیت ۲۰میلیونی به حاشیه‌رانده‌شده‌ها می‌گذرد. از سالی که میانگین قیمت هر متر مربع مسکن ۳۳ میلیون تومان بود و حالا به ۷۸ میلیون تومان رسیده‌است. افزایش نرخ اجاره‌بها نیز از سوی دیگر کمر مستاجران را شکسته است. تورم اجاره‌بها در سال‌های ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱، رکورد سال‌های پیشین را جا به جا کرد. تا جایی که با پیشی گرفتن از ۵۰درصد، رکورد ۳۲ سال اخیر را شکست. در پاییز ۱۴۰۰ تورم نقطه به نقطه اجاره‌بها به ۵۳.۶ درصد رسید. شهروندان در این زمان، ۵۳.۶ درصدر بیشتر از زمان مشابه در سال ۹۹ بابت اجاره‌بها هزینه کرده‌اند. این رقم در پاییز ۱۴۰۱ به ۴۶درصد رسید؛ یعنی ۴۳ درصد بیشتر از پاییز ۱۴۰۰ که خودش، ۵۳.۶درصد بیشتر از پاییز ۹۹ بود. همه این‌ها، دلایل کوچ اجباری مستاجران تهرانی را عیان می‌کند. اجاره خانه روز به روز در حال افزایش است و دستمزدها و درآمدها، همواره از تورم عقب می‌مانند. با این اوصاف، دل کندن از اثاثیه منزل شاید کم‌اندوه‌ترین انتخابِ اجباری است که برای مستاجران باقی می‌ماند.
عرضه خانه‌های استیجاری راه حل است؟
در این شرایط چاره چیست چه کسی باید به حال و روز مستاجران رسیدگی کند؟ احمدرضا سرحدی، کارشناس حوزه مسکن عرضه خانه‌های استیجاری را راه‌کار حل مشکل اجاره در کشور عنوان کرده است. سرحدی، کارشناس حوزه مسکن، در گفت‌وگو با میزان در رابطه با وضعیت اسفناک اجاره مسکن در سال‌جاری گفته است: وضعیت اجاره مسکن در چند وقت اخیر تغییر چشمگیری نداشته و همچنان قیمت اجاره مسکن بالا است. در حال حاضر وضعیت عرضه و تقاضا در بازار مسکن با یکدیگر هم‌خوانی ندارد و تقاضا نسبت به واحد‌های موجود بسیار بالاتر است. سرحدی همچنین با تاکید بر اینکه تناسبی میان درآمد مستاجران و اجاره بها وجود ندارد، اظهار کرد: بررسی‌ها نشان می‌دهد بسیاری از مستاجران به‌علت افزایش کرایه‌ها مجبور به کوچ از مناطق مرکزی شهری به جنوب شهر شده‌اند و این مساله حتی باعث شده است که برخی از آن‌ها از جنوب شهرها به حواشی شهرها پناه ببرند. وی یکی از راه‌حل‌های رفع مشکلات اجاره را عرضه خانه‌های استیجاری دانست و گفته است: خانه‌های استیجاری از سوی شرکت‌های بزرگ یا شهرداری‌ها ساخته می‌شوند و فرد می‌تواند تا زمان مورد نیاز از این خانه‌ها استفاده کند.
